DOI Artikel:
Nowak, Janusz: Kraków w spotkaniu z Japonią i jej kultura̜ na przełomie XIX i XX wieku: Udział prasy w recepcji sztuki i kultury japońskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26693#0130
Janusz S. Nowak
Kraków w spotkaniu z Japonią i jej kulturą
na przełomie XIX i XX wieku1
Udział prasy w recepcji sztuki i kultury japońskiej
Duma polityczna, interes handlowy, ciekawa chciwość wiedzy
cechująca narody nienasycone w swych umysłowych podbojach,
to są powody wzmagające uwagę ku odległym krajom.
(Edouard Fraissinet, Le japon contemporain, Paris 1857)
Kraków wchodził w drugą połowę XIX wieku jako miasto liczące ponad 45 tysięcy miesz-
kańców, przeżywające kryzys, któremu daleko było pod wieloma względami do siedem-
dziesięciotysięcznego Lwowa, będącego wówczas stolicą Galicji. Nadanie Krakowowi sta-
tutu Gminy przez Sejm Krajowy 20 lutego 1866 zapoczątkowało w dziejach miasta nowy,
pozytywny etap. Podstawowym czynnikiem stymulującym rozwój, który wprowadził
Kraków na drogę wiodącą ku XX wiekowi, stał się samorząd miejski, powołany do życia
1 sierpnia tegoż roku w wyniku wyborów rady miasta składającej się z sześćdziesięciu
rajców. Wybrali oni w głosowaniu 13 września Józefa Dietla na pierwszego prezydenta
miasta. Wydarzenia te miały miejsce na rok przed ogłoszeniem autonomii Galicji i po-
wstaniem Cesarstwa Austro-Węgier w 1867 roku i na kilka lat przed uzyskaniem takiego
samego statutu przez pierwsze miasto Galicji, którym był wspomniany Lwów. Funkcje
kolejnych prezydentów Krakowa, którzy mieli udział w unowocześnianiu i reformo-
waniu struktur miasta, pełnili: Mikołaj Zyblikiewicz (1874-1881), Ferdynand Weigel
(1881-1884), Franciszek Szlachtowski (1884-1893), Józef Friedlein (1893-1904) oraz Ju-
liusz Leo (1904-1918).
W rozwoju świadomości i tożsamości krakowian jako mieszkańców dawnej stolicy
Polski miały udział także inne - oprócz samorządu - czynniki. Bez wątpienia kluczową
1 Niniejszy artykuł nie pretenduje do objęcia w całości tematu historyczno-socjologicznych podstaw re-
cepcji wiedzy o Japonii i jej sztuce na przełomie XIX i XX wieku w Krakowie. Jest jedynie drobnym przy-
czynkiem, mającym zwrócić uwagę na fakt, że społeczeństwo polskie, w szczególności Galicji i Krakowa
(ale także innych zaborów), nie było pozbawione informacji o tym, co działo się w Europie i na świecie.
Społeczeństwo to - bez własnej państwowości - w przeważającej swej części żyjące sprawami dnia co-
dziennego, samo i poprzez swoje elity szukało nieustannie przestrzeni do aktywności politycznej, wiążąc
ze zmianą sytuacji międzynarodowej swoje największe nadzieje i ambicje niepodległościowe. Podstawą
aspiracji wolnościowych, których następstwem są zmiany trwającej sytuacji, wydaje się zawsze infor-
macja bieżąca i wiedza ogólna o tym, jak żyją i działają inne narody, jaką tworzą kulturę i jaki jest ich
wpływ na sprawy własne i na inne społeczeństwa. W dobie rozwijającego się telegrafu, który przyczynił się
do niebywałego rozwoju prasy i dziennikarstwa, prasa miejscowa prezentowała społeczności galicyjskiej
i krakowskiej - mimo wspomnianych uwarunkowań - obraz Europy i świata w miarę pełny i w zasadzie
nie odbiegający od tego, jaki otrzymywały społeczności innych krajów, czerpiąc wiedzę z prasy obcej
i zdobywając się na własne, niekiedy nowatorskie komentarze.
