DOI article:
Starzyński, Juliusz: Od renesansyzmu do impresjonizmu: (malarstwo Aleksandra Gierymskiego w latach 1872 - 1879)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.12453#0174
168
J. STARZYŃSKI
15. Emilia Dukszyńska, Portret Aleksandra Gierymskiego, 1875
w Petersburgu opublikuje z nich reprodukcje drzeworytnicze, a Gra w mora zdo-
będzie medal na Powszechnej Wystawie w Filadelfii. Szczególnie jednak zaintere-
sują nas głosy o Gierymskim, wypowiedziane w związku z wystawą, jaka miała
miejsce w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu w maju 1875 r. Z tej samej
daty 16 maja zachowały się dwa listy I. N. Kramskiego : jeden do Tretiakowa,
drugi do Riepina. W liście do Tretiakowa czytamy: „Na wystawie akademickiej
nie ma nic szczególnego z wyjątkiem polskiego malarza Gierymskiego. Jego Włoska
tawerna — to obraz namalowany z dużym talentem, mocny, typowy, plastyczny,
tylko bardzo czarny, w tonie fioletowego atramentu — ale to artysta z przy-
szłością"20.
W liście do Riepina Kramski raz jeszcze powtarza i rozwija przytoczoną cha-
rakterystykę, ubolewając zwłaszcza nad „czarnością" obrazu. Nowym natomiast
akcentem są rozważania natury ideologicznej: ,,Co się tyczy treści, idei — jakby
Wam to powiedzieć ? Wydaje się, jakoby to był człowiek zupełnie obojętny wobec
wszystkich i wszystkiego, cokolwiek maluje. Brak mu ojczyzny, a raczej — ona
jest, tylko że z jakichś względów niewygodnie jest o tym mówić otwarcie; stąd
i ta włóczęga po neutralnych terenach. Zupełnie nie to, co Matejko"21.
Oto wytoczono przeciw artyście zarzut największego kalibru: brak patrio-
tyzmu. Wysunięto wprawdzie „okoliczności łagodzące", ale zawsze zarzut pozo-
20 I. N. Kramski, Listy, t. I, Moskwa 1937, s. 322; list I. N. K. do P. M. Tretiakowa, 16 V 1875.
21 Kramski, op. cit., s. 325, list I. N. К. do I. N. Riepina, 16 V 1875.
J. STARZYŃSKI
15. Emilia Dukszyńska, Portret Aleksandra Gierymskiego, 1875
w Petersburgu opublikuje z nich reprodukcje drzeworytnicze, a Gra w mora zdo-
będzie medal na Powszechnej Wystawie w Filadelfii. Szczególnie jednak zaintere-
sują nas głosy o Gierymskim, wypowiedziane w związku z wystawą, jaka miała
miejsce w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu w maju 1875 r. Z tej samej
daty 16 maja zachowały się dwa listy I. N. Kramskiego : jeden do Tretiakowa,
drugi do Riepina. W liście do Tretiakowa czytamy: „Na wystawie akademickiej
nie ma nic szczególnego z wyjątkiem polskiego malarza Gierymskiego. Jego Włoska
tawerna — to obraz namalowany z dużym talentem, mocny, typowy, plastyczny,
tylko bardzo czarny, w tonie fioletowego atramentu — ale to artysta z przy-
szłością"20.
W liście do Riepina Kramski raz jeszcze powtarza i rozwija przytoczoną cha-
rakterystykę, ubolewając zwłaszcza nad „czarnością" obrazu. Nowym natomiast
akcentem są rozważania natury ideologicznej: ,,Co się tyczy treści, idei — jakby
Wam to powiedzieć ? Wydaje się, jakoby to był człowiek zupełnie obojętny wobec
wszystkich i wszystkiego, cokolwiek maluje. Brak mu ojczyzny, a raczej — ona
jest, tylko że z jakichś względów niewygodnie jest o tym mówić otwarcie; stąd
i ta włóczęga po neutralnych terenach. Zupełnie nie to, co Matejko"21.
Oto wytoczono przeciw artyście zarzut największego kalibru: brak patrio-
tyzmu. Wysunięto wprawdzie „okoliczności łagodzące", ale zawsze zarzut pozo-
20 I. N. Kramski, Listy, t. I, Moskwa 1937, s. 322; list I. N. K. do P. M. Tretiakowa, 16 V 1875.
21 Kramski, op. cit., s. 325, list I. N. К. do I. N. Riepina, 16 V 1875.