DOI article:
Łyczkowska, Krystyna: Pieczęcie babilońsko-asyryjskie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.19395#0010
wymieniają. Prawdopodobnie grawer pierwotnie posługiwał się rylcem zakończonym ostrzem
z twardego kamienia albo świdrem, a w okresach późniejszych obok wymienionych narzędzi
używał kółka szlifierskiego2.
Pierwotną funkcją pieczęci była ochrona właściciela od złych zaklęć i uroków. Była ona wów-
czas amuletem, chroniącym właściciela za życia i po śmierci. Główny cel pieczęci począwszy od
drugiej połowy III tysiąclecia p.n.e. to bezsporne, bo prawnie uznane stwierdzenie tożsamości
właściciela. Dlatego spotykamy pieczęcie na dokumentach prawnych i przedmiotach codziennego
użytku. Czasem pełniła ona rolę jakby znaczka produkcyjnego. Pieczęć spełniała swoje zadanie
wtedy, gdy była zrobiona w sposób odróżniający ją od innych. Pieczęcie babilońskie i asyryjskie
różniły się między sobą głównie przedstawieniami figuralnymi albo, gdy przedstawienia te stają
się konwencjonalne, inskrypcjami.
W najstarszym okresie pieczęcie nieregularnie owalne mają przedstawienia o charakterze geo-
metrycznym. W owym czasie pieczęć była amuletem. Powoli kształt i funkcja pieczęci ulegały pew-
nym zmianom. Począwszy od III tysiąclecia p.n.e. pojawiają się pieczęcie w kształcie walca. Obok
roli amuletu pełniły one funkcję stempla. Przedstawienia figuralne zaczynają ukazywać człowieka
samego lub w grupie. Nierzadkie są sceny ukazujące człowieka walczącego z dzikimi zwierzętami
lub też karmiącego bydło domowe. Możliwe, że są to pewnego rodzaju reminiscencje mitów.
Po raz pierwszy pojawia się inskrypcja. Występuje ona w formie, którą spotykamy aż do końca
istnienia Babilonii i Asyrii. Podaje ona imię właściciela pieczęci, imię jego ojca i wymienia imię
bóstwa, pod którego opiekę oddał się właściciel pieczęci. Naturalnie spotykamy często, szczegól-
nie w okresach starszych, odchylenia od tej reguły. W drugiej połowie III tysiąclecia p.n.e. po-
jawiają się sceny kultowe i bardzo powszechne później sceny prezentacji. W pierwszej połowie
II tysiąclecia p.n.e. przedstawienia figuralne są takie same jak w okresach poprzednich. Wzrasta
natomiast ilość pieczęci. Każdy człowiek pełniący jakąkolwiek funkcję gospodarczą lub społecz-
ną posiadał pieczęć. Drugą połowę II tysiąclecia p.n.e. charakteryzuje ogromna ilość symboli
występujących na przedstawieniach. Również treść inskrypcji rozszerza się: staje się zaklęciem,
w które wtrącono imię właściciela pieczęci. Od tego okresu pieczęć, obok funkcji stempla, pełni
również rolę amuletu. Ten podwójny charakter zachowuje ona aż do upadku państwa babiloń-
skiego. W I tysiącleciu p.n.e. przedstawienia figuralne stają się schematyczne. Dominują sceny
kultowe oraz przedstawienia walki z potworami. Coraz rzadziej występuje inskrypcja. Przedsta-
wienia figuralne pieczęci osiągają wyższy poziom artystyczny niż sztuka oficjalna. Wyjątek sta-
nowi okres pierwszej połowy II tysiąclecia p.n.e. (okres starobabiloński), kiedy to masowo pro-
dukowane pieczęcie cechuje niższy poziom artystyczny.
Pieczęcie od dawna są jednym z ulubionych przedmiotów kolekcjonerstwa. Również polscy
kolekcjonerzy interesowali się tą kategorią zabytków. Niestety większość polskich kolekcji pie-
częci zaginęła lub została sprzedana. Taki los spotkał kolekcję W. Rzewuskiego i M. Tyszkiewi-
2 O. Weber, Ałtorientalische Siegelbilder, Leipzig 1920.
6
z twardego kamienia albo świdrem, a w okresach późniejszych obok wymienionych narzędzi
używał kółka szlifierskiego2.
