DOI Artikel:
Kostuch, Bożena: Kaszubska ceramika Franciszka Necla w kolekcji Feliksa Jasieńskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26693#0160
Kaszubska ceramika Franciszka Necla w kolekcji Feliksa Jasieńskiego 159
zorganizowanych w Warszawie i w Krakowie w 1. połowie lat dwudziestych11. Informacje
na ten temat wraz z krytycznymi omówieniami prezentowanych obiektów można odna-
leźć w ówczesnej prasie. W lutym 1923 miała miejsce wystawa ceramiki w warszawskiej
Zachęcie. Pokazano na niej prace wykonane w czternastu warsztatach, wśród nich wyroby
Franciszka Necla, które tak scharakteryzował Mieczysław Nałęcz-Dobrowolski w swej re-
cenzji opublikowanej na łamach „Tygodnika Ilustrowanego”: „[...] zdrowy charakter ro-
dzimy chłopski zdradzają prace Franciszka Necla z Chmielna na Pomorzu; czuć warsztat
garncarski nie silący się na naśladownictwo, lecz tworzący w duchu Kaszubskich tradycyj,
uszlachetnionych pewnego rodzaju ideologią artystyczną. Charakter ludowy wybija się
tak w technice (polewa ołowiana), jak również w kształcie i ornamentyce”12.
Rok później, staraniem Ligi Pomocy Przemysłowej, została zorganizowana w Krakowie
wystawa wyrobów ceramicznych „dość licznie zebranych z różnych okolic kraju”. Pokaz
trwał od 26 maja do 1 czerwca 1924, a wśród wystawców znalazł się także Franciszek
Necel.
Franciszek Necel z Chmielna na Pomorzu operuje garncarskim materiałem z prawdziwą umiejętnością
i świadomością środków i efektu, jaki nimi wywołać można. Kolory są żywe, okryte dobrze dobranymi
szkliwami. W formie i barwie naczyń zbyt jednak podkreślono wyjście z prymitywów ludowych, pocho-
dzeniem oddalonych od etnograficznych okazów Pomorza. Są to zatem raczej kopie aniżeli własna kon-
cepcja. W każdym razie wyroby z Chmielna należy wyżej cenić aniżeli drobiazgi z okolic Krakowa
- pisali Tadeusz Szafran i Kazimierz Witkiewicz13.
Z kolei w 1925 roku w Kamienicy Baryczków w Warszawie została zorganizowana wy-
stawa mająca „dać przegląd naszego dorobku w dziedzinie polskiego przem. art., a zara-
zem próbę organizacyjnych sił polskiego komitetu wystawy w Paryżu”. Znalazły się na niej
„dwa stoły okazów kaszubskiego garncarza, F. Necla [...] Nie sama czystość wykonania
i pięknie dobrane szkliwo zadecydowały o tak wielkiej ilości eksponatów. «Reprezento-
wanie Pomorza polskiego - jak głosi komunikat komitetu wyk. - będzie miało specjalne
znaczenie i na odpowiednie obesłanie tego oddziału kładzie komitet wykonawczy duży
nacisk» - zauważał Tadeusz Szafran na łamach „Rzeczy Pięknych”14.
11 Były to wystawy związane z przygotowaniami do mającej się odbyć w Paryżu w 1925 r. Międzynaro-
dowej Wystawy Sztuki Dekoracyjnej. Sztuka ludowa zaprezentowana została w Paryżu w pomieszczeniu
mieszczącym się w Grand Palais, ekspozycję zorganizował Czesław Młodzianowski, dyrektor Towarzy-
stwa Popierania Przemysłu Ludowego w Warszawie, eksponaty - oprócz warszawskiego Towarzystwa
- dostarczyły także Muzeum Etnograficzne w Warszawie oraz Muzeum Przemysłowe i Towarzystwo
„Polska Sztuka Stosowana” z Krakowa. Na wystawie znajdowały się meble, tkaniny, stroje, przedmioty
codziennego użytku i ceramika - por. Catalogue - section polonaise. Exposition International des arts deco-
ratifs et industries modernes. Paris 1925, Warszawa 1925, s. 26-27. Twórcy ludowi nie zostali wymienieni
w katalogu z nazwiska. Na zdjęciu przedstawiającym pomieszczenie z ekspozycją sztuki ludowej, zamiesz-
czonym w:J. Warchałowski, Polska sztuka dekoracyjna. Warszawa 1928, widać drobną ceramikę, lecz
nie jest to ceramika Necla, którego wyroby prawdopodobnie nie znalazły się jednak w Paryżu.
12 M. Nałęcz-Dobrowolski, O nowożytnym przemyśle ceramicznym w Polsce, „Tygodnik Ilustrowa-
ny” 1923, nr 17, s. 272.
13 T. Szafran, K. Witkiewicz, Ogólnokrajowa wystawa ceramiczna w Krakowie, „Przemysł Rzemio-
sło Sztuka” 1924, nr 2, s. 31.
