DOI Heft:
Od redakcji
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.31061#0009
Od Redakcji
Tom siódmy nowej serii Rozpraw Muzeum Narodowego w Krakowie zawiera różnorodny
materiał z zakresu szeroko pojętych badań nad sztuką. W przeważającej części odnosi
się on do bogatych zbiorów Muzeum, obchodzącego w 2014 roku 135-lecie założenia;
wśród pozostałych tekstów dwa poświęcone są obiektom z kolekcji Książąt Czartoryskich,
pozostającej w latach 1950-1991 pod zarządem Muzeum Narodowego jako jeden z jego
oddziałów.
Zeszyt otwiera artykuł Trzy złote greckie grawerowane pierścienie z kolekcji Konstante-
go Schmidta-Ciążyńskiego (1818-1889). Jego autor, Paweł Gołyźniak, podejmuje kolejną
próbę analizy tych dotąd labilnie datowanych i niejednoznacznie interpretowanych przed-
miotów - jednej z najwartościowszych akwizycji w dziejach naszego Muzeum. Do burzli-
wej dyskusji nad koncepcjami rewitalizacji Wawelu przed i po opuszczeniu wzgórza przez
garnizon austriacki w 1905 roku (w której aktywnie uczestniczyli dyrektorzy i kustosze
Muzeum Narodowego) nawiązuje tekst autorstwa Kamili Podniesińskiej, traktujący o Po-
chodzie na Wawel - sławnej rzeźbiarskiej interpretacji dziejów Polski, zaprezentowanej
przez Wacława Szymanowskiego (1859-1930) w roku 1911 jako - nigdy nie zrealizowany
w monumentalnej skali - model; otwiera on blok artykułów o sztuce doby symbolizmu.
Składają się nań prace o malarzach: Włodzimierzu Błockim (1885-1920) i Marianie Waw-
rzenieckim (1863-1943). Pierwszy z nich był lwowianinem, wykształconym w krakow-
skiej Akademii Sztuk Pięknych, cenionym przez krytyków i za życia popularnym wśród
publiczności, ale prawie zupełnie zapomnianym po przedwczesnej śmierci. Praca Jolanty
Bobali stanowi pierwszą ambitną próbę rekonstrukcji drogi twórczej Błockiego na pod-
stawie niezbyt licznie zachowanych dzieł artysty. Z kolei Janusz Zagrodzki (Sztuka i kry-
tyka u nas, czyli tortura czarownicy. Marian Wawrzeniecki 1863-1943) podjął trud prze-
zwyciężenia obiegowej opinii o twórczości Wawrzenieckiego jako wyłącznie obscenicznej
i epatującej sadyzmem. Autor dostrzega w niej protest przeciwko totalitarnemu „kontro-
lowaniu myśli” w imię suwerenności i wolności sztuki, w której nagość rozumiana jest
jako symbol niewinności, wyróżnik ofiary. Punktem wyjścia dla rozważań Joanny Reginy
Kowalskiej i Jana Jakuba Dreścika są ubiory względnie akcesoria stroju. Jednak metoda,
perspektywa badawcza i kwestie stawiane przez autorów są znacznie szersze od tych, które
zwykliśmy łączyć z badaniami nad modą. Pierwszy z tej pary tekstów (Koronki inspirowa-
ne sztukę ludu Podhala. Krajowa Szkoła Koronkarska w Zakopanem i jej wpływ na modę
w ciągu pierwszych 50 lat istnienia) skupia się na problemie wzajemnej inspiracji zacho-
dzącej między „wysoką modą” a etnograficznie usystematyzowaną tradycją ludową, nato-
miast drugi: O kilku pamiątkach dworskich w Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie,
traktuje przechowane w Muzeum Książąt Czartoryskich mundury warszawskiego dworu
cara Mikołaja I (wykorzystane przez Jana Matejkę jako rekwizyty do obrazu Rejtan) jako
asumpt dla porywającego studium o przemianach świadomości społecznej arystokracji
polskiej pierwszej tercji XIX wieku.
