DOI Artikel:
Dworniczak-Leśniak, Kamila: Pamie̜ć katastrofy i mit uniwersalnego je̜zyka: monumentalne wystawy fotograficzne jako narracje o człowieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34225#0075
PAMIĘĆ KATASTROFY I MIT UNIWERSALNEGO JĘZYKA. MONUMENTALNE WYSTAWY...
69
15. Charlotte March. Jerrold N. Schatzberg, reprodukcja na
podstawie kataiogu wystawy, Karl Pawek.
№c//aM^^e//MMg Jer PAotograp/nc
JM r/cw r/zerMo JJ/a^ АГ r/gr А/ежс/:?, Hamburg 1964, s. nib.
16. Fotograf nieznany, fotografia usunięta z wystawy
„The Family of Man'' po jej otwarciu w Nowym Jorku,
archiwum magaz^ nu „Life", reprodukcja
na podstawie „Life" 1955. 14 lutego, s. 141
mogła dokonać się pozytywna przemiana. Widać zatem, że pomimo ideowego konfrontowania obu wystaw,
w oczach krytyki (aie i w dzisiejszej anałizie) intencje Steichena i Pawka spotykają się w tym samym
punkcie, ich troską było bowiem odrodzenie człowieka, jednostki siinej, mającej świadomość własnych
słabości, a nade wszystko - morainej. „Waicz szerząc dobro. Lub waicz usuwając zło. Dwie postawy.
Czy się wykiuczają?" - pytał retorycznie Garztecki^^.
Uprawiana przez przytaczanych krytyków retoryka aktywności, sprowadzająca się do ogóinikowych
postuiatów kształtowania własnego człowieczeństwa i poczuwania się do odpowiedziainości za zło, odsła-
nia jednak pewien paradoks. Chęć odejścia od bagateiizowania probiematyki społecznej w gruncie rzeczy
ponownie wpędza ich bowiem w pułapkę ahistoryczności. Z jednej strony w narracji wystawy Pawka
zauważona i dowartościowana została obecność fotograłli prezentującej prześiadowania Afroamerykanów
w Stanach Zjednoczonych (ii. 15; zdjęcie iinczu na młodym chłopcu Steichen usunął z ekspozycji tuż
po otwarciu wystawy, uznając je za zbyt drastyczne, il. 16), nie zwrócono jednak uwagi na nieobecność
fotografii przywołujących kwestię Hoiokaustu oraz brak obrazów wskazujących odpowiedzialnych za tę
zbrodnię. W gruncie rzeczy zatem problem nadmiemej uniwersaiizacji, a co za tym idzie relatywizacji
probiematyki historycznej nie został przez Pawka przezwyciężony, krytycy również go nie przepraco-
wali. Ich refieksja była w gruncie rzeczy o wieie prostsza, sprowadzała się bowiem do stwierdzenia, że
to, co bardziej drastyczne, jest też bardziej prawdziwe w odniesieniu do iudzkiej natury. Przywoływane
wypowiedzi krytyczne nie stanowią w żadnej mierze anaiitycznego namysłu nad problematyką wizuaii-
zacji wydarzeń historycznych w fotografii. Trudno jednak jednoznacznie ocenić tę sytuację. Być może
//)м/ем;.
69
15. Charlotte March. Jerrold N. Schatzberg, reprodukcja na
podstawie kataiogu wystawy, Karl Pawek.
№c//aM^^e//MMg Jer PAotograp/nc
JM r/cw r/zerMo JJ/a^ АГ r/gr А/ежс/:?, Hamburg 1964, s. nib.
16. Fotograf nieznany, fotografia usunięta z wystawy
„The Family of Man'' po jej otwarciu w Nowym Jorku,
archiwum magaz^ nu „Life", reprodukcja
na podstawie „Life" 1955. 14 lutego, s. 141
mogła dokonać się pozytywna przemiana. Widać zatem, że pomimo ideowego konfrontowania obu wystaw,
w oczach krytyki (aie i w dzisiejszej anałizie) intencje Steichena i Pawka spotykają się w tym samym
punkcie, ich troską było bowiem odrodzenie człowieka, jednostki siinej, mającej świadomość własnych
słabości, a nade wszystko - morainej. „Waicz szerząc dobro. Lub waicz usuwając zło. Dwie postawy.
Czy się wykiuczają?" - pytał retorycznie Garztecki^^.
Uprawiana przez przytaczanych krytyków retoryka aktywności, sprowadzająca się do ogóinikowych
postuiatów kształtowania własnego człowieczeństwa i poczuwania się do odpowiedziainości za zło, odsła-
nia jednak pewien paradoks. Chęć odejścia od bagateiizowania probiematyki społecznej w gruncie rzeczy
ponownie wpędza ich bowiem w pułapkę ahistoryczności. Z jednej strony w narracji wystawy Pawka
zauważona i dowartościowana została obecność fotograłli prezentującej prześiadowania Afroamerykanów
w Stanach Zjednoczonych (ii. 15; zdjęcie iinczu na młodym chłopcu Steichen usunął z ekspozycji tuż
po otwarciu wystawy, uznając je za zbyt drastyczne, il. 16), nie zwrócono jednak uwagi na nieobecność
fotografii przywołujących kwestię Hoiokaustu oraz brak obrazów wskazujących odpowiedzialnych za tę
zbrodnię. W gruncie rzeczy zatem problem nadmiemej uniwersaiizacji, a co za tym idzie relatywizacji
probiematyki historycznej nie został przez Pawka przezwyciężony, krytycy również go nie przepraco-
wali. Ich refieksja była w gruncie rzeczy o wieie prostsza, sprowadzała się bowiem do stwierdzenia, że
to, co bardziej drastyczne, jest też bardziej prawdziwe w odniesieniu do iudzkiej natury. Przywoływane
wypowiedzi krytyczne nie stanowią w żadnej mierze anaiitycznego namysłu nad problematyką wizuaii-
zacji wydarzeń historycznych w fotografii. Trudno jednak jednoznacznie ocenić tę sytuację. Być może
//)м/ем;.