DOI Artikel:
Wałek, Janusz: Rafaela "Portret młodzieńca" ze zbiorów Czartoryskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21223#0068
66
Janusz Wałek
Niektóre kreacje Ra-
faela objawiają podobne do
Praksytelesowskich cechy:
przede wszystkim wyrafino-
wany wykwint i elegancję
ujawniające się w kompozy-
cji postaci, osiągane poprzez
starannie wyważony - aczkol-
wiek sprawiający wrażenie
uczynionego jakby od nie-
chcenia - układ poszczegól-
nych części, podobną dosko-
nałość wykonania, wreszcie
wyraz zmysłowego piękna,
tak częsty u greckiego arty-
sty, który - jak słusznie za-
uważyła Maria Ludwika
Bernhard - przydał rzeźbio-
nym przez siebie postaciom
„nową osobowość, wyraża-
jącą się w nonszalanckiej
młodości”118.
Nie zwrócono dotąd uwagi na możliwość pewnej zbieżności naszego portre-
tu z jedną z najsłynniejszych rzeźb Praksytelesa - posągiem Odpoczywającego
Fauna (Satyros Anapoumenos; il. 36), znanego nam z około siedemdziesięciu
rzymskich kopii, świadczących o niezwykłej jego popularności119.
Naturalna, niewymuszona poza Praksytelesowskiego młodzieńca, swo-
bodne ułożenie jego prawej ręki opartej o pień drzewa (zgięta w przegubie,
obrócona ku dołowi dłoń), miękki modelunek ciała wykazującego pewne oznaki
zniewieściałości, wreszcie przerzucona przez ramię i podtrzymywana drugą ręką
dionizyjska skóra pantery (niczym swobodnie narzucony futrzany płaszcz na por-
trecie Rafaela) mogły stanowić pociągający wzorzec dla renesansowego artysty,
który - jak wiadomo - poświęcał wiele uwagi studiowaniu dzieł antycznych,
będących w owym czasie w Rzymie przedmiotem regularnych poszukiwań
36. Praksyteles, Odpoczywający Faun,
fragment posągu, kopia rzymska. Rzym,
Muzeum Kapitolińskie (repr. Archiwum MNK)
118 M. L. B e r n h a r d, Sztuka grecka IV wieku p.n.e., Warszawa 1974, s. 284.
119 Najbardziej znana kopia Odpoczywającego Fauna znajduje się w zbiorach Mu-
zeum Kapitolińskiego w Rzymie.
Janusz Wałek
Niektóre kreacje Ra-
faela objawiają podobne do
Praksytelesowskich cechy:
przede wszystkim wyrafino-
wany wykwint i elegancję
ujawniające się w kompozy-
cji postaci, osiągane poprzez
starannie wyważony - aczkol-
wiek sprawiający wrażenie
uczynionego jakby od nie-
chcenia - układ poszczegól-
nych części, podobną dosko-
nałość wykonania, wreszcie
wyraz zmysłowego piękna,
tak częsty u greckiego arty-
sty, który - jak słusznie za-
uważyła Maria Ludwika
Bernhard - przydał rzeźbio-
nym przez siebie postaciom
„nową osobowość, wyraża-
jącą się w nonszalanckiej
młodości”118.
Nie zwrócono dotąd uwagi na możliwość pewnej zbieżności naszego portre-
tu z jedną z najsłynniejszych rzeźb Praksytelesa - posągiem Odpoczywającego
Fauna (Satyros Anapoumenos; il. 36), znanego nam z około siedemdziesięciu
rzymskich kopii, świadczących o niezwykłej jego popularności119.
Naturalna, niewymuszona poza Praksytelesowskiego młodzieńca, swo-
bodne ułożenie jego prawej ręki opartej o pień drzewa (zgięta w przegubie,
obrócona ku dołowi dłoń), miękki modelunek ciała wykazującego pewne oznaki
zniewieściałości, wreszcie przerzucona przez ramię i podtrzymywana drugą ręką
dionizyjska skóra pantery (niczym swobodnie narzucony futrzany płaszcz na por-
trecie Rafaela) mogły stanowić pociągający wzorzec dla renesansowego artysty,
który - jak wiadomo - poświęcał wiele uwagi studiowaniu dzieł antycznych,
będących w owym czasie w Rzymie przedmiotem regularnych poszukiwań
36. Praksyteles, Odpoczywający Faun,
fragment posągu, kopia rzymska. Rzym,
Muzeum Kapitolińskie (repr. Archiwum MNK)
118 M. L. B e r n h a r d, Sztuka grecka IV wieku p.n.e., Warszawa 1974, s. 284.
119 Najbardziej znana kopia Odpoczywającego Fauna znajduje się w zbiorach Mu-
zeum Kapitolińskiego w Rzymie.