Tom siódmy nowej serii Rozpraw Muzeum Narodowego w Krakowie zawiera różnorodny
materiał z zakresu szeroko pojętych badań nad sztuką. W przeważającej części odnosi
się on do bogatych zbiorów Muzeum, obchodzącego w 2014 roku 135-lecie założenia;
wśród pozostałych tekstów dwa poświęcone są obiektom z kolekcji Książąt Czartoryskich,
pozostającej w latach 1950-1991 pod zarządem Muzeum Narodowego jako jeden z jego
oddziałów.
Zeszyt otwiera artykuł Trzy złote greckie grawerowane pierścienie z kolekcji Konstante-
go Schmidta-Ciążyńskiego (1818-1889). Jego autor, Paweł Gołyźniak, podejmuje kolejną
próbę analizy tych dotąd labilnie datowanych i niejednoznacznie interpretowanych przed-
miotów - jednej z najwartościowszych akwizycji w dziejach naszego Muzeum. Do burzli-
wej dyskusji nad koncepcjami rewitalizacji Wawelu przed i po opuszczeniu wzgórza przez
garnizon austriacki w 1905 roku (w której aktywnie uczestniczyli dyrektorzy i kustosze
Muzeum Narodowego) nawiązuje tekst autorstwa Kamili Podniesińskiej, traktujący o Po-
chodzie na Wawel - sławnej rzeźbiarskiej interpretacji dziejów Polski, zaprezentowanej
przez Wacława Szymanowskiego (1859-1930) w roku 1911 jako - nigdy nie zrealizowany
w monumentalnej skali - model; otwiera on blok artykułów o sztuce doby symbolizmu.
Składają się nań prace o malarzach: Włodzimierzu Błockim (1885-1920) i Marianie Waw-
rzenieckim (1863-1943). Pierwszy z nich był lwowianinem, wykształconym w krakow-
skiej Akademii Sztuk Pięknych, cenionym przez krytyków i za życia popularnym wśród
publiczności, ale prawie zupełnie zapomnianym po przedwczesnej śmierci. Praca Jolanty
Bobali stanowi pierwszą ambitną próbę rekonstrukcji drogi twórczej Błockiego na pod-
stawie niezbyt licznie zachowanych dzieł artysty. Z kolei Janusz Zagrodzki (Sztuka i kry-
tyka u nas, czyli tortura czarownicy. Marian Wawrzeniecki 1863-1943) podjął trud prze-
zwyciężenia obiegowej opinii o twórczości Wawrzenieckiego jako wyłącznie obscenicznej
i epatującej sadyzmem. Autor dostrzega w niej protest przeciwko totalitarnemu „kontro-
lowaniu myśli” w imię suwerenności i wolności sztuki, w której nagość rozumiana jest
jako symbol niewinności, wyróżnik ofiary. Punktem wyjścia dla rozważań Joanny Reginy
Kowalskiej i Jana Jakuba Dreścika są ubiory względnie akcesoria stroju. Jednak metoda,
perspektywa badawcza i kwestie stawiane przez autorów są znacznie szersze od tych, które
zwykliśmy łączyć z badaniami nad modą. Pierwszy z tej pary tekstów (Koronki inspirowa-
ne sztukę ludu Podhala. Krajowa Szkoła Koronkarska w Zakopanem i jej wpływ na modę
w ciągu pierwszych 50 lat istnienia) skupia się na problemie wzajemnej inspiracji zacho-
dzącej między „wysoką modą” a etnograficznie usystematyzowaną tradycją ludową, nato-
miast drugi: O kilku pamiątkach dworskich w Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie,
traktuje przechowane w Muzeum Książąt Czartoryskich mundury warszawskiego dworu
cara Mikołaja I (wykorzystane przez Jana Matejkę jako rekwizyty do obrazu Rejtan) jako
asumpt dla porywającego studium o przemianach świadomości społecznej arystokracji
polskiej pierwszej tercji XIX wieku.