DOI Heft:
Komunikaty
DOI Artikel:Chmielewska, Małgorzata; Grochowska-Angelus, Anna: Komunikat o pracach badawczych i konserwatorskich: przeprowadzonych w latach 1998-2000 w Pracowni Konserwacji Malarstwa Muzeum Książąt Czartoryskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21224#0141
Komunikat o pracach badawczych i konserwatorskich
139
Tisi Benvenuto zwany Garofalo (14817-1557), Pokłon Magów, wcze-
sne dzieło artysty, olej, płótno, 77,2 x 60, nr inw. MNK XII-205
Wraz z kompleksową konserwacją przeprowadzono prace badawcze. Ba-
dania rozpoczęto od analizy pigmentów, spoiwa i zaprawy W składzie palety ma-
larskiej wykryto: biel ołowiową; żółcienie - cynowo-ołowiową i ochrę żółtą; czer-
wienie - cynober i kraplak; błękity - azuryt i indygo; zielenie - żywiczan miedzi
i ziemię zieloną; brązy - umbry i ziemie bitumiczne; czerń węglową. Warstwa
malarska zawiera spoiwo olejne i olejno-żywiczne. Zidentyfikowano zaprawę gip-
sową, białą. Na zaprawę został naniesiony rysunek, co ujawnił reflektogram. Wi-
dać na nim przesunięcia i zmiany świadczące o swobodnym budowaniu kompo-
zycji. Porównanie reflektogramu ze szkicami artysty mogłoby ostatecznie potwier-
dzić atrybucję obrazu. Dotychczas wysuwano przypuszczenia, iż obraz mógł być
przeniesiony z deski na płótno. Jednakże wykonane badania (rentgen) i wnikliwa
obserwacja po wyczyszczeniu nie potwierdziły tych sugestii. Obraz znajdował się
w dość dobrym stanie z wyjątkiem kolorystyki malowidła, znacznie zmienionej
przez ściemniałe warstwy werniksów oraz czarny, gruby nalot (wynikający ze
zmian chemicznych - obecność pigmentów miedziowych) na znacznej powierzchni
lica. W partii pejzażu brunatno-czame laserunki zawierające naturalne ziemie bi-
tumiczne zachowały się w niewielkim stopniu5 (il. 9).
Krakowski naśladowca Michała Lancza z Kitzingen, Zaśnięcie Mat-
ki Boskiej, ok. 1530, tempera, deska lipowa, parkietowana (parkiet niski, świer-
kowy), 172 x 118, nr inw. MNK XII-341
Zarówno przeprowadzone badania, jak również sam przebieg konserwacji
pozwalają obecnie na dokładniejszy opis techniki wykonania tego dzieła. Podłoże
z trzech zestruganych desek lipowych w układzie pionowym, wzmocnione zosta-
ło parkietem (niskim, świerkowym)6. Ze względu na zniszczenie brzegów frag-
menty górnego i dolnego boku wymienione7 (wstawki z drewna lipowego). Za-
prawa kredowo-klejowa, biała. Podczas konserwacji można było zaobserwować
w ubytkach warstwy malarskiej oraz w miejscach, gdzie farba straciła siłę kry-
cia, wykonany zróżnicowaną kreską rysunek8 ze wzorów graficznych. Zaprawa
pod złocenie grawerowana w arabeskę z motywem kandelabrowym, z tłem typu
chwiejakowego, pokryta czerwonym bolusem i złotem w płatkach. Skład palety:
5 Brązy w spoiwie żywiczno-olejnym łatwo ulegają uszkodzeniu.
6 Parkiet z lat 70.-80. XIX wieku, zrobiony w Paryżu; obecna pieczęć warsztatu: E. Su-
chard, Paris.
Po przeniesieniu obrazu z ruin kościoła Św. Michała na Wawelu w 1803 obcięto znisz-
czone fragmenty malowidła wraz z rokiem powstania (Katalog Domu Gotyckiego, t. I, s. 174,
Bibl. Czart., rkps 2917).
