DOI Heft:
III: Od kubizmu do konstruktywizmu
DOI Artikel:Zwolanowska, Barbara: Architektura Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu w roku 1929
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14267#0213
201
BARBARA ZWOLANOWSKA
24. Pawilon Związku Hut Szklanych, wnętrze. Wg „Architektura i Budownictwo", 1929 nr 11 — 12
Blok jako pierwsze polskie ugrupowanie artystyczne podjął w roku 1924 problemy nowej architektury,
przyczyniając się do przyspieszenia procesu kształtowania się pojęć nowoczesnej architektury w Polsce. Pro-
pagowanie nowych zasad, nowych form przez publikowanie na łamach czasopisma blokowców wypowiedzi
ich twórców, teoretycznych rozważań polskich i obcych na temat roli i zadań architektury we współczesnym
świecie, przyczyniło się w istotny sposób do upowszechnienia podstawowych zasad architektury nowoczesnej.
W latach 1923—1924 pierwsi architekci ukończyli Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, którego
absolwenci odegrali w procesie powstawania nowoczesnej architektury w Połsce ogromną rolę60. ,,[...] praca
na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej [...] prawie od chwili jego powstania skierowała się w pier-
wszym rzędzie na poszukiwania i eksperymenty, a nie na nauczanie w ścisłym tego słowa znaczeniu, przede
wszystkim dlatego, że były to właśnie lata tak gwałtownych zmian kierunku architektury polskiej61". Właśnie
tam ukształtowała się awangardowa grupa Praesens (1926), skupiająca architektów (m.in. Barbara i Stanisław
Brukalscy, Szymon i Helena Syrkusowie, Bohdan Lachert i Józef Szanajca) i plastyków występujących z pro-
gramem sztuki nowoczesnej. Program Praesensu obejmował zarówno zagadnienia formalne architektury, jak
i wiążące się z nią problemy socjalno-ekonomiczne. Architektura bowiem zmienia układ społeczny tak, jak
układ społeczny zmienia architekturę — pisał Szymon Syrkus w programowej wypowiedzi Preliminarz archi-
tektury, zamieszczonej na łamach pierwszego numeru pisma grupy Praesens. Dążeniem członków Praesensu
było tworzenie i propagowanie architektury zaspokajającej jak najszerzej pojęte potrzeby społeczne - funk-
cjonalizmu, architektury wykorzystującej możliwości produkcji przemysłowej — unifikacja, opartej na postępie
60 Wydział Architektury „wydał [...] już całe zastępy młodych, bardzo utalentowanych architektów. Wszyscy oni żywo się
interesują nowymi prądami na Zachodzie, znają teorię Le Corbusiera, holenderskie i niemieckie realizacje, amerykańskie wyna-
lazki i zdobycze techniczne. Nie imitują, twórczo współpracują nad kształtowaniem współczesnego stylu o bardzo wyraźnych ce-
chach, o nieustalonej nazwie [...]". S. Rutkowski, Polska architektura współczesna, „Tygodnik Ilustrowany", 1929 nr 49, s. 946.
61 Pniewski, op. cit., s. 19.
BARBARA ZWOLANOWSKA
24. Pawilon Związku Hut Szklanych, wnętrze. Wg „Architektura i Budownictwo", 1929 nr 11 — 12
Blok jako pierwsze polskie ugrupowanie artystyczne podjął w roku 1924 problemy nowej architektury,
przyczyniając się do przyspieszenia procesu kształtowania się pojęć nowoczesnej architektury w Polsce. Pro-
pagowanie nowych zasad, nowych form przez publikowanie na łamach czasopisma blokowców wypowiedzi
ich twórców, teoretycznych rozważań polskich i obcych na temat roli i zadań architektury we współczesnym
świecie, przyczyniło się w istotny sposób do upowszechnienia podstawowych zasad architektury nowoczesnej.
W latach 1923—1924 pierwsi architekci ukończyli Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, którego
absolwenci odegrali w procesie powstawania nowoczesnej architektury w Połsce ogromną rolę60. ,,[...] praca
na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej [...] prawie od chwili jego powstania skierowała się w pier-
wszym rzędzie na poszukiwania i eksperymenty, a nie na nauczanie w ścisłym tego słowa znaczeniu, przede
wszystkim dlatego, że były to właśnie lata tak gwałtownych zmian kierunku architektury polskiej61". Właśnie
tam ukształtowała się awangardowa grupa Praesens (1926), skupiająca architektów (m.in. Barbara i Stanisław
Brukalscy, Szymon i Helena Syrkusowie, Bohdan Lachert i Józef Szanajca) i plastyków występujących z pro-
gramem sztuki nowoczesnej. Program Praesensu obejmował zarówno zagadnienia formalne architektury, jak
i wiążące się z nią problemy socjalno-ekonomiczne. Architektura bowiem zmienia układ społeczny tak, jak
układ społeczny zmienia architekturę — pisał Szymon Syrkus w programowej wypowiedzi Preliminarz archi-
tektury, zamieszczonej na łamach pierwszego numeru pisma grupy Praesens. Dążeniem członków Praesensu
było tworzenie i propagowanie architektury zaspokajającej jak najszerzej pojęte potrzeby społeczne - funk-
cjonalizmu, architektury wykorzystującej możliwości produkcji przemysłowej — unifikacja, opartej na postępie
60 Wydział Architektury „wydał [...] już całe zastępy młodych, bardzo utalentowanych architektów. Wszyscy oni żywo się
interesują nowymi prądami na Zachodzie, znają teorię Le Corbusiera, holenderskie i niemieckie realizacje, amerykańskie wyna-
lazki i zdobycze techniczne. Nie imitują, twórczo współpracują nad kształtowaniem współczesnego stylu o bardzo wyraźnych ce-
chach, o nieustalonej nazwie [...]". S. Rutkowski, Polska architektura współczesna, „Tygodnik Ilustrowany", 1929 nr 49, s. 946.
61 Pniewski, op. cit., s. 19.