Rocznik Historii Sztuki (2.1961)

WENECKOŚĆ W OBRAZACH KRAKOWSKICH T. DOLABELLI 91

3. Antonio Vassillacchi (Aliense), Alegoria Poezji i Nauki

Pobyt Dolabelli w Wenecji przypadł na ostatnie lata życia Paola. Nie wiemy,
czy zetknął się on z nim bezpośrednio i dotarł do jego pracowni, choć mogło do
tego dojść bądź to za pośrednictwem Vassilacchiego, bądź młodych Caliarich.
Trzeba bowiem pamiętać, że w plejadzie malarzy pracujących w Pałacu Dożów,
jeśli pominąć wszelkiego rodzaju uczniów, do najmłodszej generacji zaliczali się
właśnie Dolabella i dwaj jego rówieśnicy, synowie Veronese'a: Gabriele i Carlo,
zwany pospobcie Carlettem. Między młodzieńcami tymi mogło dojść do zbliżenia,
na co zdaje się wskazywać pewne — jak zobaczymy — zapożyczanie się Tomasza
u Carletta.

Mógł więc nasz artysta otrzeć się o pracownię Paola, lecz ostatecznie nie
było to rzeczą najważniejszą. Płócien Veronese'a pełen był Pałac Dożów, szczyciły
się nimi liczne kościoły i klasztory miejscowe. Jeżeli Dolabella chciał przyswoić
sobie sztukę Veronese'a, miał po temu wiele okazji. Jakoż ich nie pominął.

Od Veronese'a przejął Tomasz skłonność do wystawności i teatralności
kompozycji. Od niego, wbrew narastającym zasadom baroku, będzie czerpał
niechęć do rozbudowywania sceny w głąb i stosowania wieloplanowości, lecz
tworzyć będzie na ogół obrazy panoramiczne, mające kształt horyzontalny o płyt-
kim tle architektonicznym. Jemu będzie zawdzięczał ten jakiś radosny nastrój
działających postaci, klimat dosytu i równowagi psychicznej, to jeszcze rene-
sansowe zamiłowanie do tematyki biesiadnej, festynowej. Jak i Paolo, nie będzie
Dolabella lirykiem, lecz epikiem.