DOI Artikel:
Bernhardt, Katja: Oddział architektury w dawnej Wyższej Szkole Technicznej w Gdańsku (1904-1945): struktura, wykładowcy, koncepcje
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14577#0136
130
KATJA BERNHARDT
ч ч 9 i i «
Abb. 11.
С
О
LE
Abb. 10. Abb. 12. Abb. 13.
4-5. Konfrontacja dwóch projektów dla willi podmiejskich jako przykłady błędnego (lewo) i dobrego (prawo) projektu:
F. Ostendorf, Sechs Bûcher vom Bauen. Théorie des architektonîschen Entwerfens, Bd. 1: Einftihrung, Berlin 1913,
s. 16 (lewo, il. 4) i 17 (prawo, il. 5)
Zgodnie z założeniem, że „zasadniczym celem architektury" jest „tworzenie przestrzeni"84, Ostendorf
zaproponował typy funkcjonalne (Bautypen) które miałyby służyć jako wzorzec dla postulowanego „wspól-
nego przekonania artystycznego"85. Usystematyzował materiał na budynki jednoizbowe (np. kościoły), wie-
loizbowe o jednorodnym charakterze (domy mieszkalne, gmachy administracyjne itd.) oraz wieloizbowe
o różnorodnym charakterze (szkoły, teatry itd.), a także usiłował rozróżnić relacje budowli do różnych sytu-
acji przestrzeni zewnętrznej. Tę ostatnią uznawał zasadniczo jako dzieło sztuki tylko wówczas, gdy przy-
świecał jej zamysł w wyżej opisanym znaczeniu.
Choć Ostendorf wymagał w analizie architektury historycznej zróżnicowanego stosunku, w którym
traktowano by każdy zabytek z jednej strony jako produkt swojej epoki, z drugiej jako część procesu roz-
woju, to jego sądy i klasyfikacje przyznają najwyższą ocenę architekturze i urbanistyce XVIII w. W nich
upatrywał szczytowy punkt rozkwitu sztuk przestrzennych. Z tych względów, zarówno w werbalnej argu-
mentacji, jak i we wzorcowych przykładach projektowych, osiowość, symetria, harmonia i zwartość stawały
się podstawowymi regułami, niezbywalnymi w artystycznym rozwiązaniu zadania architektonicznego
(il. 4-5).
Ostendorfowska koncepcja projektowania okazuje się zatem spekulatywna - tak w recepcji historycznej
tradycji architektonicznej, jak i w wynikających z niej zasadach twórczości. Ważne jednak jest to, że wraz
z Sześcioma księgami przestrzeń jako kategoria projektowa zakorzeniła się na długo we współczesnym dys-
kursie teoretyczno-architektonicznym. Można z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, iż Ostendorf zapo-
życzył swe idee od Augusta Schmarsowa (1853-1936). W wykładzie inauguracyjnym na Uniwersytecie
Ostendorf, Sechs Bûcher vom Bauen..., t. 1, s. 1.
Ibidem, s. 24.
KATJA BERNHARDT
ч ч 9 i i «
Abb. 11.
С
О
LE
Abb. 10. Abb. 12. Abb. 13.
4-5. Konfrontacja dwóch projektów dla willi podmiejskich jako przykłady błędnego (lewo) i dobrego (prawo) projektu:
F. Ostendorf, Sechs Bûcher vom Bauen. Théorie des architektonîschen Entwerfens, Bd. 1: Einftihrung, Berlin 1913,
s. 16 (lewo, il. 4) i 17 (prawo, il. 5)
Zgodnie z założeniem, że „zasadniczym celem architektury" jest „tworzenie przestrzeni"84, Ostendorf
zaproponował typy funkcjonalne (Bautypen) które miałyby służyć jako wzorzec dla postulowanego „wspól-
nego przekonania artystycznego"85. Usystematyzował materiał na budynki jednoizbowe (np. kościoły), wie-
loizbowe o jednorodnym charakterze (domy mieszkalne, gmachy administracyjne itd.) oraz wieloizbowe
o różnorodnym charakterze (szkoły, teatry itd.), a także usiłował rozróżnić relacje budowli do różnych sytu-
acji przestrzeni zewnętrznej. Tę ostatnią uznawał zasadniczo jako dzieło sztuki tylko wówczas, gdy przy-
świecał jej zamysł w wyżej opisanym znaczeniu.
Choć Ostendorf wymagał w analizie architektury historycznej zróżnicowanego stosunku, w którym
traktowano by każdy zabytek z jednej strony jako produkt swojej epoki, z drugiej jako część procesu roz-
woju, to jego sądy i klasyfikacje przyznają najwyższą ocenę architekturze i urbanistyce XVIII w. W nich
upatrywał szczytowy punkt rozkwitu sztuk przestrzennych. Z tych względów, zarówno w werbalnej argu-
mentacji, jak i we wzorcowych przykładach projektowych, osiowość, symetria, harmonia i zwartość stawały
się podstawowymi regułami, niezbywalnymi w artystycznym rozwiązaniu zadania architektonicznego
(il. 4-5).
Ostendorfowska koncepcja projektowania okazuje się zatem spekulatywna - tak w recepcji historycznej
tradycji architektonicznej, jak i w wynikających z niej zasadach twórczości. Ważne jednak jest to, że wraz
z Sześcioma księgami przestrzeń jako kategoria projektowa zakorzeniła się na długo we współczesnym dys-
kursie teoretyczno-architektonicznym. Można z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, iż Ostendorf zapo-
życzył swe idee od Augusta Schmarsowa (1853-1936). W wykładzie inauguracyjnym na Uniwersytecie
Ostendorf, Sechs Bûcher vom Bauen..., t. 1, s. 1.
Ibidem, s. 24.