Rocznik Historii Sztuki (11.1976)

186

BARBARA ZWOLANOWSKA

6. Widok na teren A Powszechnej Wystawy Krajowej, z lewej Pawilon Ligi Obrony Powietrznej Państwa, z prawej Pawilon
Przemysłu Metalowego. Wg Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu w roku 1929, t. 2

Teren С od terenu В oddzielały, stojące przy ul. Śniadeckich, budynki mieszkalne i fabryczne. Pawilony
wystawowe miały tworzyć plastyczną przeciwwagę tych budynków i odwracać od nich uwagę. Teren C, w formie
kwadratu, został zabudowany obrzeżnie. Usytuowano na nim: Pawilon Polski Zagranicą, prostopadle do niego
Centralną Restaurację Pewuki, równolegle do niej, obok siebie kolejno pawilony: firmy Bogusław Herse,
Przemysłu Muzycznego oraz Prasy i Książki. Po przeciwnej stronie zlokalizowano Pawilon Pracy Kobiet i są-
siadujący z nim Pawilon Uzdrowiska Polskie.

Na końcach osi placu, powstałego w wyniku obrzeżnego zabudowania terenu, znajdował się na krańcu
południowym Pawilon Związku Hut Szklanych, na północnym — Palmiarnia. Środek tego placu zajmowało
rosarium, a przed Pawilonem Związku Hut Szklanych znajdowała się efektowna fontanna — gwiaździsty
ośmioboczny basen (20x20 m) z wodotryskiem, również w kształcie gwiazdy (5x5 m)18.

Na teren D, otoczony ze wszystkich stron zabudową mieszkaniową, przechodziło się z terenu С po pro-
wizorycznym moście przerzuconym nad ulicą Matejki. Na terenie tym usytuowano dwa Pawilony Handlowe,
Pawilon Czerwonego Krzyża i Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi Latarnia oraz Pawilon Rzemiosł.

Z terenu D na teren E przechodziło się przez most przerzucony nad ulicą Wyspiańskiego. Teren E miał
w zasadzie kształt prostokąta. Od bramy głównego wejścia biegła środkiem terenu tzw. aleja główna, nazwana
później Aleją Kasprowicza, o szerokości 40 m, nie dochodząca do przeciwległego, krótszego boku prostokąta.

Rozwiązanie przestrzenne terenu opierało się przeważnie na kompozycji osiowej poszczególnych grup pa-
wilonów, sytuowanych obrzeżnie. Aleja główna (będąca jednocześnie główną osią kompozycyjną terenu E), zam-
knięta od strony południowej 22-metrowej wysokości Pawilonem Nawozów Sztucznych, od północnej ponad
30-metrową tzw. Wieżą Obserwacyjną, usytuowaną przy głównej bramie, o siedmiu wejściach, dzieliła teren
E na dwie części. Części te łączył Pawilon Nawozów Sztucznych, usytuowany poprzecznie do alei, górował

JS Wodotrysk ten, największy w Polsce, zaprojektował inż. R. Opeln-Bronikowski. Główny strumień (w sumie było ich 16)
wody bił na wysokość 22 m. T. J. Żmudziński, Gród polskiej pracy, potęgi i chwały, „Polski Przemyśl Budowlany", 1929
nr 7-9, s. 170.