DOI Artikel:
Burno, Filip: Metropolia, "stolica narodu" i centrum hispanidad: architectura Madrytu 1850-1975
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14577#0176
170
FILIP BURNO
29. Madryt, basen „La Isla", arch. Luis Gutićrrez Soto, 1931. Pocztówka ok. 1935 r.
W tym budynku zastosowano nowoczesną konstrukcję mieszaną, stalowo-żelbetową. Jego elewacje
obłożono kamiennymi płytami (piaskowiec z Murcii o lekko niebieskim odcieniu). We wnętrzach (zacho-
wanych w niewielkim stopniu) zaprojektowano chromowane i niklowane poręcze, okładziny ze szlachetnych
gatunków drewna i ciemnego polerowanego granitu, ukryte źródła światła, młecznobiałe tafle szkła. Projekt
sali kinowej oparto na najlepszych nowojorskich i berlińskich wzorach. Jak słusznie zauważył Javier Pérez
Roj as, to wnętrze z podświetlonym sufitem należy zestawić z widownią berlińskiego kina „Lichtburg"
(Rudolf Frankel, 1929)91.
Wysoki, 54-metrowy budynek stanowi efektowne zamknięcie Gran Via. Dzięki zaokrąglanemu naroż-
nikowi dynamizującemu kompozycję i pasowym oknom, „Carrión" wydaje się wjeżdżać na Gran Via niczym
lokomotywa z lat 30. o aerodynamicznych formach. Budowla może kojarzyć się także z wpływającym do
portu luksusowym transatlantykiem. Na archiwalnych fotografiach, szczególnie miejskich nokturnach,
widzimy efektowny wysokościowiec z podświetlonymi witrynami w podciętym przyziemiu i neonem „Para-
mount Films"' w narożniku. „Carrión" w ówczesnej prasie określano mianem „latarni nowego kosmopoli-
tycznego Madrytu", „symbolem nowoczesnego życia"92. Był on też elementem nowej strefy rozrywki.
W jego pobliżu, przy placu Callao, znajdowały się liczne kina, nocne kluby i kawiarnie projektowane przez
najlepszych architektów, np. „Zahara" (Secundino Zuazo, 1930) i „Chicote" (Luis Gutiérrez Soto, 1931).
„Capitol" może być dobrym przykładem wpływu Reklamearchitektur Ericha Mendelsohna i zastoso-
wania jego zasady „funkcja plus dynamika". Na przełomie lat 20. i 30. oddziaływanie twórczości autora
91 J. Pérez Rojas, Art déco en Espańa, Catedra, Madrid 1990, s. 606. W zbiorach hiszpańskich architektów znajdowała
się książka Giovanniego Canesiegoi Antonia CassiegoRamellego Architetture luminose e apparecchi per illuminazione,
wydana w Mediolanie w 1934 r. (2 wyd. w 1941). Opisano w niej ponad 150 przykładów wykorzystania światła elektrycznego jako
ważnego elementu kompozycji architektonicznej, dekoracji wnętrz. Javier Pérez Rojas udowodnił także oddziaływanie na hiszpańskich
architektów amerykańskiego dwutomowego wydawnictwa poświęconego projektowaniu kin i „teatrów rozrywki": American Théâtres
of Today (Architectural Book Publishing Co., t 1. - 1927, t. 2. - 1930): J. Pérez Rojas, Formes de la ciutad moderna. Neobarrocs,
decós y aerodinàmics, [w:] La ciudad moderna. Arąuitectura racionalista en Valencia, t. 2, Institut Valencia d'Art Modem, Valencia
1998, s. 35.
92 Pérez Rojas, Formes de la ciutad moderna..., s. 33.
FILIP BURNO
29. Madryt, basen „La Isla", arch. Luis Gutićrrez Soto, 1931. Pocztówka ok. 1935 r.
W tym budynku zastosowano nowoczesną konstrukcję mieszaną, stalowo-żelbetową. Jego elewacje
obłożono kamiennymi płytami (piaskowiec z Murcii o lekko niebieskim odcieniu). We wnętrzach (zacho-
wanych w niewielkim stopniu) zaprojektowano chromowane i niklowane poręcze, okładziny ze szlachetnych
gatunków drewna i ciemnego polerowanego granitu, ukryte źródła światła, młecznobiałe tafle szkła. Projekt
sali kinowej oparto na najlepszych nowojorskich i berlińskich wzorach. Jak słusznie zauważył Javier Pérez
Roj as, to wnętrze z podświetlonym sufitem należy zestawić z widownią berlińskiego kina „Lichtburg"
(Rudolf Frankel, 1929)91.
Wysoki, 54-metrowy budynek stanowi efektowne zamknięcie Gran Via. Dzięki zaokrąglanemu naroż-
nikowi dynamizującemu kompozycję i pasowym oknom, „Carrión" wydaje się wjeżdżać na Gran Via niczym
lokomotywa z lat 30. o aerodynamicznych formach. Budowla może kojarzyć się także z wpływającym do
portu luksusowym transatlantykiem. Na archiwalnych fotografiach, szczególnie miejskich nokturnach,
widzimy efektowny wysokościowiec z podświetlonymi witrynami w podciętym przyziemiu i neonem „Para-
mount Films"' w narożniku. „Carrión" w ówczesnej prasie określano mianem „latarni nowego kosmopoli-
tycznego Madrytu", „symbolem nowoczesnego życia"92. Był on też elementem nowej strefy rozrywki.
W jego pobliżu, przy placu Callao, znajdowały się liczne kina, nocne kluby i kawiarnie projektowane przez
najlepszych architektów, np. „Zahara" (Secundino Zuazo, 1930) i „Chicote" (Luis Gutiérrez Soto, 1931).
„Capitol" może być dobrym przykładem wpływu Reklamearchitektur Ericha Mendelsohna i zastoso-
wania jego zasady „funkcja plus dynamika". Na przełomie lat 20. i 30. oddziaływanie twórczości autora
91 J. Pérez Rojas, Art déco en Espańa, Catedra, Madrid 1990, s. 606. W zbiorach hiszpańskich architektów znajdowała
się książka Giovanniego Canesiegoi Antonia CassiegoRamellego Architetture luminose e apparecchi per illuminazione,
wydana w Mediolanie w 1934 r. (2 wyd. w 1941). Opisano w niej ponad 150 przykładów wykorzystania światła elektrycznego jako
ważnego elementu kompozycji architektonicznej, dekoracji wnętrz. Javier Pérez Rojas udowodnił także oddziaływanie na hiszpańskich
architektów amerykańskiego dwutomowego wydawnictwa poświęconego projektowaniu kin i „teatrów rozrywki": American Théâtres
of Today (Architectural Book Publishing Co., t 1. - 1927, t. 2. - 1930): J. Pérez Rojas, Formes de la ciutad moderna. Neobarrocs,
decós y aerodinàmics, [w:] La ciudad moderna. Arąuitectura racionalista en Valencia, t. 2, Institut Valencia d'Art Modem, Valencia
1998, s. 35.
92 Pérez Rojas, Formes de la ciutad moderna..., s. 33.