DOI Artikel:
Kaźmierczak, Joanna: Motyw ikonograficzny Tonącego Okrętu Kościoła w grafice niemieckiej około 1490 – około 1550 roku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.39128#0019
MOTYW IKONOGRAFICZNY TONĄCEGO OKRĘTU KOŚCIOŁA W GRAFICE NIEMIECKIEJ...
19
33ou prelatm fcer fcircjMi.
/"V -OAnbuftbfratKttTPflfm gtftbrffl«« glìmliflt
'-^N^riatbfnlfŁTowIcbtbiĘConrunccfciiitltciKrgtm/
Ocfce^yNinn/Juis bl« öbctftcn mftJxnvmjbulfrt*
bte 3V.Itę|jmpi:(liłt«ti/hłii‘W<ld?mb4ł m.jf(ì Milytrj««1®
gen ifł fr« ùccf±ijc&tri! djcr/bt c rmibig TI7*y fr*-'*' **b Ufu
PjmHKyftlBtftff1
rètri)ri iif trl4) Lea
fornita vii» crom
rigiri t TOmitc*.
wTrepnbtrlnTwr^
Mn Iiingpuflcjnsy#
ctiiibE rubiti fTrét
ttniitg bcsg«t«ii t
bina. ì>onmibft/
fr<n(Id?ftiriwsnfe
Mb«fybtTi4{rtf«t
utile mìbfal/vnb
boa nitbit Iłtiifti:
btf gtbrtafdjiwJM
(td) wtànbitttrrc
bcrr/irmWcHriifa;
btr IjònbtL/ ruttisi
(pdiiiidfi btrrottr
bitrttb Uibiit-Yji»
jbrt* nirc tornilitn
st. M< rsilit nxrcigti/
fg*AU'"*1" nijniiditrMy
JWtfMj.Kr i.’.igiüiiWf;as/tif,bfprd)in/TTiriwIFrir¥<ia
(ilnbitiir^bti/i^CMcfcJii, vwiunuwgilt/rnbljfflRin
'■- - *r bu.
bfetttnilifftńft bit Rrtrot-XJnb.bfta t nf<(tg gtutf ber pŁ*
»ftfn barfrdufi/nlcrtlJflJn gtinxfirutjnrirt: ron (tettai/
tfornb jfnuiftt/bxt bo.irty gt B ben claobm «nn6 faifliia/
trtitfrttgilJi M i itt) Mf tJftft / («nbf t (t i rtb von tttgot
Plrttttttn btij/cr/bte bftafingtfitlogcnTCJrf/bBrtbblt tri/
btmrtrigtrt fitcftitt fret frdgtn)ìmi/v nb bafutnbtr frani
f ri IM) twriii ir M|f bofibaffrigf ńU(r piitnttfi Corri imcrfon.
^XKfc |ó[l m<m roti WflisngcrT mit irisfrt wtrmaiiicn/biw
btr (TFri|TiiigIńul' girimi wnJióteeTNtb/wletiwltrgroj
gtfdjWKbf wtrbt.
TOum boa öd? if/
ßcmSomiccptctr*
»f<n>oJ ta <rttfd)<r
trwfóirt rfl m(TiV
mfafcafr / Kc traf/
frt fditwbtri rolrbr/
•»(rbt a bwfr rtitbc
gamiqrmibtrjecn
riuib mriiicftrr. .
7fi*um bit fremirò
tSor K a TtfrSr fm ju
tu Iff tożiimf n A'nnti
Uffrfm fein Hrmt/
citò rtbnwn&m roi* '
bfitt aigt/?*e fo,
IWT ^yntw / rnnl»,
Jy fliicfrdg nwdxtt.
