DOI article:
Jurkowlaniec, Grażyna: Geneza i recepcja drzeworytów na kartach tytułowych kazań Lutra o sakramentach z 1519 roku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.39128#0036
36
GRAŻYNA JURKOWLANIEC
Ko 3o$an£c{fett(rfff
die 0dw<r UAw»jff#*/©c5ttermfr/iMibjr«5WcJien Sf?<n*fmuifS&rtfT<tt/fo(
mer Formen <btg<iU* fouKrwrwU *n&Wfśfc«f tf?im wradjKn/ fu » ber roif*
Daö gute ,iUfclfdb|f/f>»rn(»f{) fetne Üiminciftcr »nb tvcrcfjtns /fòmiti» i>nn»
3ul4|fcit. m?3<nnir («ifm »a^g6rtficf)/»n& f<niuciifcf)cn|eli3licfyt|f/ ©ctf
trltudjtt |tf/»nf trljalf f tmg/Tlmctt.
a?j<rcf<
10. Johann Leisentritt, Katholisches Pfarrbuch oder Form und Weise, wie die katholische Seel solger in Ober-
und Niederlausitz ... ihre kranken Eingepfarrten ohne Unterschied besuchen ... sollen (Kolonia: Cholinus, 1578),
VD16 L 1065. s. 150, Monachium, Bayerische Staatsbibliothek, sygn. 4 Hom. 534, URN: um:nbn:de:bvb:12-bsb00022754-8
w Kazaniu o sakramencie dala Pańskiego Lutra), czego przykładem jest ewangelicka redakcja popularnego
modlitewnika Hortulus animae wydana przez Georga Rhaua w 1548 r.77 Wyjątkowo szerokiej recepcji
doczekały się przedstawienia siedmiu sakramentów wypływających z rany Chrystusa, które w 2. połowie
XVI w. można spotkać po obu stronach Alp, ale w tym przypadku nie wiązało się to z wykorzystaniem
tych samych matryc.
Drzeworyt wzorowany na tym znanym z lipskich druków pojawiał się w dziełach Johanna Leisen-
tritta (1527-1586). Urodził się on i spędził dzieciństwo w Ołomuńcu, studiował w Krakowie, święcenia
kapłańskie przyjął w Wiedniu w 1549 r., dziesięć lat później został dziekanem kapituły w Budziszynie,
a następnie - po tym jak biskupstwo miśnieńskie przyjęło reformację (1561) - jako papieski administrator
zabiegał o to, by Łużyce pozostały obszarem katolickim78. Wydawał pisma polemiczne, w tym zwrócone
wprost przeciw Lutrowi79, rozważania o sakramentach chrztu i eucharystii, nade wszystko jednak jest
znany jako autor śpiewnika Geistliche Lieder wydanego w Budziszynie w 1567 r.80, w którym znalazł
77 Lang, op. cit., s. 129.
78 F. Schnorr von Carolsfeld, Leisentritt, Johannes, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, 18, 1883, s. 221-223, online:
https://www.deutsche-biographie.de/gndl 18727265.html#adbcontent; K. Ameln, Leisentritt, Johannes, [w:] Neue Deutsche Biographie,
14, 1985, s. 156, online: https://www.deutsche-biographie.de/gndl 18727265.html#ndbcontent.
79 Johann Leisentritt, Commendatio et doctrina Martini Lutheri, [b.m.], 1560; VD16: L 1052 i C 4460.
80 Johann Leisentritt, Geistliche Lieder und Psalmen der Alten Apostolischer recht und warglaubiger Christlicher Kirchen,
Budissin: Wolrab, 1567 (VD16: L 1061), fol. CCCVv (zob. też W. Brückner, Lutherische Bekenntnisgemälde des 16. bis 18. Jahrhun-
dert. Die illustrierte Confessio Augustana, Regensburg 2007, s. 37, il. 16); ilustracja ta, poprzedzająca pieśń o siedmiu sakramentach
GRAŻYNA JURKOWLANIEC
Ko 3o$an£c{fett(rfff
die 0dw<r UAw»jff#*/©c5ttermfr/iMibjr«5WcJien Sf?<n*fmuifS&rtfT<tt/fo(
mer Formen <btg<iU* fouKrwrwU *n&Wfśfc«f tf?im wradjKn/ fu » ber roif*
Daö gute ,iUfclfdb|f/f>»rn(»f{) fetne Üiminciftcr »nb tvcrcfjtns /fòmiti» i>nn»
3ul4|fcit. m?3<nnir («ifm »a^g6rtficf)/»n& f<niuciifcf)cn|eli3licfyt|f/ ©ctf
trltudjtt |tf/»nf trljalf f tmg/Tlmctt.
a?j<rcf<
10. Johann Leisentritt, Katholisches Pfarrbuch oder Form und Weise, wie die katholische Seel solger in Ober-
und Niederlausitz ... ihre kranken Eingepfarrten ohne Unterschied besuchen ... sollen (Kolonia: Cholinus, 1578),
VD16 L 1065. s. 150, Monachium, Bayerische Staatsbibliothek, sygn. 4 Hom. 534, URN: um:nbn:de:bvb:12-bsb00022754-8
w Kazaniu o sakramencie dala Pańskiego Lutra), czego przykładem jest ewangelicka redakcja popularnego
modlitewnika Hortulus animae wydana przez Georga Rhaua w 1548 r.77 Wyjątkowo szerokiej recepcji
doczekały się przedstawienia siedmiu sakramentów wypływających z rany Chrystusa, które w 2. połowie
XVI w. można spotkać po obu stronach Alp, ale w tym przypadku nie wiązało się to z wykorzystaniem
tych samych matryc.
Drzeworyt wzorowany na tym znanym z lipskich druków pojawiał się w dziełach Johanna Leisen-
tritta (1527-1586). Urodził się on i spędził dzieciństwo w Ołomuńcu, studiował w Krakowie, święcenia
kapłańskie przyjął w Wiedniu w 1549 r., dziesięć lat później został dziekanem kapituły w Budziszynie,
a następnie - po tym jak biskupstwo miśnieńskie przyjęło reformację (1561) - jako papieski administrator
zabiegał o to, by Łużyce pozostały obszarem katolickim78. Wydawał pisma polemiczne, w tym zwrócone
wprost przeciw Lutrowi79, rozważania o sakramentach chrztu i eucharystii, nade wszystko jednak jest
znany jako autor śpiewnika Geistliche Lieder wydanego w Budziszynie w 1567 r.80, w którym znalazł
77 Lang, op. cit., s. 129.
78 F. Schnorr von Carolsfeld, Leisentritt, Johannes, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, 18, 1883, s. 221-223, online:
https://www.deutsche-biographie.de/gndl 18727265.html#adbcontent; K. Ameln, Leisentritt, Johannes, [w:] Neue Deutsche Biographie,
14, 1985, s. 156, online: https://www.deutsche-biographie.de/gndl 18727265.html#ndbcontent.
79 Johann Leisentritt, Commendatio et doctrina Martini Lutheri, [b.m.], 1560; VD16: L 1052 i C 4460.
80 Johann Leisentritt, Geistliche Lieder und Psalmen der Alten Apostolischer recht und warglaubiger Christlicher Kirchen,
Budissin: Wolrab, 1567 (VD16: L 1061), fol. CCCVv (zob. też W. Brückner, Lutherische Bekenntnisgemälde des 16. bis 18. Jahrhun-
dert. Die illustrierte Confessio Augustana, Regensburg 2007, s. 37, il. 16); ilustracja ta, poprzedzająca pieśń o siedmiu sakramentach