DOI Artikel:
Burno, Filip: Metropolia, "stolica narodu" i centrum hispanidad: architectura Madrytu 1850-1975
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14577#0157
METROPOLIA, „STOLICA NARODU" I CENTRUM HISPANIDAD
151
U. Madryt, pałac Javiera Gonzâlesa Longorii, arch. Josć Grases Riera, 1902-1903. Fot. F. Bumo
jest kaplica na Cmentarzu Wschodnim (il. 12). Projekt powstał w 1905 г., budowa trwała do 1919. Jest to
jedna z najbardziej interesujących, należy dodać - nielicznych, secesyjnych budowli sakralnych. Cztery
ściany zamykające krótkie ramiona kaplicy, wzniesionej na planie krzyża greckiego, zostały przeprute oknami
o nerkowym wykroju. Kopuła wydaje się spływać na całą bryłę. Te miękkie linie, organiczne przenikanie
się form, równoważą masywne, zwężające się ku górze kamienne filary w narożnikach elewacji, przywo-
dzące na myśl dzieła Otto Wagnera i Josepha Marii Olbricha. Smukłości całej kompozycji dodaje strzelista
dzwonnica dostawiona do prezbiterium.
Secesyjny detal zdobi także kilkanaście kamienic madryckich zbudowanych około 1900 г., np. dom
przy placu Matute 12 (Eduardo Reynals, 1906). W kamienicy przy ulicy Ortegi y Gasseta 25 (Benito Gon-
zalez del Valle, 1902) godny uwagi jest przede wszystkim przejazd bramny z dekoracyjnym roślinnym fry-
zem i doskonale zachowaną stolarką drzwiową o miękkich liniach (il. 13)37.
Wysokiej klasy dekoracje wnętrz, wykonane zgodnie z zasadą „jedności sztuk" (Ars Una), ma budynek
przy ulicy Serrano 61. Ta dawna siedziba redakcji ilustrowanego, wysokonakładowego pisma „Blanco y
Negro" powstała w latach 1896-1898 (architekt José Sallaberry)38. Najbardziej efektownym pomieszczeniem
jest Sala Pompejańska (il. 14). Dekoracje malarskie w plafonach i supraportach zaprojektował José Arija,
który około 1900 r. był znanym ilustratorem poczytnych periodyków; artysta współpracował także z „Blanco
y Negro". Zarówno w jego gazetowych rysunkach, jak i w malarskich przedstawieniach kobiecych postaci
z Sali Pompejańskiej, personifikujących dziedziny sztuki, widoczny jest wpływ Alfonsa Muchy39.
Modernisme okazało się zjawiskiem efemerycznym, popularność tego stylu wygasła około 1910 r.
W tym czasie w hiszpańskim środowisku architektonicznym dyskutowano problem stylu narodowego (estilo
national). Była to reakcja zarówno na akademicki eklektyzm, jak i secesję. Pierwszym hiszpańskim stylem
narodowym był neomudejar (neo-mudéjar). Po formy architektury hiszpańskiej z okresu od VIII do XV w.
(mauretańskiej, głównie z Andaluzji), stylu mozarabskiego i przede wszystkim mudéjar (przeważnie aragoń-
skiego i kastylijskiego) sięgano chętnie na przełomie XIX i XX w.
36 Rocha Aranda, Mufioz F aj ar do, op. cit., s. 48-49. Zob. także: C. Saguar Quer, Arquitectura funeraria
madrileńa del siglo XIX, Complutense, Madrid 1989, s. 333-339. Badacze hiszpańscy jako przykład architektury secesyjnej
w Madrycie przywołują też kościół Buena Dicha (Francisco Garcia Nava, 1914-1917, ulica Silva 21): Rocha Aranda, Munoz
F a j a r d o, op. cit., s. 152-153. Jest to jednak raczej przykład oddziaływania późnej fazy angielskiego Gothic Revival i architektury
sakralnej z kręgu Arts&Crafts (np. Holy Trinity w Londynie) niż, jak pisze Angel Urrutia - „odpowiedź na kataloński modernisme"
(U r r u t i a, op. cit., s. 130).
