DOI Artikel:
Morelovski de Prus, Marian: Początki italianizującego renesansu na śląsku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.12453#0066
60
M. MORELO WSKI
18. Zamek w Niemodlinie z końca XVI w. (wg F. B. Wernhera),
do tamtej, mieszczańskiej, we Wrocławiu, lecz w zasadniczym szczególe taka
sama, bo nieciągła. Obie pochodzą z tego samego kręgu wariantów. W attyce
Pod Złotą Koroną wariant formy półokrągłej,, mianowicie z pilastrami, które
ją „dźwigają", stanowi główną ozdobę attyki, a ćwiartki koła z obu stron —
poboczną. Forma główna wywodzi się z Wenecji, a dodatkowa również z pół-
nocnych Włoch (Ponte dei Scaligheri w Weronie, ryc. 14). Element zasadniczy
naszego portalu z r. 1517 (ryc. 13), półokrągły tympanon z trzema sterczynami,
wskazuje wyraźnie na przynależność nie tylko do typu, jak na S. Maria dei Mi-
racoli, mającego uzasadnienie funkcjonalne (zasłonięcie dachu), lecz i do całego,
nieodłącznego łańcucha jego różnych aplikacji niefunkcjonalnych, tj. attyk we-
neckich i północnowłoskich, czysto dekoracyjnych, nie uzasadnionych konstrukcją
dachów. Ten całokształt łańcucha, a nie tylko jedna aplikacja, oddziałać musiał
na wyobraźnię czy to Turzona za jego uprzedniego pobytu we Włoszech, czy też
jednego z bliskich mu zbieraczy wzorów. Stąd wniosek, że portal z 1517 r. pobu-
dzał tu wyobraźnię twórczych ludzi nie tylko przez oryginał po jego wykonaniu,
lecz także przez rysunki innych podobnych wzorów włoskich w zbiorach Turzona,
które rozpatrywał z artystami i pokrewnymi mu duchowo miłośnikami. O za-
interesowaniu jego pomnikami sztuki i epigrafiki Italii świadczy cytowana po-
przednio biografia64. Rzecz będzie niewątpliwa, gdy przypomnimy, że w ogóle
humaniści, a między nimi i wrocławscy, zbierali rysunki, obrazy, medale zwią-
zane z ruchem Odrodzenia, antykiem itp. Do takich należy np. we Wrocławiu
Henryk Rybisch (zm. w 1544) i syn jego Zygfryd (zm. w 1584)65. Obok półkolistych
64 Zob. przypis 11 niniejszej pracy.
66 R. Foerster, Heinrich und Seyfried Rybisch und die Kunst in Schlesien, „Schlesiens Vorzeit", Neue Folgę IV,
s. 100, 107, 108.
M. MORELO WSKI
18. Zamek w Niemodlinie z końca XVI w. (wg F. B. Wernhera),
do tamtej, mieszczańskiej, we Wrocławiu, lecz w zasadniczym szczególe taka
sama, bo nieciągła. Obie pochodzą z tego samego kręgu wariantów. W attyce
Pod Złotą Koroną wariant formy półokrągłej,, mianowicie z pilastrami, które
ją „dźwigają", stanowi główną ozdobę attyki, a ćwiartki koła z obu stron —
poboczną. Forma główna wywodzi się z Wenecji, a dodatkowa również z pół-
nocnych Włoch (Ponte dei Scaligheri w Weronie, ryc. 14). Element zasadniczy
naszego portalu z r. 1517 (ryc. 13), półokrągły tympanon z trzema sterczynami,
wskazuje wyraźnie na przynależność nie tylko do typu, jak na S. Maria dei Mi-
racoli, mającego uzasadnienie funkcjonalne (zasłonięcie dachu), lecz i do całego,
nieodłącznego łańcucha jego różnych aplikacji niefunkcjonalnych, tj. attyk we-
neckich i północnowłoskich, czysto dekoracyjnych, nie uzasadnionych konstrukcją
dachów. Ten całokształt łańcucha, a nie tylko jedna aplikacja, oddziałać musiał
na wyobraźnię czy to Turzona za jego uprzedniego pobytu we Włoszech, czy też
jednego z bliskich mu zbieraczy wzorów. Stąd wniosek, że portal z 1517 r. pobu-
dzał tu wyobraźnię twórczych ludzi nie tylko przez oryginał po jego wykonaniu,
lecz także przez rysunki innych podobnych wzorów włoskich w zbiorach Turzona,
które rozpatrywał z artystami i pokrewnymi mu duchowo miłośnikami. O za-
interesowaniu jego pomnikami sztuki i epigrafiki Italii świadczy cytowana po-
przednio biografia64. Rzecz będzie niewątpliwa, gdy przypomnimy, że w ogóle
humaniści, a między nimi i wrocławscy, zbierali rysunki, obrazy, medale zwią-
zane z ruchem Odrodzenia, antykiem itp. Do takich należy np. we Wrocławiu
Henryk Rybisch (zm. w 1544) i syn jego Zygfryd (zm. w 1584)65. Obok półkolistych
64 Zob. przypis 11 niniejszej pracy.
66 R. Foerster, Heinrich und Seyfried Rybisch und die Kunst in Schlesien, „Schlesiens Vorzeit", Neue Folgę IV,
s. 100, 107, 108.