Pierwotną funkcją pieczęci była ochrona właściciela od złych zaklęć i uroków. Była ona wów-
czas amuletem, chroniącym właściciela za życia i po śmierci. Główny cel pieczęci począwszy od
drugiej połowy III tysiąclecia p.n.e. to bezsporne, bo prawnie uznane stwierdzenie tożsamości
właściciela. Dlatego spotykamy pieczęcie na dokumentach prawnych i przedmiotach codziennego
użytku. Czasem pełniła ona rolę jakby znaczka produkcyjnego. Pieczęć spełniała swoje zadanie
wtedy, gdy była zrobiona w sposób odróżniający ją od innych. Pieczęcie babilońskie i asyryjskie
różniły się między sobą głównie przedstawieniami figuralnymi albo, gdy przedstawienia te stają
się konwencjonalne, inskrypcjami.
W najstarszym okresie pieczęcie nieregularnie owalne mają przedstawienia o charakterze geo-
metrycznym. W owym czasie pieczęć była amuletem. Powoli kształt i funkcja pieczęci ulegały pew-
nym zmianom. Począwszy od III tysiąclecia p.n.e. pojawiają się pieczęcie w kształcie walca. Obok
roli amuletu pełniły one funkcję stempla. Przedstawienia figuralne zaczynają ukazywać człowieka
samego lub w grupie. Nierzadkie są sceny ukazujące człowieka walczącego z dzikimi zwierzętami
lub też karmiącego bydło domowe. Możliwe, że są to pewnego rodzaju reminiscencje mitów.
Po raz pierwszy pojawia się inskrypcja. Występuje ona w formie, którą spotykamy aż do końca
istnienia Babilonii i Asyrii. Podaje ona imię właściciela pieczęci, imię jego ojca i wymienia imię
bóstwa, pod którego opiekę oddał się właściciel pieczęci. Naturalnie spotykamy często, szczegól-
nie w okresach starszych, odchylenia od tej reguły. W drugiej połowie III tysiąclecia p.n.e. po-
jawiają się sceny kultowe i bardzo powszechne później sceny prezentacji. W pierwszej połowie
II tysiąclecia p.n.e. przedstawienia figuralne są takie same jak w okresach poprzednich. Wzrasta
natomiast ilość pieczęci. Każdy człowiek pełniący jakąkolwiek funkcję gospodarczą lub społecz-
ną posiadał pieczęć. Drugą połowę II tysiąclecia p.n.e. charakteryzuje ogromna ilość symboli
występujących na przedstawieniach. Również treść inskrypcji rozszerza się: staje się zaklęciem,
w które wtrącono imię właściciela pieczęci. Od tego okresu pieczęć, obok funkcji stempla, pełni
również rolę amuletu. Ten podwójny charakter zachowuje ona aż do upadku państwa babiloń-
skiego. W I tysiącleciu p.n.e. przedstawienia figuralne stają się schematyczne. Dominują sceny
kultowe oraz przedstawienia walki z potworami. Coraz rzadziej występuje inskrypcja. Przedsta-
wienia figuralne pieczęci osiągają wyższy poziom artystyczny niż sztuka oficjalna. Wyjątek sta-
nowi okres pierwszej połowy II tysiąclecia p.n.e. (okres starobabiloński), kiedy to masowo pro-
dukowane pieczęcie cechuje niższy poziom artystyczny.
Pieczęcie od dawna są jednym z ulubionych przedmiotów kolekcjonerstwa. Również polscy
kolekcjonerzy interesowali się tą kategorią zabytków. Niestety większość polskich kolekcji pie-
częci zaginęła lub została sprzedana. Taki los spotkał kolekcję W. Rzewuskiego i M. Tyszkiewi-
2 O. Weber, Ałtorientalische Siegelbilder, Leipzig 1920.
6