C tj 2>k
6. Ilustracje rozdziału O prałatach Kościoła, drzeworyty, w: Johann Virdung von Hassfurt,
Practica Vom Xliij Jar an hiß man zeit Ixiiij, Augsburg (Valentin Otthmar), 1542. Bayerische Staatsbibliothek,
sygn. Res/4 Astr.p. 512,7. © München, Bayerische Staatsbibliothek
<http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00087401/image 20>, <http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00087401/image 21>
CC BY-NC-SA 4.0 (zmiany w stosunku do oiyginału: kadrowanie, tiyb czarno-biały)
Potop, apokalipsa, złowieszcze wyroki niebios, zimne spojrzenie Saturna... Przepowiednie przyszłości
mają to do siebie, że wyciągają na światło dzienne jeden z najbardziej pierwotnych, a przy tym najtrud-
niejszych do uchwycenia ludzkich instynktów: strach. W przypadku zagrożenia związanego z żywiołem
wody dotykamy go w możliwie najczystszej postaci. Jak pisał Jean Delumeau: „W Europie z początku
czasów nowożytnych strach, zamaskowany lub jawny, obecny jest wszędzie. Tak dzieje się w każdej
cywilizacji zbyt słabo wyposażonej technicznie, by odeprzeć wielorakie agresje groźnego otoczenia. Ale
jest w dawnym świecie obszar, gdzie historyk może być pewien, że napotka strach bez wszelkiej maski.
Tym obszarem jest morze. [...] Jeśli więc chce się podać wzorcowy przypadek strachu, lokuje się go
najchętniej na morzu”96.
THE ICONOGRAPHIC MOTIF OF THE SINKING SHIP OF THE CHURCH
IN THE GERMAN GRAPHIC ARTS CIRCA 1490 1550
Abstract
An illustration from Joseph Griinpeck’s Speculum naturalis first published in Nuremberg in 1508 is the starting point for the
analysis of the iconographic motif of the Sinking Ship of the Church in the context of German graphic arts from the end of the 15th
and the first half of the 16th century. The woodcut shows a sinking ship with the representatives of the clergy on board. It follows
the example of earlier illustrations in the numerous editions of the Pronosticatio - a prophetic treatise by Johannes Lichtenberger, first
published in Heidelberg in 1488, where the Ship of the Church, in the forni of a sacred building floating on swirling waves, struggles
96 Delumeau, op. cit., s. 39, 43.
19
33ou prelatm fcer fcircjMi.
/"V -OAnbuftbfratKttTPflfm gtftbrffl«« glìmliflt
'-^N^riatbfnlfŁTowIcbtbiĘConrunccfciiitltciKrgtm/
Ocfce^yNinn/Juis bl« öbctftcn mftJxnvmjbulfrt*
bte 3V.Itę|jmpi:(liłt«ti/hłii‘W<ld?mb4ł m.jf(ì Milytrj««1®
gen ifł fr« ùccf±ijc&tri! djcr/bt c rmibig TI7*y fr*-'*' **b Ufu
PjmHKyftlBtftff1
rètri)ri iif trl4) Lea
fornita vii» crom
rigiri t TOmitc*.
wTrepnbtrlnTwr^
Mn Iiingpuflcjnsy#
ctiiibE rubiti fTrét
ttniitg bcsg«t«ii t
bina. ì>onmibft/
fr<n(Id?ftiriwsnfe
Mb«fybtTi4{rtf«t
utile mìbfal/vnb
boa nitbit Iłtiifti:
btf gtbrtafdjiwJM
(td) wtànbitttrrc
bcrr/irmWcHriifa;
btr IjònbtL/ ruttisi
(pdiiiidfi btrrottr
bitrttb Uibiit-Yji»
jbrt* nirc tornilitn
st. M< rsilit nxrcigti/
fg*AU'"*1" nijniiditrMy
JWtfMj.Kr i.’.igiüiiWf;as/tif,bfprd)in/TTiriwIFrir¥<ia
(ilnbitiir^bti/i^CMcfcJii, vwiunuwgilt/rnbljfflRin
'■- - *r bu.