37 R о с h а Aranda, Munoz F aj ar d o, op. cit., s. 26.
38 Ibidem, s. 19.
39 Ibidem, s. 29. Arija jest także autorem dekoracji drzwi windy na parterze kamienicy przy ulicy Sagasta 29.
151
U. Madryt, pałac Javiera Gonzâlesa Longorii, arch. Josć Grases Riera, 1902-1903. Fot. F. Bumo
jest kaplica na Cmentarzu Wschodnim (il. 12). Projekt powstał w 1905 г., budowa trwała do 1919. Jest to
jedna z najbardziej interesujących, należy dodać - nielicznych, secesyjnych budowli sakralnych. Cztery
ściany zamykające krótkie ramiona kaplicy, wzniesionej na planie krzyża greckiego, zostały przeprute oknami
o nerkowym wykroju. Kopuła wydaje się spływać na całą bryłę. Te miękkie linie, organiczne przenikanie
się form, równoważą masywne, zwężające się ku górze kamienne filary w narożnikach elewacji, przywo-
dzące na myśl dzieła Otto Wagnera i Josepha Marii Olbricha. Smukłości całej kompozycji dodaje strzelista
dzwonnica dostawiona do prezbiterium.
Secesyjny detal zdobi także kilkanaście kamienic madryckich zbudowanych około 1900 г., np. dom
przy placu Matute 12 (Eduardo Reynals, 1906). W kamienicy przy ulicy Ortegi y Gasseta 25 (Benito Gon-
zalez del Valle, 1902) godny uwagi jest przede wszystkim przejazd bramny z dekoracyjnym roślinnym fry-
zem i doskonale zachowaną stolarką drzwiową o miękkich liniach (il. 13)37.
Wysokiej klasy dekoracje wnętrz, wykonane zgodnie z zasadą „jedności sztuk" (Ars Una), ma budynek
przy ulicy Serrano 61. Ta dawna siedziba redakcji ilustrowanego, wysokonakładowego pisma „Blanco y
Negro" powstała w latach 1896-1898 (architekt José Sallaberry)38. Najbardziej efektownym pomieszczeniem
jest Sala Pompejańska (il. 14). Dekoracje malarskie w plafonach i supraportach zaprojektował José Arija,
który około 1900 r. był znanym ilustratorem poczytnych periodyków; artysta współpracował także z „Blanco
y Negro". Zarówno w jego gazetowych rysunkach, jak i w malarskich przedstawieniach kobiecych postaci
z Sali Pompejańskiej, personifikujących dziedziny sztuki, widoczny jest wpływ Alfonsa Muchy39.
Modernisme okazało się zjawiskiem efemerycznym, popularność tego stylu wygasła około 1910 r.
W tym czasie w hiszpańskim środowisku architektonicznym dyskutowano problem stylu narodowego (estilo
national). Była to reakcja zarówno na akademicki eklektyzm, jak i secesję. Pierwszym hiszpańskim stylem
narodowym był neomudejar (neo-mudéjar). Po formy architektury hiszpańskiej z okresu od VIII do XV w.
(mauretańskiej, głównie z Andaluzji), stylu mozarabskiego i przede wszystkim mudéjar (przeważnie aragoń-
skiego i kastylijskiego) sięgano chętnie na przełomie XIX i XX w.
36 Rocha Aranda, Mufioz F aj ar do, op. cit., s. 48-49. Zob. także: C. Saguar Quer, Arquitectura funeraria
madrileńa del siglo XIX, Complutense, Madrid 1989, s. 333-339. Badacze hiszpańscy jako przykład architektury secesyjnej
w Madrycie przywołują też kościół Buena Dicha (Francisco Garcia Nava, 1914-1917, ulica Silva 21): Rocha Aranda, Munoz
F a j a r d o, op. cit., s. 152-153. Jest to jednak raczej przykład oddziaływania późnej fazy angielskiego Gothic Revival i architektury
sakralnej z kręgu Arts&Crafts (np. Holy Trinity w Londynie) niż, jak pisze Angel Urrutia - „odpowiedź na kataloński modernisme"
(U r r u t i a, op. cit., s. 130).
37 R о с h а Aranda, Munoz F aj ar d o, op. cit., s. 26.
38 Ibidem, s. 19.
39 Ibidem, s. 29. Arija jest także autorem dekoracji drzwi windy na parterze kamienicy przy ulicy Sagasta 29.