DOI Artikel:
Pacek, Maria: Odnalezienie fragmentu złotej phiale greckiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19395#0113
Maria Pacek
ODNALEZIENIE FRAGMENTU ZŁOTEJ PHIALE GRECKIEJ
W
T T skarbcu Muzeum Narodowego w Warszawie obok zbiorów biżuterii antycznej znajduje
się fragment złotej greckiej czary —phiale (il. 1), stanowiący zabytek bardzo rzadki. Jest to
fragment złotej phiale z wczesnego okresu. Poza nią jest znanych tylko sześć1 tego typu. Warszawski
zabytek był kilkakrotnie wzmiankowany w literaturze naukowej, jednakże nie posiadał dotychczas
szerszego opracowania pozwalającego na postawienie hipotez dotyczących datowania i określe-
nia warsztatu2. Fałszywie było dotąd również podawane miejsce znalezienia. Zabytek ten na-
leżał przed wojną do zbiorów Czartoryskich w Gołuchowie, obecnie znajduje się w Muzeum
Narodowym w Warszawie zapisany pod nr inw. 148 419.
Jest to ułamek czary długości 0,106 m, szerokości 0,068 m, wagi 107,70 g, stanowiący wy-
lew gładki, odchylony na zewnątrz, oraz część czaszy ozdobionej wypukło wypracowanymi żo-
łędziami, poziomo uszeregowanymi, przedzielonymi trójlistnymi palmetami. Nad żołędziami
znajduje się ornament w kształcie łuków pełnych, poszczególne elementy rozdzielone są lanceto-
watymi listkami. Na zachowanym fragmencie widoczne są dwa rzędy żołędzi oraz niewielkie
fragmenty dwóch żołędzi trzeciego rzędu. W obu rzędach ilość żołędzi jest ta sama, są one roz-
mieszczone dokładnie jeden pod drugim, jednak elementy w górnym rzędzie są większe. Różnica
w wielkości żołędzi wynika ze zwężania się naczynia ku dołowi; jednocześnie sprawia to, że
żołędzie są ustawione promieniście w kierunku środka czary. Miseczki żołędzi są zdobione
ukośnie cyzelowaną siateczką. Tło między żołędziami wypełniają trójlistne palmetki na łodygach.
Zwężone łodygi palmet rozszerzają się w górnym rzędzie pomiędzy żołędziami, w kształcie łezek.
1 H. Luschey, Die Phiale, Bleichrode 1939, s. 22. Autor wymienia tu 6 złotych phialai łącznie z naszym
fragmentem. Siódma zaś pochodzi ze skarbu odkopanego w Panagjuriste w Bułgarii w 1949 r., por. przypis 19.
2 M. Ohnafalsch-Richter, Kypros, die Bibel und Homer, Berlin 1893, pl. CXCVIII, 3, s. 371, 480;
W.Froehner, Collectionde Chateau de Gołuchów, l'Orfevrerie, Paris 1897, pl. VI, 25, s. 18, nr 1; Luschey,
jw., s. 22, 24,61, 75; K. Michałowski, Sztuka starożytna, Warszawa 1955, s. 193; D. Concev, S. Svoboda
Neue Denkmaeler antiker Toreutik, Praha 1956, s. 14, przyp. 61.
109
ODNALEZIENIE FRAGMENTU ZŁOTEJ PHIALE GRECKIEJ
W
T T skarbcu Muzeum Narodowego w Warszawie obok zbiorów biżuterii antycznej znajduje
się fragment złotej greckiej czary —phiale (il. 1), stanowiący zabytek bardzo rzadki. Jest to
fragment złotej phiale z wczesnego okresu. Poza nią jest znanych tylko sześć1 tego typu. Warszawski
zabytek był kilkakrotnie wzmiankowany w literaturze naukowej, jednakże nie posiadał dotychczas
szerszego opracowania pozwalającego na postawienie hipotez dotyczących datowania i określe-
nia warsztatu2. Fałszywie było dotąd również podawane miejsce znalezienia. Zabytek ten na-
leżał przed wojną do zbiorów Czartoryskich w Gołuchowie, obecnie znajduje się w Muzeum
Narodowym w Warszawie zapisany pod nr inw. 148 419.
Jest to ułamek czary długości 0,106 m, szerokości 0,068 m, wagi 107,70 g, stanowiący wy-
lew gładki, odchylony na zewnątrz, oraz część czaszy ozdobionej wypukło wypracowanymi żo-
łędziami, poziomo uszeregowanymi, przedzielonymi trójlistnymi palmetami. Nad żołędziami
znajduje się ornament w kształcie łuków pełnych, poszczególne elementy rozdzielone są lanceto-
watymi listkami. Na zachowanym fragmencie widoczne są dwa rzędy żołędzi oraz niewielkie
fragmenty dwóch żołędzi trzeciego rzędu. W obu rzędach ilość żołędzi jest ta sama, są one roz-
mieszczone dokładnie jeden pod drugim, jednak elementy w górnym rzędzie są większe. Różnica
w wielkości żołędzi wynika ze zwężania się naczynia ku dołowi; jednocześnie sprawia to, że
żołędzie są ustawione promieniście w kierunku środka czary. Miseczki żołędzi są zdobione
ukośnie cyzelowaną siateczką. Tło między żołędziami wypełniają trójlistne palmetki na łodygach.
Zwężone łodygi palmet rozszerzają się w górnym rzędzie pomiędzy żołędziami, w kształcie łezek.
1 H. Luschey, Die Phiale, Bleichrode 1939, s. 22. Autor wymienia tu 6 złotych phialai łącznie z naszym
fragmentem. Siódma zaś pochodzi ze skarbu odkopanego w Panagjuriste w Bułgarii w 1949 r., por. przypis 19.
2 M. Ohnafalsch-Richter, Kypros, die Bibel und Homer, Berlin 1893, pl. CXCVIII, 3, s. 371, 480;
W.Froehner, Collectionde Chateau de Gołuchów, l'Orfevrerie, Paris 1897, pl. VI, 25, s. 18, nr 1; Luschey,
jw., s. 22, 24,61, 75; K. Michałowski, Sztuka starożytna, Warszawa 1955, s. 193; D. Concev, S. Svoboda
Neue Denkmaeler antiker Toreutik, Praha 1956, s. 14, przyp. 61.
109