DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.21224#0050
48
Adam Broż
kamienne pinakle. Do programu restauracji należała także dekoracja rzeźbiarska,
której ostateczne koncepcje zrealizowano w końcowej fazie robót, tj. w latach
1878-1879, jak świadczą daty na projektach architektonicznych oraz na szkicu
jednego z kapiteli, o czym będzie dalej mowa.
Odbudowa wnętrza objęła głównie piętro budowli (dawny szmatruz)5. Tu-
taj powstała wielka amfilada sal, poszerzona otwierającymi się do niej pomiesz-
czeniami w ryzalitach. Zamiast oświetlenia bocznego sale w korpusie środkowym
otrzymały oświetlenie górne, stropowe. Ozdobna dwubiegowa klatka schodowa
oraz westybul na piętrze w ryzalicie wschodnim otrzymały stiukową dekorację
o neorenesansowych formach.
Odrestaurowane w tej formie Sukiennice zmieniły także swą dawną funk-
cję użytkową. Sklepy po bokach hali dolnej, otwarte od strony krużganków, oraz
kramy urządzone wewnątrz stworzyły z części parterowej swoistego rodzaju ba-
zar. Urządzona na piętrze amfdada sal wraz z pomieszczeniami dodatkowymi po-
mieściła w jednej połowie, od strony ulicy Św. Jana, zbiory i kancelarię Muzeum
Narodowego, w drugiej zaś - wystawy Towarzystwa Sztuk Pięknych6.
Ogólnie biorąc restauracja Sukiennic w latach 1875-1879 spełniła oczeki-
wania większości ówczesnego mieszczaństwa, które chciało mieć gmach odpo-
wiadający swoim charakterem i monumentalnością potrzebom i wzrastającemu
znaczeniu tej klasy społecznej w dobie szybkiego rozwoju przemysłu i handlu oraz
bogacenia się miast w wieku XIX. W Krakowie dodatkową rolę odegrała radość
z odzyskanego samorządu i duma z dawnej przeszłości. Tendencje te odbiły się
nie tylko na ogólnym kierunku i formie architektury odrestaurowanych Sukiennic,
ale także na dekoracji rzeźbiarskiej, która uzupełniła ich wymowę artystyczną i
ideową.
2. OPIS DEKORACJI RZEŹBIARSKIEJ
Dekoracja rzeźbiarska Sukiennic dzieli się na figuralną oraz ornamentalną
i należy do typu rzeźby architektonicznej. Składają się na nią kapitele kolumn
w podcieniach, wsporniki okna ryzalitu zachodniego oraz zwieńczenia obu ryzali-
tów głównych.
Największy zespół rzeźbiarski stanowią kapitele kolumn w podcieniach ar-
kadowych, wprowadzonych w rezultacie przebudowy w latach 1875-1879. De-
5 Szmatruz albo smatruz (z niem. Schmetterhaus) - zob. Słownik języka polskiego, War-
szawa 1966, s. 450: „Smatruz daw. bazar (szczególnie na piętrze krakowskich Sukiennic), stragan,
kram”.
6 Historię przebudowy i restauracji Sukiennic oparto głównie na opracowaniach: Łuszcz-
kiewicz, Sukiennice..., s. 39-50; J. Lepiarczyk, Przebudowa czy konserwacja? (Ochrona Za-
bytków, YIII/3 (30), Kraków 1955).
Adam Broż
kamienne pinakle. Do programu restauracji należała także dekoracja rzeźbiarska,
której ostateczne koncepcje zrealizowano w końcowej fazie robót, tj. w latach
1878-1879, jak świadczą daty na projektach architektonicznych oraz na szkicu
jednego z kapiteli, o czym będzie dalej mowa.
Odbudowa wnętrza objęła głównie piętro budowli (dawny szmatruz)5. Tu-
taj powstała wielka amfilada sal, poszerzona otwierającymi się do niej pomiesz-
czeniami w ryzalitach. Zamiast oświetlenia bocznego sale w korpusie środkowym
otrzymały oświetlenie górne, stropowe. Ozdobna dwubiegowa klatka schodowa
oraz westybul na piętrze w ryzalicie wschodnim otrzymały stiukową dekorację
o neorenesansowych formach.
Odrestaurowane w tej formie Sukiennice zmieniły także swą dawną funk-
cję użytkową. Sklepy po bokach hali dolnej, otwarte od strony krużganków, oraz
kramy urządzone wewnątrz stworzyły z części parterowej swoistego rodzaju ba-
zar. Urządzona na piętrze amfdada sal wraz z pomieszczeniami dodatkowymi po-
mieściła w jednej połowie, od strony ulicy Św. Jana, zbiory i kancelarię Muzeum
Narodowego, w drugiej zaś - wystawy Towarzystwa Sztuk Pięknych6.
Ogólnie biorąc restauracja Sukiennic w latach 1875-1879 spełniła oczeki-
wania większości ówczesnego mieszczaństwa, które chciało mieć gmach odpo-
wiadający swoim charakterem i monumentalnością potrzebom i wzrastającemu
znaczeniu tej klasy społecznej w dobie szybkiego rozwoju przemysłu i handlu oraz
bogacenia się miast w wieku XIX. W Krakowie dodatkową rolę odegrała radość
z odzyskanego samorządu i duma z dawnej przeszłości. Tendencje te odbiły się
nie tylko na ogólnym kierunku i formie architektury odrestaurowanych Sukiennic,
ale także na dekoracji rzeźbiarskiej, która uzupełniła ich wymowę artystyczną i
ideową.
2. OPIS DEKORACJI RZEŹBIARSKIEJ
Dekoracja rzeźbiarska Sukiennic dzieli się na figuralną oraz ornamentalną
i należy do typu rzeźby architektonicznej. Składają się na nią kapitele kolumn
w podcieniach, wsporniki okna ryzalitu zachodniego oraz zwieńczenia obu ryzali-
tów głównych.
Największy zespół rzeźbiarski stanowią kapitele kolumn w podcieniach ar-
kadowych, wprowadzonych w rezultacie przebudowy w latach 1875-1879. De-
5 Szmatruz albo smatruz (z niem. Schmetterhaus) - zob. Słownik języka polskiego, War-
szawa 1966, s. 450: „Smatruz daw. bazar (szczególnie na piętrze krakowskich Sukiennic), stragan,
kram”.
6 Historię przebudowy i restauracji Sukiennic oparto głównie na opracowaniach: Łuszcz-
kiewicz, Sukiennice..., s. 39-50; J. Lepiarczyk, Przebudowa czy konserwacja? (Ochrona Za-
bytków, YIII/3 (30), Kraków 1955).