bfetttnilifftńft bit Rrtrot-XJnb.bfta t nf<(tg gtutf ber pŁ*
»ftfn barfrdufi/nlcrtlJflJn gtinxfirutjnrirt: ron (tettai/
tfornb jfnuiftt/bxt bo.irty gt B ben claobm «nn6 faifliia/
trtitfrttgilJi M i itt) Mf tJftft / («nbf t (t i rtb von tttgot
Plrttttttn btij/cr/bte bftafingtfitlogcnTCJrf/bBrtbblt tri/
btmrtrigtrt fitcftitt fret frdgtn)ìmi/v nb bafutnbtr frani
f ri IM) twriii ir M|f bofibaffrigf ńU(r piitnttfi Corri imcrfon.
^XKfc |ó[l m<m roti WflisngcrT mit irisfrt wtrmaiiicn/biw
btr (TFri|TiiigIńul' girimi wnJióteeTNtb/wletiwltrgroj
gtfdjWKbf wtrbt.
TOum boa öd? if/
ßcmSomiccptctr*
»f<n>oJ ta <rttfd)<r
trwfóirt rfl m(TiV
mfafcafr / Kc traf/
frt fditwbtri rolrbr/
•»(rbt a bwfr rtitbc
gamiqrmibtrjecn
riuib mriiicftrr. .
7fi*um bit fremirò
tSor K a TtfrSr fm ju
tu Iff tożiimf n A'nnti
Uffrfm fein Hrmt/
citò rtbnwn&m roi* '
bfitt aigt/?*e fo,
IWT ^yntw / rnnl»,
Jy fliicfrdg nwdxtt.
C tj 2>k
6. Ilustracje rozdziału O prałatach Kościoła, drzeworyty, w: Johann Virdung von Hassfurt,
Practica Vom Xliij Jar an hiß man zeit Ixiiij, Augsburg (Valentin Otthmar), 1542. Bayerische Staatsbibliothek,
sygn. Res/4 Astr.p. 512,7. © München, Bayerische Staatsbibliothek
<http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00087401/image 20>, <http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00087401/image 21>
CC BY-NC-SA 4.0 (zmiany w stosunku do oiyginału: kadrowanie, tiyb czarno-biały)
Potop, apokalipsa, złowieszcze wyroki niebios, zimne spojrzenie Saturna... Przepowiednie przyszłości
mają to do siebie, że wyciągają na światło dzienne jeden z najbardziej pierwotnych, a przy tym najtrud-
niejszych do uchwycenia ludzkich instynktów: strach. W przypadku zagrożenia związanego z żywiołem
wody dotykamy go w możliwie najczystszej postaci. Jak pisał Jean Delumeau: „W Europie z początku
czasów nowożytnych strach, zamaskowany lub jawny, obecny jest wszędzie. Tak dzieje się w każdej
cywilizacji zbyt słabo wyposażonej technicznie, by odeprzeć wielorakie agresje groźnego otoczenia. Ale
jest w dawnym świecie obszar, gdzie historyk może być pewien, że napotka strach bez wszelkiej maski.
Tym obszarem jest morze. [...] Jeśli więc chce się podać wzorcowy przypadek strachu, lokuje się go
najchętniej na morzu”96.
THE ICONOGRAPHIC MOTIF OF THE SINKING SHIP OF THE CHURCH
IN THE GERMAN GRAPHIC ARTS CIRCA 1490 1550
Abstract
An illustration from Joseph Griinpeck’s Speculum naturalis first published in Nuremberg in 1508 is the starting point for the
analysis of the iconographic motif of the Sinking Ship of the Church in the context of German graphic arts from the end of the 15th
and the first half of the 16th century. The woodcut shows a sinking ship with the representatives of the clergy on board. It follows
the example of earlier illustrations in the numerous editions of the Pronosticatio - a prophetic treatise by Johannes Lichtenberger, first
published in Heidelberg in 1488, where the Ship of the Church, in the forni of a sacred building floating on swirling waves, struggles
96 Delumeau, op. cit., s. 39, 43.