DOI Artikel:
Dziewulski, Michał: Podstawowe techniki zdobienia tsub japońskich i ich terminologia
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26693#0118
Podstawowe techniki zdobienia tsub japońskich i ich terminologia
117
3. Przykłady reliefów na tsubie: A - tsuba zdobiona reliefem wysokim takaniku-bori i niskim su-
kidashi-bori; B - tsuba z motywem promieni yasuri wykonanych w reliefie wklęsłym shishiai-bori
wierzchni płaskorzeźba (ił. 3A). Oczywiście by relief taki był bardziej plastyczny, stoso-
wano często oba reliefy na jednej tsubie, a rysunek dodatkowo wzbogacano rytowaniem,
złoceniem i innymi technikami. Początkowo twórcy reliefu niskiego wzorowali się głów-
nie na malarstwie Shubuna (zm. 1450) i Sesshu (zm. 1506), przenosząc niemal wprost
malowane przez nich widoki chińskie na tworzone przez siebie wyroby Najpopularniej-
szymi tematami były otoczone górami zatoki i wioski oraz motyw samotnego wędrowca
na górskim szlaku. Z czasem sięgnięto po wiele innych tematów, blisko związanych z lite-
raturą i mitologią japońską. Z kolei za twórcę reliefu wysokiego na tsubach uchodził jeden
z pierwszych mistrzów szkoły Goto, który przy tworzeniu swoich dzieł miał wzorować się
na rysunkach Kanó Motonobu (zm. 1559)14 15.
Sukidashi- i takaniku-bori są przeciwieństwem techniki shishiai-bori, czyli reliefu wklę-
słego, wykonywanego poniżej poziomu płyty tsuby (il. 3B). Ze względu na użyte do jego
realizacji narzędzia jest on połączeniem techniki reliefu z techniką rytowania, a uzyskiwa-
ne w ten sposób przedstawienia stanowiły rodzaj dekoracji negatywowej.
Bywają tsuby, do których dekorowania wykorzystano jednocześnie techniki reliefu,
ażuru i rzeźby pełnoplastycznej. W przypadku, gdy motyw tsuby wykonany jest przy uży-
ciu dwóch lub trzech ze wspomnianych technik, mówimy o niku-bori Istnieje
także odmiana tej metody, popularna m.in. w szkole Echizen Kinai, o nazwie katachi ni-
ku-bori. Pod tą nazwą kryje się tsuba, której kształt został uformowany z wykonanego
za pomocą ażuru i reliefu motywu, a ona sama pozbawiona została charakterystycznej
14 W.M. Hawley, 600 Japanese Swords Fittings Terms, Hollywood 1998, s. 127.
15 Niku (I^J) - (dosł.: ciało), tu: określenie odnoszące się do materiału płyty tsuby.
117
3. Przykłady reliefów na tsubie: A - tsuba zdobiona reliefem wysokim takaniku-bori i niskim su-
kidashi-bori; B - tsuba z motywem promieni yasuri wykonanych w reliefie wklęsłym shishiai-bori
wierzchni płaskorzeźba (ił. 3A). Oczywiście by relief taki był bardziej plastyczny, stoso-
wano często oba reliefy na jednej tsubie, a rysunek dodatkowo wzbogacano rytowaniem,
złoceniem i innymi technikami. Początkowo twórcy reliefu niskiego wzorowali się głów-
nie na malarstwie Shubuna (zm. 1450) i Sesshu (zm. 1506), przenosząc niemal wprost
malowane przez nich widoki chińskie na tworzone przez siebie wyroby Najpopularniej-
szymi tematami były otoczone górami zatoki i wioski oraz motyw samotnego wędrowca
na górskim szlaku. Z czasem sięgnięto po wiele innych tematów, blisko związanych z lite-
raturą i mitologią japońską. Z kolei za twórcę reliefu wysokiego na tsubach uchodził jeden
z pierwszych mistrzów szkoły Goto, który przy tworzeniu swoich dzieł miał wzorować się
na rysunkach Kanó Motonobu (zm. 1559)14 15.
Sukidashi- i takaniku-bori są przeciwieństwem techniki shishiai-bori, czyli reliefu wklę-
słego, wykonywanego poniżej poziomu płyty tsuby (il. 3B). Ze względu na użyte do jego
realizacji narzędzia jest on połączeniem techniki reliefu z techniką rytowania, a uzyskiwa-
ne w ten sposób przedstawienia stanowiły rodzaj dekoracji negatywowej.
Bywają tsuby, do których dekorowania wykorzystano jednocześnie techniki reliefu,
ażuru i rzeźby pełnoplastycznej. W przypadku, gdy motyw tsuby wykonany jest przy uży-
ciu dwóch lub trzech ze wspomnianych technik, mówimy o niku-bori Istnieje
także odmiana tej metody, popularna m.in. w szkole Echizen Kinai, o nazwie katachi ni-
ku-bori. Pod tą nazwą kryje się tsuba, której kształt został uformowany z wykonanego
za pomocą ażuru i reliefu motywu, a ona sama pozbawiona została charakterystycznej
14 W.M. Hawley, 600 Japanese Swords Fittings Terms, Hollywood 1998, s. 127.
15 Niku (I^J) - (dosł.: ciało), tu: określenie odnoszące się do materiału płyty tsuby.