DOI issue:
III: Od kubizmu do konstruktywizmu
DOI article:Zwolanowska, Barbara: Architektura Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu w roku 1929
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14267#0207
198
BARBARA ZWOLANOWSKA
19. Pawilon Związku Ziemian, proj. S. Mieczkowski. Arch. Państ. M. Poznania
tonicznie ówczesnemu krytykowi, Woźnickiemu, z warszawskim Pałacem w Łazienkach41. Również Sławskiego
Pawilon Ministerstwa Rolnictwa żywo przypominał Pawilon Polonii klasyczną zasadą kompozycji układu,
lecz daleko idące uproszczenia przesuwają go bardziej w kierunku architektury modernizującej. Pawilony
Związku Ziemian oraz Ziemianek i Włościanek „tworzyły z sobą architektoniczną całość przez wspólne za-
łożenie ogrodnicze, utrzymane w charakterze późnego stylu Stanisławowskiego czy wczesnego empiru; mimo
prowizorium i otynkowanej konstrukcji drewnianej imitowały monumentalną architekturę stałą"42. Pawilon
ten przypominał mokotowskie rogatki J. Kubickiego. Architektura Pawilonu Uzdrowisk Polskich nawiązy-
wała również do form polskiego empiru.
Omawiane dotąd pawilony stanowią charakterystyczne przykłady architektury określonej jako „styl swojski"
(„styl dworkowy", „dworkowy romantyzm"), która obok klasycyzmu po roku 1918 bujnie rozwinęła się w Pol-
sce43.
Nawiązanie do form tradycyjnych było w Polsce zjawiskiem współczesnym z falą tradycjonalizmu, która
ogarnęła w tym czasie Europę44. Sięganie do form architektury przedrozbiorowej było całkowicie umotywo-
wane dążeniem do podkreślenia nieprzerwanej tradycji kulturalnej, wyrażenia odrębności kultury polskiej,
narodowej45.
Koncepcja „dworku" powstała jeszcze przed wybuchem pierwszej wojny światowej. „Styl dworkowy"
miał być po „stylu zakopiańskim" Witkiewicza następną formą architektury narodowej. U podstaw architek-
tury dworkowej leżał nie tylko, choć przede wszystkim, problem stylu narodowego, stanowiącego w ówczesnych
warunkach politycznych zagadnienie patriotyczno-społeczne, ale także idee garden-city Howarda i angielski
cottage Webba, Voyseya, Scotta.
41 Woźnicki, op. cit., s. 20.
42 Muller, op. cit., s. 111.
43 H. Jasieński, Architektura, [w:] Dziesięciolecie Polski Odrodzonej, Kraków 1928, s. 691; S. Woźnicki, Architektura,
„Sztuka i Praca", 1928 m- 17-20, s. 52.
44 Skutki ekonomiczne i psychologiczne pierwszej wojny światowej, jak nigdy dotychczas wstrząsnęły psychiką społeczeństw.
Przejawiło się to m. in. we wzroście nacjonalizmu, wzmożonym poczuciu odrębności narodowej, wzroście zainteresowania tra-
dycją, kulturą, poważnie zagrożoną podczas wojny, a w architekturze powrotem do tradycyjnych form. Olszewski, op. cit., s. 115 п.
45 Nawiązywanie do tradycji po roku 1918 przejawiało się w owym czasie nie tylko w architekturze. Np. dla nowej polskiej
monety proponowano takie nazwy, jak ,,lech", „piast". Zaczęto też używać dawnych tytułów — wojewoda, starosta. Spotykało
się nawet próby archaizowania języka. W. Krzyżanowski, Nowe budynki publiczne w Polsce, „Sztuki Piękne" 1924/25, s. 180.
BARBARA ZWOLANOWSKA
19. Pawilon Związku Ziemian, proj. S. Mieczkowski. Arch. Państ. M. Poznania
tonicznie ówczesnemu krytykowi, Woźnickiemu, z warszawskim Pałacem w Łazienkach41. Również Sławskiego
Pawilon Ministerstwa Rolnictwa żywo przypominał Pawilon Polonii klasyczną zasadą kompozycji układu,
lecz daleko idące uproszczenia przesuwają go bardziej w kierunku architektury modernizującej. Pawilony
Związku Ziemian oraz Ziemianek i Włościanek „tworzyły z sobą architektoniczną całość przez wspólne za-
łożenie ogrodnicze, utrzymane w charakterze późnego stylu Stanisławowskiego czy wczesnego empiru; mimo
prowizorium i otynkowanej konstrukcji drewnianej imitowały monumentalną architekturę stałą"42. Pawilon
ten przypominał mokotowskie rogatki J. Kubickiego. Architektura Pawilonu Uzdrowisk Polskich nawiązy-
wała również do form polskiego empiru.
Omawiane dotąd pawilony stanowią charakterystyczne przykłady architektury określonej jako „styl swojski"
(„styl dworkowy", „dworkowy romantyzm"), która obok klasycyzmu po roku 1918 bujnie rozwinęła się w Pol-
sce43.
Nawiązanie do form tradycyjnych było w Polsce zjawiskiem współczesnym z falą tradycjonalizmu, która
ogarnęła w tym czasie Europę44. Sięganie do form architektury przedrozbiorowej było całkowicie umotywo-
wane dążeniem do podkreślenia nieprzerwanej tradycji kulturalnej, wyrażenia odrębności kultury polskiej,
narodowej45.
Koncepcja „dworku" powstała jeszcze przed wybuchem pierwszej wojny światowej. „Styl dworkowy"
miał być po „stylu zakopiańskim" Witkiewicza następną formą architektury narodowej. U podstaw architek-
tury dworkowej leżał nie tylko, choć przede wszystkim, problem stylu narodowego, stanowiącego w ówczesnych
warunkach politycznych zagadnienie patriotyczno-społeczne, ale także idee garden-city Howarda i angielski
cottage Webba, Voyseya, Scotta.
41 Woźnicki, op. cit., s. 20.
42 Muller, op. cit., s. 111.
43 H. Jasieński, Architektura, [w:] Dziesięciolecie Polski Odrodzonej, Kraków 1928, s. 691; S. Woźnicki, Architektura,
„Sztuka i Praca", 1928 m- 17-20, s. 52.
44 Skutki ekonomiczne i psychologiczne pierwszej wojny światowej, jak nigdy dotychczas wstrząsnęły psychiką społeczeństw.
Przejawiło się to m. in. we wzroście nacjonalizmu, wzmożonym poczuciu odrębności narodowej, wzroście zainteresowania tra-
dycją, kulturą, poważnie zagrożoną podczas wojny, a w architekturze powrotem do tradycyjnych form. Olszewski, op. cit., s. 115 п.
45 Nawiązywanie do tradycji po roku 1918 przejawiało się w owym czasie nie tylko w architekturze. Np. dla nowej polskiej
monety proponowano takie nazwy, jak ,,lech", „piast". Zaczęto też używać dawnych tytułów — wojewoda, starosta. Spotykało
się nawet próby archaizowania języka. W. Krzyżanowski, Nowe budynki publiczne w Polsce, „Sztuki Piękne" 1924/25, s. 180.