DOI article:
Bernhardt, Katja: Oddział architektury w dawnej Wyższej Szkole Technicznej w Gdańsku (1904-1945): struktura, wykładowcy, koncepcje
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14577#0128
122
KATJA BERNHARDT
zajmował on szczególną pozycję. Od 1899 r. kierował pracami budowlanymi przy nowym gmachu uczelni,
a następnie, jako miejscowy urzędnik budowlany, sprawował opiekę nad dalszymi jej inwestycjami34 (il. 1).
Przechodząc w 1933 r. na emeryturę po ponad 28 latach pracy, był najdłużej wykładającym kierownikiem
katedry Oddziału Architektury35. Jego wpływ na profil tej jednostki musiał być zatem ogromny, choć, ze
względu na stosunkowo niewielką liczbę opublikowanych prac profesora, trudny do uchwycenia. Pełną ocenę
dokonań naukowych Carstena utrudnia zaginięcie jego - zapewne obszernych - studiów nad gdańskimi
domami mieszczańskimi, opracowywanych przez lata wraz ze studentami, do czego przyczyniła się jego
tragiczna śmierć w obozie koncentracyjnym Theresienstadt (Terezin) w 1943 r.36
Na kierownika katedry projektowania w formach średniowiecznych37 starano się pozyskać Konrada
Steinbrechta (1 849-1923), który odmówił jednak ze względu na swoje obowiązki na zamku w Malborku38.
Powołano więc na to miejsce młodego jeszcze wówczas Friedricha Ostendorfa (1871-1915), motywując tę
decyzję jego zainteresowaniami historyczno-architektonicznymi39. Kontynuował on pod tym względem
dzieło swojego nauczyciela, Carla Schâfera (1844-1908), którego katedrę na Wyższej Szkole Technicznej
w Karlsruhe przejął już w 1907 r. Również i Ostendorf, mimo swego zaledwie kilkuletniego pobytu nad
Motławą i rozgłosu zdobytego dopiero w Karlsruhe, wpłynął w znacznym stopniu na dalszy rozwój Oddziału
Architektury w Gdańsku40.
Pierwsze zatrudnienia na nowo utworzonej WST dobrze rokowały dla kształcenia architektów w Gdań-
sku, jednak wraz z odejściem Ostendorfa i Genzmera rozpoczęła się niestabilna faza, naznaczona zmianami
3 Dokumentacja budowy gmachu WST: GStA PK, I. HA Rep. 76 Vb Sek 10 Tit. XV. O późniejszych zleceniach budowlanych
Carstena na WST.: GStA PK, I. HA Rep. 76 Vb Sek. 10 Tit. III Nr. 2 Bd. 1, к. 213-215, 230-235, 280-283; Berlin Bundesarchiv
[dalej: BArch], R 4901/13357, O.P.
35 Jedynie Fritz Pfuhle i Hermann Phleps na dłużej związali się zawodowo z WST w Gdańsku.
36 O Carstenie: BArch, R 4901 / 13356 - 13358 (akta personalne); E. В ahr, Carsten, Albert, [w:] Altpreufiische Biographie,
hrsg. E. В a h r, G. В a u s с h, t. 4, Marburg / Lahn 1995, s. 1338; Barylewska-Szymańsk a, Szymański, op. cit., s. 56-57.
37 Dodatkowe zainteresowania to: zabudowania wiejskie, architektura wnętrz i nauka o formie dla inżynierów budownictwa.
APG 988/359, odpis listu ministra wyznań, oświaty i zdrowia do Ostendorfa z 3 IX 1904, k. 6-8.
38 Na temat powołania Steinbrechta: GStA PK, I. HA Rep. 76 Vb Sek. 10 Tit. III Nr. 2 Bd. 1, к. 23, 62-65, 160-167, 185-188.
Steinbrecht zorganizował zamiast tego w Malborku kursy letnie dla studentów: GStA PK, I HA Rep. 76 Vb Sek. 10 Tit. VI Nr. 1
Bd. I, O.P.
39 GStA PK, I. HA Rep. 76 Vb Sek. 10 Tit. III Nr. 2 Bd. 1, Gutachten zu Ostendorf von R. Schultz und [Oskar?] Hossfeld
im Vorfeld der Berufung, k. 150-153.
40 O Ostendorfie: APG, 988/357 359 (akta personalne); GStA PK, I. HA Rep. 76 Vb Sek. 10 Tit. III Nr. 2 Bd. 1; J. H a u с h,
Friedrich Ostendorf (1871-1915). Architektonisches Werk, architekturgeschichtliche und -theoretische Schriften, [dysertacja
doktorska na Uniw. Mainz 1995J, manuskrypt; W. Oechslin, Ostendorf, Friedrich, „Neue Deutsche Biographie", t. 19, Berlin
1999, s. 614-615; В a r y 1 e w s к a - Szymańska, Szymański, op. cit., s. 58-59.
