DOI Artikel:
Wisłocki, Marcin: Upamiętnienie i gloryfikacja w ewangelickiej sztuce Pomorza w XVI - XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0233
UPAMIĘTNIENIU I GLORYFIKACJA W HWANGHLICKIH.I S/114 1 POMORZA W XVI-XVII WILKU
227
20. Barth, kościół Mariacki. Kwatera z dawnej ambony, 21. Stralsund, kościół św. Jakuba. Epitafium Arnolda
koniec XVI w. Fot. Marcin Wisłocki Stappenbecka (zm. 1629) i Cathariny Behrens (zm. 1643),
1651. Stan sprzed 1939 r. Fot. ze zbiorów Muzeum
Narodowego w Szczecinie
dzące prawdopodobnie z dawnej ambony w Barth (koniec XVI w. - il. 20)49. Niezależnie od tego na ścia-
nach i filarach kościołów powstawały całe galerie portretowe lokalnych duchownych, wskazujące na nie-
przerwaną kontynuację Chrystusowej nauki. Szczególnym miejscem upamiętnienia zasłużonych kaznodzie-
jów wydaje się bliskie sąsiedztwo ambony. W taki sposób uwieczniony został długoletni pastor kościoła św.
Jakuba w Szczecinie Johannes Cogeler (zm. 1605)50, a także Arnold Stappenbeck (zm. 1629), kaznodzieja
kościoła pod tym samym wezwaniem w StralsundzieM. Nierzadką praktyką było umieszczanie wyobrażeń
pastorów, pouczających wiernych z kazalnicy, na ufundowanych przez nich malowidłach na szkle (Łękno,
157852; Możdżanowo, 166553). Portrety zmarłych duchownych, uzupełnione inskrypcją, sławiącą ich cnoty,
traktowane były przez współczesnych jako epitafia, czego dowodem może być wspomniana relacja z pod-
róży rostockiego studenta Carola Arndta z 1694 r.54 Najstarszy znany tego rodzaju pomnik z Pomorza
upamiętnia Christiana Ketelhodta (zm. 1546), określonego mianem PRIMUS REPURGATOR ECCLESfiae]
SUNDENSfis], w kościele św. Mikołaja w Stralsundzie (1565)55. Ten typ monumentu, bez wpływu malar-
skich i graficznych dzieł z warsztatu Cranacha, przedstawiających całopostaciowe wizerunki Lutra
В ai er, op. cit., s. 450.
50 Cramer, op. cit., ks. IV, s. 144.
51 D a h n e r 11, s. 328 i п.; H a s e 1 b e r g, op. cit., Heft 5, s. 400. Dzieło to wykonane zostało w roku 1632. Natomiast w 1651 r.
w tym samym kościele umieszczone zostało epitafium upamiętniające Stappenbecka i jego żonę, Catharinę Behrens (zm. 1643),
ufundowane przez wymienione w inskrypcji dzieci pastora (il. 21), por.: D à h n e r 11, s. 328; H a s e 1 b e r g, op. cit., Heft 5, s. 389.
52 Bouger, op. cit., Bd. I, Heft 1, s. 9.
53 Ibidem, Bd. II, Heft 1, s. 20.
54 Kohfeldt, op. cit., s. 5-9.
55 Haselberg, op. cit., Heft 5, s. 518.
227
20. Barth, kościół Mariacki. Kwatera z dawnej ambony, 21. Stralsund, kościół św. Jakuba. Epitafium Arnolda
koniec XVI w. Fot. Marcin Wisłocki Stappenbecka (zm. 1629) i Cathariny Behrens (zm. 1643),
1651. Stan sprzed 1939 r. Fot. ze zbiorów Muzeum
Narodowego w Szczecinie
dzące prawdopodobnie z dawnej ambony w Barth (koniec XVI w. - il. 20)49. Niezależnie od tego na ścia-
nach i filarach kościołów powstawały całe galerie portretowe lokalnych duchownych, wskazujące na nie-
przerwaną kontynuację Chrystusowej nauki. Szczególnym miejscem upamiętnienia zasłużonych kaznodzie-
jów wydaje się bliskie sąsiedztwo ambony. W taki sposób uwieczniony został długoletni pastor kościoła św.
Jakuba w Szczecinie Johannes Cogeler (zm. 1605)50, a także Arnold Stappenbeck (zm. 1629), kaznodzieja
kościoła pod tym samym wezwaniem w StralsundzieM. Nierzadką praktyką było umieszczanie wyobrażeń
pastorów, pouczających wiernych z kazalnicy, na ufundowanych przez nich malowidłach na szkle (Łękno,
157852; Możdżanowo, 166553). Portrety zmarłych duchownych, uzupełnione inskrypcją, sławiącą ich cnoty,
traktowane były przez współczesnych jako epitafia, czego dowodem może być wspomniana relacja z pod-
róży rostockiego studenta Carola Arndta z 1694 r.54 Najstarszy znany tego rodzaju pomnik z Pomorza
upamiętnia Christiana Ketelhodta (zm. 1546), określonego mianem PRIMUS REPURGATOR ECCLESfiae]
SUNDENSfis], w kościele św. Mikołaja w Stralsundzie (1565)55. Ten typ monumentu, bez wpływu malar-
skich i graficznych dzieł z warsztatu Cranacha, przedstawiających całopostaciowe wizerunki Lutra
В ai er, op. cit., s. 450.
50 Cramer, op. cit., ks. IV, s. 144.
51 D a h n e r 11, s. 328 i п.; H a s e 1 b e r g, op. cit., Heft 5, s. 400. Dzieło to wykonane zostało w roku 1632. Natomiast w 1651 r.
w tym samym kościele umieszczone zostało epitafium upamiętniające Stappenbecka i jego żonę, Catharinę Behrens (zm. 1643),
ufundowane przez wymienione w inskrypcji dzieci pastora (il. 21), por.: D à h n e r 11, s. 328; H a s e 1 b e r g, op. cit., Heft 5, s. 389.
52 Bouger, op. cit., Bd. I, Heft 1, s. 9.
53 Ibidem, Bd. II, Heft 1, s. 20.
54 Kohfeldt, op. cit., s. 5-9.
55 Haselberg, op. cit., Heft 5, s. 518.