DOI Artikel:
Gumińska, Bronisława: Feliks Manggha Jasieński: Wszyscy marzymy, by dosięgnąć księżyca...
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26693#0054
52
Bronisława Gumińska
13. Leon Wyczółkowski, Stańczyk, 1898 (MNK, nr inw. II-b-847)
szlaków sprowadzają - zgodnie z podtytułem eseju - na drogi intelektualnych i emocjo-
nalnych doświadczeń w nieograniczonej czasoprzestrzeni.
Prastary topos wędrówki i powrotu (dla Jasieńskiego - powrotów) w rodzinne stro-
ny, w który wpisuje się Manggha..., w ujęciu jej autora staje się swoistą alegorią podróży
w poszukiwaniu sensu ludzkiej egzystencji i sensu sztuki. Dyskretnie wskazuje nań je-
den z fragmentów eseju, poprzez „osłonę” sielskiej scenerii ulubionych stron na Wołyniu,
w Kustyniu (w majątku rodziny Siemiątkowskich, z którą był związany dzięki małżeństwu
swojej młodszej siostry Jadwigi z Walentym Siemiątkowskim, dziedzicem Kustynia):
Jest połowa maja. Powoli nadchodzi wieczór. Jabłonie i grusze tworzą ogromne kępy, a słowiki zdzie-
rają sobie gardła. Kręty Horyń wije się wśród bladozielonych wierzb; w łagodnym i pachnącym powietrzu
okolicznych łąk rozlega się kołysząca symfonia żab. Płatki śniegiem pokrywają trawę i aleje, a na blado-
niebieskim niebie lśni podobny do wąskiego sierpa księżyc. Mała Liza przyszła powiedzieć nam dobry
wieczór na werandzie wznoszącej się nad doliną i, spostrzegłszy księżyc stara się go dosięgnąć kijem, który
trzyma w ręce. Wszyscy podobni jesteśmy do małej Lizy. Wszyscy marzymy, by dosięgnąć księżyca,
tylko nie robimy już tego gestu166.
Marzenie o „dosięgnięciu”, o dotknięciu nieuchwytnego, niedopowiedzianego było dla
Jasieńskiego istotą sztuki, poezją, bez której wypowiedź artystyczna jest uboga, pozostaje
tylko wirtuozerią. W dążeniu do obranego celu - nie spełnieniu - tkwi mądrość, sens
życia, życia jako ryzyka, życia z błędami i cierpieniem, bez którego doświadczenia nie ma
wielkiej sztuki (przykładem był dla Jasieńskiego geniusz Mickiewicza). Jest w Mandze...
passus, w którym myśl o sensie życia, jego filozofii wyraził Jasieński odwołując się do Ana-
tolea France’a16/. Cytuje w nim tekst refrenu - przytoczonego również przez Francea -
znanej i dziś piosenki168 śpiewanej dzieciom przez ich niańki:
Bronisława Gumińska
13. Leon Wyczółkowski, Stańczyk, 1898 (MNK, nr inw. II-b-847)
szlaków sprowadzają - zgodnie z podtytułem eseju - na drogi intelektualnych i emocjo-
nalnych doświadczeń w nieograniczonej czasoprzestrzeni.
Prastary topos wędrówki i powrotu (dla Jasieńskiego - powrotów) w rodzinne stro-
ny, w który wpisuje się Manggha..., w ujęciu jej autora staje się swoistą alegorią podróży
w poszukiwaniu sensu ludzkiej egzystencji i sensu sztuki. Dyskretnie wskazuje nań je-
den z fragmentów eseju, poprzez „osłonę” sielskiej scenerii ulubionych stron na Wołyniu,
w Kustyniu (w majątku rodziny Siemiątkowskich, z którą był związany dzięki małżeństwu
swojej młodszej siostry Jadwigi z Walentym Siemiątkowskim, dziedzicem Kustynia):
Jest połowa maja. Powoli nadchodzi wieczór. Jabłonie i grusze tworzą ogromne kępy, a słowiki zdzie-
rają sobie gardła. Kręty Horyń wije się wśród bladozielonych wierzb; w łagodnym i pachnącym powietrzu
okolicznych łąk rozlega się kołysząca symfonia żab. Płatki śniegiem pokrywają trawę i aleje, a na blado-
niebieskim niebie lśni podobny do wąskiego sierpa księżyc. Mała Liza przyszła powiedzieć nam dobry
wieczór na werandzie wznoszącej się nad doliną i, spostrzegłszy księżyc stara się go dosięgnąć kijem, który
trzyma w ręce. Wszyscy podobni jesteśmy do małej Lizy. Wszyscy marzymy, by dosięgnąć księżyca,
tylko nie robimy już tego gestu166.
Marzenie o „dosięgnięciu”, o dotknięciu nieuchwytnego, niedopowiedzianego było dla
Jasieńskiego istotą sztuki, poezją, bez której wypowiedź artystyczna jest uboga, pozostaje
tylko wirtuozerią. W dążeniu do obranego celu - nie spełnieniu - tkwi mądrość, sens
życia, życia jako ryzyka, życia z błędami i cierpieniem, bez którego doświadczenia nie ma
wielkiej sztuki (przykładem był dla Jasieńskiego geniusz Mickiewicza). Jest w Mandze...
passus, w którym myśl o sensie życia, jego filozofii wyraził Jasieński odwołując się do Ana-
tolea France’a16/. Cytuje w nim tekst refrenu - przytoczonego również przez Francea -
znanej i dziś piosenki168 śpiewanej dzieciom przez ich niańki: