DOI Artikel:
Krzyżagórska-Pisarek, Katarzyna: Samson i Dalila Rubensa: problematyka atrybucji a polityka wystawiennicza muzeów
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14577#0201
SAMSON 1 DA ULA RUBENSA
195
2. Peter Paul Rubens, Pokłon Trzech Króli, olej, płótno, 352 x 496 cm, 1609-1628. Madryt, Museo Nacional del Prado
© Museo Nacional del Prado. Fot. dzięki uprzejmości muzeum
ilości fioletu u Samsona i Dalili została określona przez Plesters jako „nietypowa [...], szczególnie przed
Pre-Rafealitami"29, a kilka lat później David Jaffé napisał, że to „ta sama paleta fioletów i błękitów [sic]
występuje w Pokłonie Trzech Króli z Prado z 1609 r."30 Jednakże, jak wynika z analiz technologicznych,
w obu wypadkach kolor fioletowy ma inny odcień i kompozycję: w Samsonie i Dalili składa się z bieli oło-
wianej, czerwonego laku i czerni, a w Pokłonie z ziemi, czerwonego laku i czerni.
jednowarstwowa i gładka technika wykonania Samsona i Dalili (alla prima) nie zgadza się z energicz-
nymi i widocznymi pociągnięciami pędzla oraz zróżnicowaną warstwowo techniką Rubensa po powrocie
z Włoch. Jest ona ewidentna w udokumentowanych i technicznie przebadanych Podniesieniu krzyża z Antwer-
pii czy Pokłonie Trzech Króli z Prado. W raporcie technicznym na temat Podniesienia krzyża odnajdujemy
uwagi o znacznym zróżnicowaniu warstwy malarskiej (średnio 2^4 warstwy), od prawie przezroczystych
laserunków po grubo nałożone impasty: „szybkie, nerwowe dotknięcia, pociągnięcia pędzla, bardzo dobrze
widoczne zarówno gołym okiem, jak i w radiografii, są niezwykłe i charakterystyczne dla tego obrazu. Kon-
systencja farby bogata w medium używa całej gamy gęstości, od lekkich przezroczystych laserunków ziemi
do najgrubszych impast [...]. Zmiany w kompozycji są liczne [...]. Siatka krakelur jest bardzo zróżnicowana,
zależnie od warstwy malarskiej - jej grubości i twardości - jak również od struktury drewna"31. Również
pentimenti i retusze są w Podniesieniu krzyża bardzo liczne.
London 1990, s. 1-5; Peter Paul Rubens's Elévation of the Cross. Study, examination and treatment, „Bulletin Institut Royal du
Patrimoine Artistique", XXIV, 1992, s. 7-181.
29 Plesters, op. cit., s. 45.
30 Jaffé, Rubens back..., s. 23.
31 G o e t g h e b e u r, op. cit., s. 3.
195
2. Peter Paul Rubens, Pokłon Trzech Króli, olej, płótno, 352 x 496 cm, 1609-1628. Madryt, Museo Nacional del Prado
© Museo Nacional del Prado. Fot. dzięki uprzejmości muzeum
ilości fioletu u Samsona i Dalili została określona przez Plesters jako „nietypowa [...], szczególnie przed
Pre-Rafealitami"29, a kilka lat później David Jaffé napisał, że to „ta sama paleta fioletów i błękitów [sic]
występuje w Pokłonie Trzech Króli z Prado z 1609 r."30 Jednakże, jak wynika z analiz technologicznych,
w obu wypadkach kolor fioletowy ma inny odcień i kompozycję: w Samsonie i Dalili składa się z bieli oło-
wianej, czerwonego laku i czerni, a w Pokłonie z ziemi, czerwonego laku i czerni.
jednowarstwowa i gładka technika wykonania Samsona i Dalili (alla prima) nie zgadza się z energicz-
nymi i widocznymi pociągnięciami pędzla oraz zróżnicowaną warstwowo techniką Rubensa po powrocie
z Włoch. Jest ona ewidentna w udokumentowanych i technicznie przebadanych Podniesieniu krzyża z Antwer-
pii czy Pokłonie Trzech Króli z Prado. W raporcie technicznym na temat Podniesienia krzyża odnajdujemy
uwagi o znacznym zróżnicowaniu warstwy malarskiej (średnio 2^4 warstwy), od prawie przezroczystych
laserunków po grubo nałożone impasty: „szybkie, nerwowe dotknięcia, pociągnięcia pędzla, bardzo dobrze
widoczne zarówno gołym okiem, jak i w radiografii, są niezwykłe i charakterystyczne dla tego obrazu. Kon-
systencja farby bogata w medium używa całej gamy gęstości, od lekkich przezroczystych laserunków ziemi
do najgrubszych impast [...]. Zmiany w kompozycji są liczne [...]. Siatka krakelur jest bardzo zróżnicowana,
zależnie od warstwy malarskiej - jej grubości i twardości - jak również od struktury drewna"31. Również
pentimenti i retusze są w Podniesieniu krzyża bardzo liczne.
London 1990, s. 1-5; Peter Paul Rubens's Elévation of the Cross. Study, examination and treatment, „Bulletin Institut Royal du
Patrimoine Artistique", XXIV, 1992, s. 7-181.
29 Plesters, op. cit., s. 45.
30 Jaffé, Rubens back..., s. 23.
31 G o e t g h e b e u r, op. cit., s. 3.