DOI Artikel:
Tomkiewicz, Władysław: Weneckość w obrazach krakowskich Tomasza Dolabelli
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.12453#0114
108
W. TOMKIEWICZ
19. Tomasz Dolabella, Ostatnia Wieczerza (stan przed konserwacją)
tego jeszcze wrócimy. Malował Kanę bezpośredni mistrz Dolabelli — Aliense,
znajduje się ona również w cyklu z dziejów Chrystusa w kościele Benedyktynów
w Perugii (ryc. 13). Obraz ten jest mocno podniszczony (najgorzej chyba zachowany
z całego cyklu), niemniej jednak czytelny w układzie kompozycyjnym. Aliense
całą scenę biesiadną potraktował z pewnego oddalenia, umieszczając ją na tle
wielkiej i bardzo wysokiej sali; przez to postacie ludzkie wydają się drobne i mało
znaczące. Na pierwszym planie służba ze stągwiami wina, w dali pośrodku stołu
para nowożeńców, po lewej stronie obrazu — Chrystus. Autor prócz biesiadni-
ków i służby nie umieścił tłumu obserwatorów, są oni jedynie za oknami sali,
ledwo widoczni. Całość przeniknięta brunatnym półmrokiem, na którego tle
jedynie biel obrusa, suknia panny młodej i turban jednego ze starców stanowią
jasne plamy.
Rzecz charakterystyczna, że Dolabella ani w układzie całości, ani w szcze-
gółach kompozycji nie poszedł zupełnie śladami swego mistrza. Idąc za paryskim
dziełem Veronese'a nasz malarz również zgromadził tłumy obserwatorów (w sumie
około 100 osób), lecz scenę umieścił nie pod gołym niebem, ale w wielkiej izbie,
zakończonej trójarkadową loggią, za którą prześwituje niebo. Nie jest to — jak
u Paola — kompozycja dwukondygnacjowa; brak muzykantów, brak bogatego
sztafażu.
Obraz Tomasza, jeśli chodzi o jego kompozycję, najbliższy jest wspomnia-
nemu dziełu Tintoretta z zakrystii Santa Maria delia Salute (ryc. 12). Obie sale
są bardzo do siebie podobne: i tu, i tam lewa ściana posiada okna, a prawa —
drzwi i kominek, podczas gdy ściana przeciwległa kończy się trzema loggiowymi
arkadami, podtrzymywanymi półkolumnami o jońskich głowicach. Jednakże o ile
Tintoretto scenę swoją komponuje w głąb, o tyle Dolabella wszerz. Stąd na kra-
kowskim obrazie cała scena jest bliższa, stąd perspektywa, będąca zresztą zawsze
słabą stroną naszego Tomasza, jest płytka i nie wolna od błędów (źle narysowane
okna, a zwłaszcza drzwi). Tintoretto stół biesiadny ustawia wzdłuż lewej ściany,
przez co prawa strona obrazu stanowi wolną przestrzeń, wypełnioną przez go-
spodarza i kilka osób uwijającej się służby; natomiast Dolabella ustawił stół
ukośnie (tak zresztą, jak to uczynił Robusti w swej Ostatniej Wieczerzy z kościoła
San Giorgio Maggiore), wskutek czego mógł umieścić całą grupę widzów po lewej
stronie obrazu oraz niezbyt oddaloną ciżbę ludzką, gromadzącą się pod arkadami.
W. TOMKIEWICZ
19. Tomasz Dolabella, Ostatnia Wieczerza (stan przed konserwacją)
tego jeszcze wrócimy. Malował Kanę bezpośredni mistrz Dolabelli — Aliense,
znajduje się ona również w cyklu z dziejów Chrystusa w kościele Benedyktynów
w Perugii (ryc. 13). Obraz ten jest mocno podniszczony (najgorzej chyba zachowany
z całego cyklu), niemniej jednak czytelny w układzie kompozycyjnym. Aliense
całą scenę biesiadną potraktował z pewnego oddalenia, umieszczając ją na tle
wielkiej i bardzo wysokiej sali; przez to postacie ludzkie wydają się drobne i mało
znaczące. Na pierwszym planie służba ze stągwiami wina, w dali pośrodku stołu
para nowożeńców, po lewej stronie obrazu — Chrystus. Autor prócz biesiadni-
ków i służby nie umieścił tłumu obserwatorów, są oni jedynie za oknami sali,
ledwo widoczni. Całość przeniknięta brunatnym półmrokiem, na którego tle
jedynie biel obrusa, suknia panny młodej i turban jednego ze starców stanowią
jasne plamy.
Rzecz charakterystyczna, że Dolabella ani w układzie całości, ani w szcze-
gółach kompozycji nie poszedł zupełnie śladami swego mistrza. Idąc za paryskim
dziełem Veronese'a nasz malarz również zgromadził tłumy obserwatorów (w sumie
około 100 osób), lecz scenę umieścił nie pod gołym niebem, ale w wielkiej izbie,
zakończonej trójarkadową loggią, za którą prześwituje niebo. Nie jest to — jak
u Paola — kompozycja dwukondygnacjowa; brak muzykantów, brak bogatego
sztafażu.
Obraz Tomasza, jeśli chodzi o jego kompozycję, najbliższy jest wspomnia-
nemu dziełu Tintoretta z zakrystii Santa Maria delia Salute (ryc. 12). Obie sale
są bardzo do siebie podobne: i tu, i tam lewa ściana posiada okna, a prawa —
drzwi i kominek, podczas gdy ściana przeciwległa kończy się trzema loggiowymi
arkadami, podtrzymywanymi półkolumnami o jońskich głowicach. Jednakże o ile
Tintoretto scenę swoją komponuje w głąb, o tyle Dolabella wszerz. Stąd na kra-
kowskim obrazie cała scena jest bliższa, stąd perspektywa, będąca zresztą zawsze
słabą stroną naszego Tomasza, jest płytka i nie wolna od błędów (źle narysowane
okna, a zwłaszcza drzwi). Tintoretto stół biesiadny ustawia wzdłuż lewej ściany,
przez co prawa strona obrazu stanowi wolną przestrzeń, wypełnioną przez go-
spodarza i kilka osób uwijającej się służby; natomiast Dolabella ustawił stół
ukośnie (tak zresztą, jak to uczynił Robusti w swej Ostatniej Wieczerzy z kościoła
San Giorgio Maggiore), wskutek czego mógł umieścić całą grupę widzów po lewej
stronie obrazu oraz niezbyt oddaloną ciżbę ludzką, gromadzącą się pod arkadami.