14 T. S. [T. Szafran], Wystawa „Zdobnictwa” w Domu Baryczków, „Rzeczy Piękne” 1925, nr 3, s. 66-67.
Jednak - jak zauważa Anna Kostrzyńska-Miłosz - otwarta w połowie lutego 1925 wystawa w Kamienicy
zorganizowanych w Warszawie i w Krakowie w 1. połowie lat dwudziestych11. Informacje
na ten temat wraz z krytycznymi omówieniami prezentowanych obiektów można odna-
leźć w ówczesnej prasie. W lutym 1923 miała miejsce wystawa ceramiki w warszawskiej
Zachęcie. Pokazano na niej prace wykonane w czternastu warsztatach, wśród nich wyroby
Franciszka Necla, które tak scharakteryzował Mieczysław Nałęcz-Dobrowolski w swej re-
cenzji opublikowanej na łamach „Tygodnika Ilustrowanego”: „[...] zdrowy charakter ro-
dzimy chłopski zdradzają prace Franciszka Necla z Chmielna na Pomorzu; czuć warsztat
garncarski nie silący się na naśladownictwo, lecz tworzący w duchu Kaszubskich tradycyj,
uszlachetnionych pewnego rodzaju ideologią artystyczną. Charakter ludowy wybija się
tak w technice (polewa ołowiana), jak również w kształcie i ornamentyce”12.
Rok później, staraniem Ligi Pomocy Przemysłowej, została zorganizowana w Krakowie
wystawa wyrobów ceramicznych „dość licznie zebranych z różnych okolic kraju”. Pokaz
trwał od 26 maja do 1 czerwca 1924, a wśród wystawców znalazł się także Franciszek
Necel.
Franciszek Necel z Chmielna na Pomorzu operuje garncarskim materiałem z prawdziwą umiejętnością
i świadomością środków i efektu, jaki nimi wywołać można. Kolory są żywe, okryte dobrze dobranymi
szkliwami. W formie i barwie naczyń zbyt jednak podkreślono wyjście z prymitywów ludowych, pocho-
dzeniem oddalonych od etnograficznych okazów Pomorza. Są to zatem raczej kopie aniżeli własna kon-
cepcja. W każdym razie wyroby z Chmielna należy wyżej cenić aniżeli drobiazgi z okolic Krakowa
- pisali Tadeusz Szafran i Kazimierz Witkiewicz13.
Z kolei w 1925 roku w Kamienicy Baryczków w Warszawie została zorganizowana wy-
stawa mająca „dać przegląd naszego dorobku w dziedzinie polskiego przem. art., a zara-
zem próbę organizacyjnych sił polskiego komitetu wystawy w Paryżu”. Znalazły się na niej
„dwa stoły okazów kaszubskiego garncarza, F. Necla [...] Nie sama czystość wykonania
i pięknie dobrane szkliwo zadecydowały o tak wielkiej ilości eksponatów. «Reprezento-
wanie Pomorza polskiego - jak głosi komunikat komitetu wyk. - będzie miało specjalne
znaczenie i na odpowiednie obesłanie tego oddziału kładzie komitet wykonawczy duży
nacisk» - zauważał Tadeusz Szafran na łamach „Rzeczy Pięknych”14.
11 Były to wystawy związane z przygotowaniami do mającej się odbyć w Paryżu w 1925 r. Międzynaro-
dowej Wystawy Sztuki Dekoracyjnej. Sztuka ludowa zaprezentowana została w Paryżu w pomieszczeniu
mieszczącym się w Grand Palais, ekspozycję zorganizował Czesław Młodzianowski, dyrektor Towarzy-
stwa Popierania Przemysłu Ludowego w Warszawie, eksponaty - oprócz warszawskiego Towarzystwa
- dostarczyły także Muzeum Etnograficzne w Warszawie oraz Muzeum Przemysłowe i Towarzystwo
„Polska Sztuka Stosowana” z Krakowa. Na wystawie znajdowały się meble, tkaniny, stroje, przedmioty
codziennego użytku i ceramika - por. Catalogue - section polonaise. Exposition International des arts deco-
ratifs et industries modernes. Paris 1925, Warszawa 1925, s. 26-27. Twórcy ludowi nie zostali wymienieni
w katalogu z nazwiska. Na zdjęciu przedstawiającym pomieszczenie z ekspozycją sztuki ludowej, zamiesz-
czonym w:J. Warchałowski, Polska sztuka dekoracyjna. Warszawa 1928, widać drobną ceramikę, lecz
nie jest to ceramika Necla, którego wyroby prawdopodobnie nie znalazły się jednak w Paryżu.
12 M. Nałęcz-Dobrowolski, O nowożytnym przemyśle ceramicznym w Polsce, „Tygodnik Ilustrowa-
ny” 1923, nr 17, s. 272.
13 T. Szafran, K. Witkiewicz, Ogólnokrajowa wystawa ceramiczna w Krakowie, „Przemysł Rzemio-
sło Sztuka” 1924, nr 2, s. 31.
14 T. S. [T. Szafran], Wystawa „Zdobnictwa” w Domu Baryczków, „Rzeczy Piękne” 1925, nr 3, s. 66-67.
Jednak - jak zauważa Anna Kostrzyńska-Miłosz - otwarta w połowie lutego 1925 wystawa w Kamienicy