Rocznik Historii Sztuki (38.2013)

OBECNOŚĆ PRAC HUMANISTY. O MIECZYSŁAWIE PORĘBSKIM W 2013

9

Mieczysław Porębski oraz (od lewej) Anna Porębska, Tomasz Gryglewicz, Anna Zeńczak, Krystyna
Sowińska, Andrzej Lelito i Adam Malkiewicz, Kraków, lata 70. Fot. archiwum J. Porębskiego

1951 r." Nota zwiastowała złagodzenie stosunku partyjnych ideologów względem kapistów, sugerowała dy-
stans do radykalnego socrealizmu. Następujące po niej reformy szkolnictwa artystycznego wyznaczać miały
wewnętrzną cenzurę w historii „okresu socrealistycznego" polskich uczelni12. Przypuszczać też można, że
rozpoczęta wówczas współpraca obu uczonych uzyskała po latach dojrzałą formę w ich wspólnej publikacji
Dziejów sztuki w zarysie. Ze wstępu do pierwszego tomu dowiadujemy się, że jest on zapisem wykładów hi-
storii sztuki prowadzonych przez Mieczysława Porębskiego w okresie współpracy z warszawską ASP. Inaczej
powstawał tom trzeci, który początkowo miał być rozbity na dwie części. Wiek XIX opracować miał Ksawery
Piwocki, wiek XX przypadł Mieczysławowi Porębskiemu. Śmierć pierwszego w 1974 r. pokrzyżowała jednak
plany. Z tych przyczyn realizacja projektu ciągnęła się ponad dekadę. Ostatecznie Porębski w jednym wolumi-
nie dokonał syntezy historii sztuki nie tylko XX, ale i XIX w. Tym razem podstawę stanowiły wykłady sztuki
współczesnej prowadzone na Uniwersytecie Jagiellońskim13. Pierwsze egzemplarze Dziejów wydano w roku
1976, zamknięcie prac nad podręcznikiem nastąpiło w 2. połowie lat 80. Wydawnictwo Arkady wznawiało
pierwszy tom trzykrotnie. Łączny nakład każdego z woluminów wyniósł około 150 tysięcy egzemplarzy.
Współcześnie publikacja funkcjonuje jako jeden ze standardowych podręczników dla liceów plastycznych
i uczelni wyższych. Komplet lub tom pierwszy poleca się jako lektury na uczelniach artystycznych i peda-
gogicznych14. Instytuty historii sztuki, z Warszawą, Poznaniem i Krakowem na czele, rekomendują część
poświęconą sztuce XIX i XX w. Stanowić ma ona podstawę do egzaminu ze sztuki nowoczesnej15. Podręcz-
nik, mimo wznowień i wysokiego nakładu, nie stał się jednak tym jedynym, najważniejszym, klasycznym,
przynajmniej poza kręgiem szkół artystycznych. To nie za jego sprawą kolejne roczniki polskich absolwentów
historii sztuki poznają Mieczysława Porębskiego. Ta rola przypadła w udziale innym jego pracom. Spraw-
dźmy zatem jak funkcjonuje Porębski - autor.

" Por. W. Włodarczyk, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1944-2004, Warszawa 2005, s. 135-136.

12 Ibidem.

13 T. G r y g 1 e w i с z, Pożegnanie z Porębskim, „Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego", 2012/13, nr 152/3, s. 71.

14 Dla przykładu: Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, na kierunku: historia sztuki; Uniwersytet Rzeszowski, na kierunku: edukacja
artystyczna w zakresie sztuk plastycznych; Instytut Sztuki w Cieszynie, na kursach z historii sztuki, projektowania gier komputerowych (jako
lektura dodatkowa); Informacje odnośnie do spisów lektur uniwersyteckich cytuję w niniejszym tekście są na podstawie sylabusów publiko-
wanych na stronach uczelni oraz w systemach USOS i Syllabus KRK [dostęp: 23-28 lipca 2013].

13 Podobnie i na Uniwersytecie Jagiellońskim, również na kursie na temat malarstwa romantyzmu we Francji.