DOI Artikel:
Kostuch, Bożena: Kaszubska ceramika Franciszka Necla w kolekcji Feliksa Jasieńskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26693#0157
Bożena Kostuch
1. Franciszek Necel w swojej pracowni w Chmielnie, zdjęcie zamieszczone w czasopiśmie „Świato-
wid”, 1933 (repr. Muzeum)
potrzebami, zaczęli więc wytwarzać naczynia i przedmioty gliniane nieznane tradycyjne-
mu garncarstwu, a także wyroby pamiątkarskie ukierunkowane na turystów i letników
oraz ceramikę dekoracyjną3. Badacze zajmujący się kaszubską sztuką ludową podkreślają
wyjątkową rolę Teodory i Izydora Gulgowskich - założycieli we Wdzydzach Kiszewskich
pierwszego na ziemiach polskich muzeum na wolnym powietrzu - dla zachowania miej-
scowego „przemysłu ludowego”4. To ich działalność miała sprawić, że Necel nie tylko nie
porzucił garncarstwa, lecz starał się je rozwinąć i udoskonalić. Już przed I wojną światową
ceramika Necla - obok innych przykładów „wskrzeszonego na Kaszubach przemysłu do-
3 Rolę miejskich odbiorców i produkowanej na ich potrzeby ceramiki dla utrzymania się na rynku i roz-
woju warsztatów Necla i Meissnera podkreślają m.in. Gulgowski, o.c., s. 3 i Krajewska, o.c., nr 3,
s. 166 i nr 4, s. 219. Według Janiny Orynżyny ta popularność prowadziła często na manowce - przykła-
dem miała być późniejsza twórczość Necla, dla którego stała się bodźcem do „kombinowania coraz to
wymyślniejszych i sztuczniejszych form, często zupełnie chybionych pod względem artystycznym [...]”,
a także ceramika autorstwa garncarzy pokuckich, Broszkiewicza i Nappowej, która „uległa tak silnym wy-
paczeniom”, że „utraciła wszelką wartość artystyczną i regionalną”. Zob. J. Orynżyna, Przemysł ludowy
w Polsce, Warszawa [1938], s. 123 i s. 126, 127.
4 Teodora Gulgowska, z domu Fethke (1860-1951) i Izydor Gulgowski (1874-1925) - kolekcjonerzy,
badacze, obrońcy i promotorzy tradycyjnej kultury kaszubskiej. W 1906 zakupili osiemnastowieczną pod-
cieniową chałupę kaszubską i założyli w niej muzeum. Gulgowscy propagowali szczególnie hafciarstwo,
wyrób plecionek z korzenia sosny, a także garncarstwo.
1. Franciszek Necel w swojej pracowni w Chmielnie, zdjęcie zamieszczone w czasopiśmie „Świato-
wid”, 1933 (repr. Muzeum)
potrzebami, zaczęli więc wytwarzać naczynia i przedmioty gliniane nieznane tradycyjne-
mu garncarstwu, a także wyroby pamiątkarskie ukierunkowane na turystów i letników
oraz ceramikę dekoracyjną3. Badacze zajmujący się kaszubską sztuką ludową podkreślają
wyjątkową rolę Teodory i Izydora Gulgowskich - założycieli we Wdzydzach Kiszewskich
pierwszego na ziemiach polskich muzeum na wolnym powietrzu - dla zachowania miej-
scowego „przemysłu ludowego”4. To ich działalność miała sprawić, że Necel nie tylko nie
porzucił garncarstwa, lecz starał się je rozwinąć i udoskonalić. Już przed I wojną światową
ceramika Necla - obok innych przykładów „wskrzeszonego na Kaszubach przemysłu do-
3 Rolę miejskich odbiorców i produkowanej na ich potrzeby ceramiki dla utrzymania się na rynku i roz-
woju warsztatów Necla i Meissnera podkreślają m.in. Gulgowski, o.c., s. 3 i Krajewska, o.c., nr 3,
s. 166 i nr 4, s. 219. Według Janiny Orynżyny ta popularność prowadziła często na manowce - przykła-
dem miała być późniejsza twórczość Necla, dla którego stała się bodźcem do „kombinowania coraz to
wymyślniejszych i sztuczniejszych form, często zupełnie chybionych pod względem artystycznym [...]”,
a także ceramika autorstwa garncarzy pokuckich, Broszkiewicza i Nappowej, która „uległa tak silnym wy-
paczeniom”, że „utraciła wszelką wartość artystyczną i regionalną”. Zob. J. Orynżyna, Przemysł ludowy
w Polsce, Warszawa [1938], s. 123 i s. 126, 127.
4 Teodora Gulgowska, z domu Fethke (1860-1951) i Izydor Gulgowski (1874-1925) - kolekcjonerzy,
badacze, obrońcy i promotorzy tradycyjnej kultury kaszubskiej. W 1906 zakupili osiemnastowieczną pod-
cieniową chałupę kaszubską i założyli w niej muzeum. Gulgowscy propagowali szczególnie hafciarstwo,
wyrób plecionek z korzenia sosny, a także garncarstwo.