Rocznik Historii Sztuki (11.1976)

ARCHITEKTURA PWK W POZNANIU W ROKU 1929

197

Щ ^?

Ш 88 $

im щ I

1







Ii







ilili





•







pis











1 ■ ■ 1





18. Pawilon Polonii Zagranicą, proj. R. Sławski. Wg Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu w roku 1929, t. 2

boczne i fasada były przeprute półkolistymi, dużymi otworami okiennymi, oddzielonymi trójkątnymi pila-
strami, w których w miejscu głowicy umieszczono okna wypełnione prostokątami małych szybek (oświetlanych
od wewnątrz). Cały budynek cechowały rytm i symetria.

W Hali Przemysłu Ciężkiego uderzającym elementem w całości form architektonicznych były owe deko-
racyjne pilastry, o trójkątnym przekroju, i szklane pseudokapitele. Stanowiły one dysonans w stosunku do
„empirowych" form monumentalnej bryły. Elementy o podobnym charakterze występowały także w dwóch
innych pawilonach projektowanych przez Sławskiego — w Pawilonie Biurowym na terenie A i w Pawilonie
Prasy na terenie C. Przeszklona 25-metrowa wieża Pawilonu Prasy miała formę raczej spokojną, natomiast
podział podświetlonych przeszkleń, wieńcząca, kratowa, geometryczna struktura ze szklanym globusem na
szczycie, nasuwa nieodparte skojarzenia z omawianym dalej Pawilonem Związku Hut Szklanych. Podobne
asocjacje budzi niespokojna, bogata forma przeszklonej wieżyczki Pawilonu Biurowego. Ekspresja wyrazu
plastycznego — niezrealizowanego wariantu projektu Sławskiego — głównego wejścia zdaje się dowodnie
potwierdzać domniemanie o wpływie form związanych z polską sztuką dekoracyjną, któremu nie oparł się
Sławski.

Na terenie В dominowały dwa gmachy — Pałac Sztuki i Pałac Rządowy — zaprojektowane w roku 1920
przez Edwarda Madurowicza jako przyszłe budynki Uniwersytetu Poznańskiego. Budowa rozpoczęta w tym
samym roku została przerwana i po wprowadzeniu przez Sławskiego zmian i uzupełnień do projektów (np.
półokrągły ganek na słupach — główne wejście do Pałacu Sztuki) ukończona na Wystawę poznańską. Te mo-
numentalne budowle, wykonane w konstrukcji żelbetowej, nie miały oczywiście żadnego charakteru wysta-
wowego. Rozwiązania funkcjonalne podyktowane były potrzebami ich przyszłego przeznaczenia i wymagały
daleko idącej adaptacji.

Pawilon Sztuki — założenie osiowe, o czterospadowym dachu z lukarnami, oparty na elementach archi-
tektury barokowej — oddziaływał raczej masą niż formą, w przeciwieństwie do architektury Pałacu Rządowego.
Było to wieloczłonowe, trzypiętrowe założenie, zwieńczone ciężkim gzymsem, który wspierał wysoką (1:3),
obiegającą cały kompleks attykę, nawiązującą do form renesansowych. Pawilon Polonii Zagranicą projektu
Sławskiego (teren C), Pawilony Organizacji Ziemiańskich — Związku Ziemian oraz Ziemianek i Włościanek,
projektu S. Mieczkowskiego (teren E), a także Pawilon Uzdrowisk Polskich należy zaliczyć również do oma-
wianego kierunku. Nawiązujący do form klasycyzmu XVIII/X1X wieku Pawilon Polonii kojarzył się architek-