8 Mieszanina czerni węglowej z umbrami i wtrąceniami indyga.
139
Tisi Benvenuto zwany Garofalo (14817-1557), Pokłon Magów, wcze-
sne dzieło artysty, olej, płótno, 77,2 x 60, nr inw. MNK XII-205
Wraz z kompleksową konserwacją przeprowadzono prace badawcze. Ba-
dania rozpoczęto od analizy pigmentów, spoiwa i zaprawy W składzie palety ma-
larskiej wykryto: biel ołowiową; żółcienie - cynowo-ołowiową i ochrę żółtą; czer-
wienie - cynober i kraplak; błękity - azuryt i indygo; zielenie - żywiczan miedzi
i ziemię zieloną; brązy - umbry i ziemie bitumiczne; czerń węglową. Warstwa
malarska zawiera spoiwo olejne i olejno-żywiczne. Zidentyfikowano zaprawę gip-
sową, białą. Na zaprawę został naniesiony rysunek, co ujawnił reflektogram. Wi-
dać na nim przesunięcia i zmiany świadczące o swobodnym budowaniu kompo-
zycji. Porównanie reflektogramu ze szkicami artysty mogłoby ostatecznie potwier-
dzić atrybucję obrazu. Dotychczas wysuwano przypuszczenia, iż obraz mógł być
przeniesiony z deski na płótno. Jednakże wykonane badania (rentgen) i wnikliwa
obserwacja po wyczyszczeniu nie potwierdziły tych sugestii. Obraz znajdował się
w dość dobrym stanie z wyjątkiem kolorystyki malowidła, znacznie zmienionej
przez ściemniałe warstwy werniksów oraz czarny, gruby nalot (wynikający ze
zmian chemicznych - obecność pigmentów miedziowych) na znacznej powierzchni
lica. W partii pejzażu brunatno-czame laserunki zawierające naturalne ziemie bi-
tumiczne zachowały się w niewielkim stopniu5 (il. 9).
Krakowski naśladowca Michała Lancza z Kitzingen, Zaśnięcie Mat-
ki Boskiej, ok. 1530, tempera, deska lipowa, parkietowana (parkiet niski, świer-
kowy), 172 x 118, nr inw. MNK XII-341
Zarówno przeprowadzone badania, jak również sam przebieg konserwacji
pozwalają obecnie na dokładniejszy opis techniki wykonania tego dzieła. Podłoże
z trzech zestruganych desek lipowych w układzie pionowym, wzmocnione zosta-
ło parkietem (niskim, świerkowym)6. Ze względu na zniszczenie brzegów frag-
menty górnego i dolnego boku wymienione7 (wstawki z drewna lipowego). Za-
prawa kredowo-klejowa, biała. Podczas konserwacji można było zaobserwować
w ubytkach warstwy malarskiej oraz w miejscach, gdzie farba straciła siłę kry-
cia, wykonany zróżnicowaną kreską rysunek8 ze wzorów graficznych. Zaprawa
pod złocenie grawerowana w arabeskę z motywem kandelabrowym, z tłem typu
chwiejakowego, pokryta czerwonym bolusem i złotem w płatkach. Skład palety:
5 Brązy w spoiwie żywiczno-olejnym łatwo ulegają uszkodzeniu.
6 Parkiet z lat 70.-80. XIX wieku, zrobiony w Paryżu; obecna pieczęć warsztatu: E. Su-
chard, Paris.
Po przeniesieniu obrazu z ruin kościoła Św. Michała na Wawelu w 1803 obcięto znisz-
czone fragmenty malowidła wraz z rokiem powstania (Katalog Domu Gotyckiego, t. I, s. 174,
Bibl. Czart., rkps 2917).
8 Mieszanina czerni węglowej z umbrami i wtrąceniami indyga.