DOI Artikel:
Biedrońska-Słota, Beata: Namiot turecki w zbiorach Działu Tkanin Muzeum Narodowego w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21224#0014
12
Beata Biedrońska-Słota
Naturalnie na kształt sztuki polskiej zasadniczy wpływ mieli artyści euro-
pejscy. Natomiast o odrębności naszej sztuki i o tym, co nadawało jej szczególny
wyraz artystyczny, zadecydowały kontakty z krajami Wschodu. Były to najpierw
przede wszystkim kontakty handlowe, utrzymywane od średniowiecza głównie
dzięki Ormianom. Kupcy ormiańscy przywozili do nas wyroby sztuki islamu, naj-
częściej kobierce, makaty, tkaniny jedwabne, ubiory. Handel więc z krajami isla-
mu i napływ towarów stamtąd stał się podstawową przyczyną orientalizacji gu-
stu artystycznego w dawnej Rzeczypospolitej. Wschodnimi makatami zdobiono
ściany, kobiercami także stoły, ławy i podłogi. Ubiory polskie często szyto z jed-
wabi perskich i tureckich. Zdarzało się także, iż z okazji uroczystości państwo-
wych, spotkań rodzinnych i towarzyskich rozkładano namioty tureckie.
Wyroby wschodniego rzemiosła artystycznego docierały do nas także
w postaci łupów i prezentów, składanych przede wszystkim z okazji dyplomatycz-
nych spotkań. Wśród łupów zdobywanych po zwycięskich bitwach z wojskami
tureckimi szczególnym zainteresowaniem cieszyły się tkaniny jedwabne, ubiory,
perskie i tureckie kobierce, namioty oraz makaty, używane później chętnie do de-
koracji wnętrz mieszkalnych. Niepoślednią rolą tych przedmiotów, jako zdobyczy
wojennych, było przypominanie sukcesów militarnych wojska Rzeczypospolitej i
indywidualnej chwały poszczególnych ich uczestników, zwykle an-
tenatów rodów, w których zasobach znajdowały się owe pamiątki. Dlatego też
przechowywano je z pietyzmem przez pokolenia, eksponując w najbardziej re-
prezentacyjnych miejscach.
Takim właśnie zabytkiem jest namiot przechowywany w zbiorach Działu
Tkanin Muzeum Narodowego w Krakowie, który w sposób szczególny wpisał
się w dzieje Rzeczypospolitej. Można mówić o nim jako o istotnym przykładzie
wpływów sztuki orientalnej, w tym przypadku tureckiej, na gust Polaków2. Pre-
zentuje on wyjątkowo wysokie walory artystyczne i ideowe, zawarte w koncep-
cji architektonicznej i sposobie zdobienia. Namiot ma formę prostopadłościanu na-
krytego dachem dwuspadowym, wspartym na dwóch masztach. Składa się
z dwóch ścian, z których każda ma 190 cm wysokości i 685 cm długości. Dach,
o wymiarach 370 cm szerokości i 434 cm długości, ma dwa dopinane trójkątne
szczyty do zaślepiania boków, o wymiarach podstawy 260 cm i wysokości 130
cm. Wysokość całego namiotu osiąga po ustawieniu 340 cm. Zachowała się tak-
że falbana używana do pokrycia miejsc połączeń dachu i ścian. W każdej ze ścian
są okna wysokości 68 cm i szerokości 41 cm z kratką utworzoną z jedwabnego
sznurka, a w jednej ze ścian umieszczono otwór drzwiowy. Dekoracja namiotu
po jego rozłożeniu ma stwarzać iluzję wnętrza z arkadami otwartymi na kwitną-
cy ogród, zamkniętego dachem naśladującym rozgwieżdżone niebo.
2E. Świeykowski, Zarys artystycznego rozwoju tkactwa i hafciarstwa, Kraków 1906,
s. 232, 233, tabl. XV.
Beata Biedrońska-Słota
Naturalnie na kształt sztuki polskiej zasadniczy wpływ mieli artyści euro-
pejscy. Natomiast o odrębności naszej sztuki i o tym, co nadawało jej szczególny
wyraz artystyczny, zadecydowały kontakty z krajami Wschodu. Były to najpierw
przede wszystkim kontakty handlowe, utrzymywane od średniowiecza głównie
dzięki Ormianom. Kupcy ormiańscy przywozili do nas wyroby sztuki islamu, naj-
częściej kobierce, makaty, tkaniny jedwabne, ubiory. Handel więc z krajami isla-
mu i napływ towarów stamtąd stał się podstawową przyczyną orientalizacji gu-
stu artystycznego w dawnej Rzeczypospolitej. Wschodnimi makatami zdobiono
ściany, kobiercami także stoły, ławy i podłogi. Ubiory polskie często szyto z jed-
wabi perskich i tureckich. Zdarzało się także, iż z okazji uroczystości państwo-
wych, spotkań rodzinnych i towarzyskich rozkładano namioty tureckie.
Wyroby wschodniego rzemiosła artystycznego docierały do nas także
w postaci łupów i prezentów, składanych przede wszystkim z okazji dyplomatycz-
nych spotkań. Wśród łupów zdobywanych po zwycięskich bitwach z wojskami
tureckimi szczególnym zainteresowaniem cieszyły się tkaniny jedwabne, ubiory,
perskie i tureckie kobierce, namioty oraz makaty, używane później chętnie do de-
koracji wnętrz mieszkalnych. Niepoślednią rolą tych przedmiotów, jako zdobyczy
wojennych, było przypominanie sukcesów militarnych wojska Rzeczypospolitej i
indywidualnej chwały poszczególnych ich uczestników, zwykle an-
tenatów rodów, w których zasobach znajdowały się owe pamiątki. Dlatego też
przechowywano je z pietyzmem przez pokolenia, eksponując w najbardziej re-
prezentacyjnych miejscach.
Takim właśnie zabytkiem jest namiot przechowywany w zbiorach Działu
Tkanin Muzeum Narodowego w Krakowie, który w sposób szczególny wpisał
się w dzieje Rzeczypospolitej. Można mówić o nim jako o istotnym przykładzie
wpływów sztuki orientalnej, w tym przypadku tureckiej, na gust Polaków2. Pre-
zentuje on wyjątkowo wysokie walory artystyczne i ideowe, zawarte w koncep-
cji architektonicznej i sposobie zdobienia. Namiot ma formę prostopadłościanu na-
krytego dachem dwuspadowym, wspartym na dwóch masztach. Składa się
z dwóch ścian, z których każda ma 190 cm wysokości i 685 cm długości. Dach,
o wymiarach 370 cm szerokości i 434 cm długości, ma dwa dopinane trójkątne
szczyty do zaślepiania boków, o wymiarach podstawy 260 cm i wysokości 130
cm. Wysokość całego namiotu osiąga po ustawieniu 340 cm. Zachowała się tak-
że falbana używana do pokrycia miejsc połączeń dachu i ścian. W każdej ze ścian
są okna wysokości 68 cm i szerokości 41 cm z kratką utworzoną z jedwabnego
sznurka, a w jednej ze ścian umieszczono otwór drzwiowy. Dekoracja namiotu
po jego rozłożeniu ma stwarzać iluzję wnętrza z arkadami otwartymi na kwitną-
cy ogród, zamkniętego dachem naśladującym rozgwieżdżone niebo.
2E. Świeykowski, Zarys artystycznego rozwoju tkactwa i hafciarstwa, Kraków 1906,
s. 232, 233, tabl. XV.