Kraków w spotkaniu z Japonią i jej kulturą
na przełomie XIX i XX wieku1
Udział prasy w recepcji sztuki i kultury japońskiej
Duma polityczna, interes handlowy, ciekawa chciwość wiedzy
cechująca narody nienasycone w swych umysłowych podbojach,
to są powody wzmagające uwagę ku odległym krajom.
(Edouard Fraissinet, Le japon contemporain, Paris 1857)
Kraków wchodził w drugą połowę XIX wieku jako miasto liczące ponad 45 tysięcy miesz-
kańców, przeżywające kryzys, któremu daleko było pod wieloma względami do siedem-
dziesięciotysięcznego Lwowa, będącego wówczas stolicą Galicji. Nadanie Krakowowi sta-
tutu Gminy przez Sejm Krajowy 20 lutego 1866 zapoczątkowało w dziejach miasta nowy,
pozytywny etap. Podstawowym czynnikiem stymulującym rozwój, który wprowadził
Kraków na drogę wiodącą ku XX wiekowi, stał się samorząd miejski, powołany do życia
1 sierpnia tegoż roku w wyniku wyborów rady miasta składającej się z sześćdziesięciu
rajców. Wybrali oni w głosowaniu 13 września Józefa Dietla na pierwszego prezydenta
miasta. Wydarzenia te miały miejsce na rok przed ogłoszeniem autonomii Galicji i po-
wstaniem Cesarstwa Austro-Węgier w 1867 roku i na kilka lat przed uzyskaniem takiego
samego statutu przez pierwsze miasto Galicji, którym był wspomniany Lwów. Funkcje
kolejnych prezydentów Krakowa, którzy mieli udział w unowocześnianiu i reformo-
waniu struktur miasta, pełnili: Mikołaj Zyblikiewicz (1874-1881), Ferdynand Weigel
(1881-1884), Franciszek Szlachtowski (1884-1893), Józef Friedlein (1893-1904) oraz Ju-
liusz Leo (1904-1918).
W rozwoju świadomości i tożsamości krakowian jako mieszkańców dawnej stolicy
Polski miały udział także inne - oprócz samorządu - czynniki. Bez wątpienia kluczową
1 Niniejszy artykuł nie pretenduje do objęcia w całości tematu historyczno-socjologicznych podstaw re-
cepcji wiedzy o Japonii i jej sztuce na przełomie XIX i XX wieku w Krakowie. Jest jedynie drobnym przy-
czynkiem, mającym zwrócić uwagę na fakt, że społeczeństwo polskie, w szczególności Galicji i Krakowa
(ale także innych zaborów), nie było pozbawione informacji o tym, co działo się w Europie i na świecie.
Społeczeństwo to - bez własnej państwowości - w przeważającej swej części żyjące sprawami dnia co-
dziennego, samo i poprzez swoje elity szukało nieustannie przestrzeni do aktywności politycznej, wiążąc
ze zmianą sytuacji międzynarodowej swoje największe nadzieje i ambicje niepodległościowe. Podstawą
aspiracji wolnościowych, których następstwem są zmiany trwającej sytuacji, wydaje się zawsze infor-
macja bieżąca i wiedza ogólna o tym, jak żyją i działają inne narody, jaką tworzą kulturę i jaki jest ich
wpływ na sprawy własne i na inne społeczeństwa. W dobie rozwijającego się telegrafu, który przyczynił się
do niebywałego rozwoju prasy i dziennikarstwa, prasa miejscowa prezentowała społeczności galicyjskiej
i krakowskiej - mimo wspomnianych uwarunkowań - obraz Europy i świata w miarę pełny i w zasadzie
nie odbiegający od tego, jaki otrzymywały społeczności innych krajów, czerpiąc wiedzę z prasy obcej
i zdobywając się na własne, niekiedy nowatorskie komentarze.