DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.21224#0047
Rzeźba dekoracyjna Sukiennic krakowskich z okresu restauracji i przebudowy...
45
3. Sukiennice w Krakowie, ryzalit wschodni
(fot. A. Broż)
z niskich i ciężkich kolumn bez entazy,
ozdobionych roślinnymi i figuralnymi
kapitelami, i zamknięte ostrymi profilo-
wanymi łukami, zasklepione są na prze-
mian krzyżowo i gwiaździście. Wieńczy
je galeria, zamykająca taras
o lekkim spadku, który zastąpił dawne,
wysokie, o chaotycznych poziomach
dachy pulpitowe. Podcienia stanowią
obejście otaczające budynek. Ciągłość
podcieni od krótszych boków została
uzyskana przez przebicie narożnych
sklepów, co odsunęło pierwotne po-
dwójne bramy wejściowe z loggiami od
głównej hali.
Drugą zasadniczą zmianę przy-
niosło Sukiennicom dobudowanie ryza-
litów z wejściami na osi wschód-zachód. Od wschodu głównym akcentem jest
przełamujący się dwukrotnie ryzalit środkowy, który, przerywając swą wysoko-
ścią renesansową attykę, podkreśla osiowość gmachu (ił. 3). Oparty dołem na
filarach, w strefie 1 piętra ma wielkie, trójdzielne, gotyckie okno balkonowe. Go-
tyckim laskowaniem zdobione są też mniejsze dwudzielne okna na bocznych usko-
kach ryzalitu. Ponad środkowym oknem umieszczono kamienny herb miasta Kra-
kowa. Attyka ryzalitu została skomponowana z motywów przejętych z attyki, jaką
przyozdobił Sukiennice podczas przebudowy po pożarze w XVI wieku Jan Maria
Padovano. Zwieńczenie środkowej elewacji ryzalitu otrzymało podziały analogiczne
do szczytów Sukiennic z boków krótszych. Obok powtórzonych maszkaronów
nowością na narożach ryzalitu są motywy zwierzęce: indor i kogut (il. 4, 5). Do
skrajnych części wschodniej strony korpusu głównego przylegają dwie niskie przy-
budówki nakryte daszkami pulpitowymi, przerywanymi przez okna
o malowniczym attykowym zwieńczeniu.
Ryzality strony zachodniej, oparte na wzmocnionych filarach krużganka ar-
kadowego, zostały uwydatnione na tle hali głównej bez przerywania linii attyki.
Środkowy z nich, najszerszy, dołem oparty na filarach i podwójnych kolumnach,
w części środkowej przepruty został od frontu trzema trójdzielnymi oknami ujęty-
mi w pilastry. Umieszczone są one na wspólnym parapecie, który pod oknem środ-
kowym podparty jest cokołem z motywem przewiniętej wstęgą laski wspartym
na dwóch konsolach w kształcie rzeźbionych głów (il. 6, 7). Powyżej okien bocz-
nych umieszczono tablice z inskrypcjami. Attyka ryzalitu środkowego przybrała
postać złożoną z postumentów dźwigających na przemian kule i trójdzielne szczy-
ciki, połączonych wolutkami spiętymi motywem roślinnym.
45
3. Sukiennice w Krakowie, ryzalit wschodni
(fot. A. Broż)
z niskich i ciężkich kolumn bez entazy,
ozdobionych roślinnymi i figuralnymi
kapitelami, i zamknięte ostrymi profilo-
wanymi łukami, zasklepione są na prze-
mian krzyżowo i gwiaździście. Wieńczy
je galeria, zamykająca taras
o lekkim spadku, który zastąpił dawne,
wysokie, o chaotycznych poziomach
dachy pulpitowe. Podcienia stanowią
obejście otaczające budynek. Ciągłość
podcieni od krótszych boków została
uzyskana przez przebicie narożnych
sklepów, co odsunęło pierwotne po-
dwójne bramy wejściowe z loggiami od
głównej hali.
Drugą zasadniczą zmianę przy-
niosło Sukiennicom dobudowanie ryza-
litów z wejściami na osi wschód-zachód. Od wschodu głównym akcentem jest
przełamujący się dwukrotnie ryzalit środkowy, który, przerywając swą wysoko-
ścią renesansową attykę, podkreśla osiowość gmachu (ił. 3). Oparty dołem na
filarach, w strefie 1 piętra ma wielkie, trójdzielne, gotyckie okno balkonowe. Go-
tyckim laskowaniem zdobione są też mniejsze dwudzielne okna na bocznych usko-
kach ryzalitu. Ponad środkowym oknem umieszczono kamienny herb miasta Kra-
kowa. Attyka ryzalitu została skomponowana z motywów przejętych z attyki, jaką
przyozdobił Sukiennice podczas przebudowy po pożarze w XVI wieku Jan Maria
Padovano. Zwieńczenie środkowej elewacji ryzalitu otrzymało podziały analogiczne
do szczytów Sukiennic z boków krótszych. Obok powtórzonych maszkaronów
nowością na narożach ryzalitu są motywy zwierzęce: indor i kogut (il. 4, 5). Do
skrajnych części wschodniej strony korpusu głównego przylegają dwie niskie przy-
budówki nakryte daszkami pulpitowymi, przerywanymi przez okna
o malowniczym attykowym zwieńczeniu.
Ryzality strony zachodniej, oparte na wzmocnionych filarach krużganka ar-
kadowego, zostały uwydatnione na tle hali głównej bez przerywania linii attyki.
Środkowy z nich, najszerszy, dołem oparty na filarach i podwójnych kolumnach,
w części środkowej przepruty został od frontu trzema trójdzielnymi oknami ujęty-
mi w pilastry. Umieszczone są one na wspólnym parapecie, który pod oknem środ-
kowym podparty jest cokołem z motywem przewiniętej wstęgą laski wspartym
na dwóch konsolach w kształcie rzeźbionych głów (il. 6, 7). Powyżej okien bocz-
nych umieszczono tablice z inskrypcjami. Attyka ryzalitu środkowego przybrała
postać złożoną z postumentów dźwigających na przemian kule i trójdzielne szczy-
ciki, połączonych wolutkami spiętymi motywem roślinnym.