DOI Artikel:
Burno, Filip: Metropolia, "stolica narodu" i centrum hispanidad: architectura Madrytu 1850-1975
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14577#0193
MRTROPOLIA, „STOLICA NARODU" I CENTRUM HISPAN1DAD
187
45. Madryt, projekt dzielnicy AZCA, arch. Antonio Perpina, 1964.
Repr. wg „Arąuitectura", 1966, nr 88, s. 40
w nowych zakładach przemysłowych146. W latach 1961-1974 w całym kraju zbudowano cztery miliony
mieszkań. W połowie lat 60. w Hiszpanii zanotowano jeden największych w Europie Zachodniej odsetków
ludności żyjącej w dużych osiedlach mieszkaniowych147. W tych budowanych pospiesznie blokowiskach
z tanimi mieszkaniami nie powstawały skwery, place, parki czy place zabaw dla dzieci. Wytwarzano nie-
przyjazną mieszkańcom przestrzeń miejską z wielkimi parkingami148.
Charakterystycznym zjawiskiem dla Hiszpanii schyłkowego okresu frankizmu, tj. lat 60. i początku
następnej dekady, była fascynacja amerykańską „kulturą samochodu"149. Stało się to jedną z głównych przy-
czyn degradacji przestrzeni miejskiej Madrytu, obok kierowania się w tym czasie przez znaczną część hisz-
pańskich urbanistów wytycznymi Karty Ateńskiej. Zrealizowano wówczas wiele tras szybkiego ruchu blisko
centrum, np. obwodową M-30. Część historyczna stolicy została otoczona szerokimi arteriami, prowadzącymi
do osiedli-sypialni. W śródmieściu powstawały liczne estakady, np. zburzone w 1985 r. wiadukty niedaleko
stacji Atocha. Przykładem niszczenia miejskiej przestrzeni Madrytu w latach około 1960-1980 jest plac
Kolumba (Płaza Colón), który w tym czasie sprowadzono do roli wielopoziomowego skrzyżowania szero-
kich ulic. W ciągu dwu dekad historyczny plac został przekształcony w pozbawione tożsamości miejsce.
Zburzono znaczną część historycznej zabudowy: w 1960 r. pałac Medinaceli, a dziesięć lat później mennicę
z 1861 r. W ich miejsce powstały banki, hotele i biurowce (m.in. Torres de Colón - Antonio Lamela Mar-
tinez, 1967-1976), ignorujące architektoniczny kontekst otoczenia.
Jak zauważył Lawrence Arthur Herzog, wskutek tych działań w latach 70. ubiegłego wieku Madryt
zaczął przypominać „bardziej Dallas niż Paryż"130. Koniec dyktatury frankistowskiej (1975) zbiegł się ze
zmianami w kulturze, ale także w architekturze i planowaniu miejskim - rezygnacją z funkcjonalnego stre-
fowania, przywróceniem wartości tradycyjnej zabudowy obrzeżnej.
Tunón de L a r a, op. cit., s. 602-603.
H e r z o g, op. cit., s. 67.
Ibidem, s. 68.
Ibidem, s. 70-71.
Ibidem, s. 62.
187
45. Madryt, projekt dzielnicy AZCA, arch. Antonio Perpina, 1964.
Repr. wg „Arąuitectura", 1966, nr 88, s. 40
w nowych zakładach przemysłowych146. W latach 1961-1974 w całym kraju zbudowano cztery miliony
mieszkań. W połowie lat 60. w Hiszpanii zanotowano jeden największych w Europie Zachodniej odsetków
ludności żyjącej w dużych osiedlach mieszkaniowych147. W tych budowanych pospiesznie blokowiskach
z tanimi mieszkaniami nie powstawały skwery, place, parki czy place zabaw dla dzieci. Wytwarzano nie-
przyjazną mieszkańcom przestrzeń miejską z wielkimi parkingami148.
Charakterystycznym zjawiskiem dla Hiszpanii schyłkowego okresu frankizmu, tj. lat 60. i początku
następnej dekady, była fascynacja amerykańską „kulturą samochodu"149. Stało się to jedną z głównych przy-
czyn degradacji przestrzeni miejskiej Madrytu, obok kierowania się w tym czasie przez znaczną część hisz-
pańskich urbanistów wytycznymi Karty Ateńskiej. Zrealizowano wówczas wiele tras szybkiego ruchu blisko
centrum, np. obwodową M-30. Część historyczna stolicy została otoczona szerokimi arteriami, prowadzącymi
do osiedli-sypialni. W śródmieściu powstawały liczne estakady, np. zburzone w 1985 r. wiadukty niedaleko
stacji Atocha. Przykładem niszczenia miejskiej przestrzeni Madrytu w latach około 1960-1980 jest plac
Kolumba (Płaza Colón), który w tym czasie sprowadzono do roli wielopoziomowego skrzyżowania szero-
kich ulic. W ciągu dwu dekad historyczny plac został przekształcony w pozbawione tożsamości miejsce.
Zburzono znaczną część historycznej zabudowy: w 1960 r. pałac Medinaceli, a dziesięć lat później mennicę
z 1861 r. W ich miejsce powstały banki, hotele i biurowce (m.in. Torres de Colón - Antonio Lamela Mar-
tinez, 1967-1976), ignorujące architektoniczny kontekst otoczenia.
Jak zauważył Lawrence Arthur Herzog, wskutek tych działań w latach 70. ubiegłego wieku Madryt
zaczął przypominać „bardziej Dallas niż Paryż"130. Koniec dyktatury frankistowskiej (1975) zbiegł się ze
zmianami w kulturze, ale także w architekturze i planowaniu miejskim - rezygnacją z funkcjonalnego stre-
fowania, przywróceniem wartości tradycyjnej zabudowy obrzeżnej.
Tunón de L a r a, op. cit., s. 602-603.
H e r z o g, op. cit., s. 67.
Ibidem, s. 68.
Ibidem, s. 70-71.
Ibidem, s. 62.