Rocznik Historii Sztuki (41.2016)

MIĘDZY PROJEKTEM DOSKONAŁYM A KONIECZNOSCIĄ EKONOMICZNĄ..

199


2. Osiedle TOR w Tomaszowie Mazowieckim projektu pracowni TOR,
„Architektura i Budownictwo'', 1936, nr 7, s. 225

budownictwie (ii. 2). Problem wypracowania optymainego typu mieszkania w praktyce w większych
budynkach podjęii także Hełena i Szymon Syrkusowie, projektując dia Warszawskiej Spółdzieini Mieszka-
niowej osiedie RakowiecT Wspóinym mianownikiem dia wszystkich tych przedsięwzięć był motywujący
je pragmatyzm, który zakładał optymaine wyważenie niskiego kosztu inwestycji z opartą na wytężonej,
analitycznej pracy kreatywnością projektanta w zakresie rozwiązań funkcjonainych i ekonomicznych.
Inicjatywy te, prowadzone z różnym powodzeniem, inspirowane były dokonaniami niemieckimi. przede
wszystkim działałnością budowianą frankfurckiego magistratu, a być może także w pewnym stopniu
doświadczeniami ZSRR (nb. również zaieżnymi od wzorców niemieckich)^.
Inteiektuałne zapiecze zarówno dia niemieckich, jak i radzieckich działań niewątpliwie zawarte było
w głośnej wypowiedzi Hermanna Muthesiusa na posiedzeniu Werkbundu w i914 r., tak zwanych tezach
0 typizacji. Tyłko jej wdrożenie mogło, zdaniem Muthesiusa, przywrócić architekturze i designowi ich
uniwersaine znaczenie, które miały w dawnych czasach harmonijnej kuitury. Typizacja miała być jedyną
drogą do powszechnego przywrócenia dobrego gustuW Słowa Muthesiusa (które wywołały burziiwą dys-
kusję i słynną repiikę ze strony HenryVgo van de Veide) były apoiogią nowoczesnego systemu biurokra-
tycznego zarządzania sztuką i wezwaniem do koniecznej przy masowej produkcji normaiizacji, zawierały
jednak w sobie - być może nieświadome - nawiązanie do koncepcji typu, wypracowanego we francuskiej
akademickiej teorii architektonicznej. Przede wszystkim do Quatremère'a de Quincy, który wyróżniał typ
- ogóiną ideę, zawartą w obserwowanych i naśiadowanych obiektach, której oddanie wymaga uczucia
1 intelektu, i modei - konkretny wzór do naśiadowania, oraz do Duranda, uczącego, jak wyprowadzić
ogóine reguły projektowe z usystematyzowanych zbiorów rysunków dawnych budowii (choć ten ostatni
samego terminu typ nie używał)^. Jednocześnie w wypowiedzi Muthesiusa można dostrzec echo stosowania
terminu typ w odniesieniu do tradycyjnych, powtarzainych w formie nieelitamych budynków społeczeń-
stwa preindustriainego, co na przykład praktykował Paui Schuitze-Naumburg w swoich wieiotomowych

9 J. Roguska, /' Ązy/7/оя /ro/?cepc/'e Ąy/ćoc/'/ / мр/*ге//;ул/оим'е///'о orc/7//cł/M7'v ///;'es'zło//;'owe/', „Kwartalnik
Architektury i Urbanistyki", 2000, nr 2, s. 109-110.
L. Tomaszewski, /Yq/'eÆ/owozM'g ////'es'zAo// fy//owyc//, .Architektura i Budownictwo", 1934. nr 2. s. 56-67; И.С. Чередина.
А/оскоесмое ж*млье кот/z/o AŁY-сереЭммы ÆY ееко, Издательство «Архитектура-С», Москва 2004, s. 77-79.
' ' Tekst w: P/*ogro///^ ////T A/o////e.s'/oe.s' о// 'ем/м/*у .1 /*с////ес/'м/"е. ed. U. Conrads, MIT Press, Cambridge, Mass. 1971. s. 28-31.
O 7yp/'y/'e/*M//gx<7e//offe F.J. Schwartz, 77/e ИТ/*А*7м/7/7. 7)ey/'g// 7//eo/*y o/zo'/Woxx См/7м/*е //e/ô/*e f//e F/'/*yf Rb/*/<7 Rh/*. Yale University
Press, New Haven-London 1996, s. 121-150.
'2 L. Madrazo, 77/e co//ce//f o/" fype /'// а/*с///7ес7м/*е. И// /7/qM/'/*v /7r?o f//e //<?7м/*е q/ <7/*с///7ес7м/*о/ yô/*///j, rozprawa doktorska,
ETH Zürich 1995, s. 188, 202-203 <e-coIiection.library.ethz.ch/eserv/eth:39939/eth-39939-02.pdD- (dostçp: 10.03.2016). O problemie
typu u Quatremère'a także: S. Lavin, ()ма7/*е//;ё/*е r/e (7///7/cy o//<7 f//e 7//ve//f;o// q/o A7o<7e/*// 7o//gM//ge о/М/*с/;;7ес7м/*е, MIT Press,
Cambridge, Mass. 1992, s. 86—100: S. Younes, 77/e 7/*//e, t//e F;cf/'ve o///7 f/;e Reo/, Q//af/*e///è/*e r/e ()м/7/ст!у 77;.s7o/*/c<37 D/cf/o//o/T qT
Т/*с///7ес;м/*е, Papadakis, London 2000, s. 37—42.
'2 F. Passanti, 77/e 1е/*//<эсм/о/*, А7о/7е/*//м/?/, o//<7 7e Co/7/мх/е/*, „Joumal of the Society of Architectural Historians", 1997. nr 4.