DOI Heft:
III: Od kubizmu do konstruktywizmu
DOI Artikel:Syrkus, Helena: Kazimierz Malewicz
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14267#0164
KAZIMIERZ MALEWICZ
-»——-———--
155
11. Kazimierz Malewicz, Budowla suprematyczna pośród amerykańskich drapaczy nieba
skakująca, zostały zrealizowane według idei rosyjskiego malarza przez wielkiego amerykańskiego architekta
Franka Lloyda Wrighta".
A więc supozycja moja nie była odosobniona. Cytuję dalej Briona:
W tych dziełach suprematycznej architektury, tak bardzo obiektywnych, że mogłyby stanowić źródło natchnienia dla dzisiejszego
architekta [...] odnajdujemy znów supremację czystego uczucia, równowagę samą w sobie, grę rytmów ogołoconych z wszelkich
celów praktycznych czy utylitarnych, mistykę obiektu, która, że tak powiem, dopełnia mistykę subiektywną, a nie przeciwstawia
się jej. Dodajmy ponadto, że ta wizja wszechświata została pobudzona przez doświadczenia lotnika, takie jakie Malewicz sam poznał,
to znaczy oglądania ziemi z lotu ptaka, otwierające nowe perspektywy, nowe możliwości widokowe, nowe postrzeganie wszech-
świata. Te doświadczenia, wzbogacając jeszcze charakterystyczne cechy artysty, dodały do jego własnej wewnętrznej koncepcji
przestrzeni obiektywne poznanie próżni powietrznych przestworzy [...].
Brion uskarża się w swej książce, że tylko nieliczne dzieła Malewicza dostępne są dla publiczności poza
granicami Związku Radzieckiego i że na ich podstawie trudno wyrobić sobie pojęcie o całokształcie twórczości
tego wybitnego prekursora sztuki abstrakcyjnej. To wskazuje na fakt, że pisząc swą książkę, Brion nie znał
jeszcze kolekcji, którą W. Sandberg nabył od dra Hehringa dla Muzeów Amsterdamskich. Pierwszą wystawę
tej kolekcji otwarto w Stedelijk Muséum w Amsterdamie w styczniu roku 1958, czyli przeszło w trzydzieści lat
po tym, kiedy eksponowana była w Warszawie i w Berlinie. Przed sztabem współpracowników dyr. Willema
Sandberga stało jeszcze niezmiernie trudne zadanie zinwentaryzowania, periodyzacji i opisu całego zbioru
oraz opracowanie katalogu.
Wiosną roku 1959 byłam w Italii, gdzie wygłosiłam cykl wykładów z dziedziny mieszkalnictwa. Kiedy w pier-
wszych dniach maja znalazłam się w Rzymie, zobaczyłam na murach tak dobrze mi znane formy : Osiem czerwo-
nych prostokątów — obraz Malewicza z roku 1927. W pierwszej chwili pomyślałam, że to jakiś młody włoski
malarz naśladuje suprematyzm. Ku mojej wielkiej radości okazało się jednak, że to, co uważałam za plagiat,
było afiszem retrospektywnej wystawy dzieł Malewicza, która miała być właśnie otwarta w pięknych salach
-»——-———--
155
11. Kazimierz Malewicz, Budowla suprematyczna pośród amerykańskich drapaczy nieba
skakująca, zostały zrealizowane według idei rosyjskiego malarza przez wielkiego amerykańskiego architekta
Franka Lloyda Wrighta".
A więc supozycja moja nie była odosobniona. Cytuję dalej Briona:
W tych dziełach suprematycznej architektury, tak bardzo obiektywnych, że mogłyby stanowić źródło natchnienia dla dzisiejszego
architekta [...] odnajdujemy znów supremację czystego uczucia, równowagę samą w sobie, grę rytmów ogołoconych z wszelkich
celów praktycznych czy utylitarnych, mistykę obiektu, która, że tak powiem, dopełnia mistykę subiektywną, a nie przeciwstawia
się jej. Dodajmy ponadto, że ta wizja wszechświata została pobudzona przez doświadczenia lotnika, takie jakie Malewicz sam poznał,
to znaczy oglądania ziemi z lotu ptaka, otwierające nowe perspektywy, nowe możliwości widokowe, nowe postrzeganie wszech-
świata. Te doświadczenia, wzbogacając jeszcze charakterystyczne cechy artysty, dodały do jego własnej wewnętrznej koncepcji
przestrzeni obiektywne poznanie próżni powietrznych przestworzy [...].
Brion uskarża się w swej książce, że tylko nieliczne dzieła Malewicza dostępne są dla publiczności poza
granicami Związku Radzieckiego i że na ich podstawie trudno wyrobić sobie pojęcie o całokształcie twórczości
tego wybitnego prekursora sztuki abstrakcyjnej. To wskazuje na fakt, że pisząc swą książkę, Brion nie znał
jeszcze kolekcji, którą W. Sandberg nabył od dra Hehringa dla Muzeów Amsterdamskich. Pierwszą wystawę
tej kolekcji otwarto w Stedelijk Muséum w Amsterdamie w styczniu roku 1958, czyli przeszło w trzydzieści lat
po tym, kiedy eksponowana była w Warszawie i w Berlinie. Przed sztabem współpracowników dyr. Willema
Sandberga stało jeszcze niezmiernie trudne zadanie zinwentaryzowania, periodyzacji i opisu całego zbioru
oraz opracowanie katalogu.
Wiosną roku 1959 byłam w Italii, gdzie wygłosiłam cykl wykładów z dziedziny mieszkalnictwa. Kiedy w pier-
wszych dniach maja znalazłam się w Rzymie, zobaczyłam na murach tak dobrze mi znane formy : Osiem czerwo-
nych prostokątów — obraz Malewicza z roku 1927. W pierwszej chwili pomyślałam, że to jakiś młody włoski
malarz naśladuje suprematyzm. Ku mojej wielkiej radości okazało się jednak, że to, co uważałam za plagiat,
było afiszem retrospektywnej wystawy dzieł Malewicza, która miała być właśnie otwarta w pięknych salach