KATJA BERNHARDT
zajmował on szczególną pozycję. Od 1899 r. kierował pracami budowlanymi przy nowym gmachu uczelni,
a następnie, jako miejscowy urzędnik budowlany, sprawował opiekę nad dalszymi jej inwestycjami34 (il. 1).
Przechodząc w 1933 r. na emeryturę po ponad 28 latach pracy, był najdłużej wykładającym kierownikiem
katedry Oddziału Architektury35. Jego wpływ na profil tej jednostki musiał być zatem ogromny, choć, ze
względu na stosunkowo niewielką liczbę opublikowanych prac profesora, trudny do uchwycenia. Pełną ocenę
dokonań naukowych Carstena utrudnia zaginięcie jego - zapewne obszernych - studiów nad gdańskimi
domami mieszczańskimi, opracowywanych przez lata wraz ze studentami, do czego przyczyniła się jego
tragiczna śmierć w obozie koncentracyjnym Theresienstadt (Terezin) w 1943 r.36
Na kierownika katedry projektowania w formach średniowiecznych37 starano się pozyskać Konrada
Steinbrechta (1 849-1923), który odmówił jednak ze względu na swoje obowiązki na zamku w Malborku38.
Powołano więc na to miejsce młodego jeszcze wówczas Friedricha Ostendorfa (1871-1915), motywując tę
decyzję jego zainteresowaniami historyczno-architektonicznymi39. Kontynuował on pod tym względem
dzieło swojego nauczyciela, Carla Schâfera (1844-1908), którego katedrę na Wyższej Szkole Technicznej
w Karlsruhe przejął już w 1907 r. Również i Ostendorf, mimo swego zaledwie kilkuletniego pobytu nad
Motławą i rozgłosu zdobytego dopiero w Karlsruhe, wpłynął w znacznym stopniu na dalszy rozwój Oddziału
Architektury w Gdańsku40.
Pierwsze zatrudnienia na nowo utworzonej WST dobrze rokowały dla kształcenia architektów w Gdań-
sku, jednak wraz z odejściem Ostendorfa i Genzmera rozpoczęła się niestabilna faza, naznaczona zmianami
3 Dokumentacja budowy gmachu WST: GStA PK, I. HA Rep. 76 Vb Sek 10 Tit. XV. O późniejszych zleceniach budowlanych
Carstena na WST.: GStA PK, I. HA Rep. 76 Vb Sek. 10 Tit. III Nr. 2 Bd. 1, к. 213-215, 230-235, 280-283; Berlin Bundesarchiv
[dalej: BArch], R 4901/13357, O.P.
35 Jedynie Fritz Pfuhle i Hermann Phleps na dłużej związali się zawodowo z WST w Gdańsku.
36 O Carstenie: BArch, R 4901 / 13356 - 13358 (akta personalne); E. В ahr, Carsten, Albert, [w:] Altpreufiische Biographie,
hrsg. E. В a h r, G. В a u s с h, t. 4, Marburg / Lahn 1995, s. 1338; Barylewska-Szymańsk a, Szymański, op. cit., s. 56-57.
37 Dodatkowe zainteresowania to: zabudowania wiejskie, architektura wnętrz i nauka o formie dla inżynierów budownictwa.
APG 988/359, odpis listu ministra wyznań, oświaty i zdrowia do Ostendorfa z 3 IX 1904, k. 6-8.
38 Na temat powołania Steinbrechta: GStA PK, I. HA Rep. 76 Vb Sek. 10 Tit. III Nr. 2 Bd. 1, к. 23, 62-65, 160-167, 185-188.
Steinbrecht zorganizował zamiast tego w Malborku kursy letnie dla studentów: GStA PK, I HA Rep. 76 Vb Sek. 10 Tit. VI Nr. 1
Bd. I, O.P.
39 GStA PK, I. HA Rep. 76 Vb Sek. 10 Tit. III Nr. 2 Bd. 1, Gutachten zu Ostendorf von R. Schultz und [Oskar?] Hossfeld
im Vorfeld der Berufung, k. 150-153.
40 O Ostendorfie: APG, 988/357 359 (akta personalne); GStA PK, I. HA Rep. 76 Vb Sek. 10 Tit. III Nr. 2 Bd. 1; J. H a u с h,
Friedrich Ostendorf (1871-1915). Architektonisches Werk, architekturgeschichtliche und -theoretische Schriften, [dysertacja
doktorska na Uniw. Mainz 1995J, manuskrypt; W. Oechslin, Ostendorf, Friedrich, „Neue Deutsche Biographie", t. 19, Berlin
1999, s. 614-615; В a r y 1 e w s к a - Szymańska, Szymański, op. cit., s. 58-59.