DOI Artikel:
Sztetyłło, Zofia: Przedstawienie figuralne na stemplach amfor z polskich wykopalisk archeologicznych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19395#0189
Zofia SztetyHo
PRZEDSTAWIENIE FIGURALNE NA STEMPLACH AMFOR
Z POLSKICH WYKOPALISK ARCHEOLOGICZNYCH
W
f T śród kilkuset stemplowanych imadeł amfor greckich z wykopalisk polskich w Egipcie
(Tell Atrib) i na Krymie (Mirmeki i Kalos Limen), znajdujących się obecnie w Muzeum Narodo-
wym w Warszawie, zwraca uwagę interesujący zespół stempli z przedstawieniami figuralnymi.
Mimo obszernej literatury dotyczącej stemplowanych imadeł, powstałej na przestrzeni ostat-
nich kilkudziesięciu lat, zagadnienie przedstawień na stemplach nie znalazło dotychczas należ-
nego im w oczach badaczy uznania. Przyczyny tego faktu tkwią zarówno w ilości zabytków,
obliczanych na setki tysięcy egzemplarzy (sama np. kolekcja A.L. Benachi, uważana za najbo-
gatszą w tej dziedzinie, wg spisu przeprowadzonego w marcu 1955 r. wynosiła 57 262 sztuk),
jak i niedostatecznie dotychczas opracowanych podstawowych zagadnieniach. Wymienić tu
można chociażby chronologię stempli, proweniencję czy wreszcie rozwiązanie kwestii celu stem-
plowania amfor greckich.
Od wielu lat występujące masowo w materiale wykopaliskowym stemplowane imadła przez
długi okres były prawie wyłącznym przedmiotem badań epigrafików, wchodząc w skład publiko-
wanych przez nich inskrypcji1. W miarę narastania ilości tego typu zabytków w zbiorach mu-
zealnych, w końcu XIX i na początku XX w. pojawiają się pierwsze publikacje stempli, dając
początek nowej gałęzi nauki-epigrafice ceramicznej2. Uwagę badaczy przyciągają tereny Rosji,
gdzie ilość i różnorodność stemplowanych imadeł oraz aktywność uczonych rosyjskich tworzą
fundamenty pod powstanie pierwszej w obrębie tej specjalizacji szkoły. Dokonuje ona prób
ustalenia proweniencji i ujednolicenia periodyzacji stempli, wyłania szereg nowych ośrodków,
1 Por. np. C. Schuchhardt, Inschriften von Pergamon, Altert. v. Pergamon, VIII, 2, 1890—1895.
2 Podstawową pracą z tego zakresu jest praca A. Dumont, Inscriptions ceramiques de Grece, Paris 1871,
wydana w Archiv. des Missions Scient. seria II, t. VI. Autor nie uniknął jednak pewnych mylnych sformułowań
ogólnych, wynikających przede wszystkim z nieznajomości stemplowanych imadeł z innych terenów, głównie
Rosji. Sprostował sformułowania autora B.N. Graków, Drevnegreczeskije keramiczeskije klejma s imienami
asti nomov, Moskwa 1929, s. 14.
185
PRZEDSTAWIENIE FIGURALNE NA STEMPLACH AMFOR
Z POLSKICH WYKOPALISK ARCHEOLOGICZNYCH
W
f T śród kilkuset stemplowanych imadeł amfor greckich z wykopalisk polskich w Egipcie
(Tell Atrib) i na Krymie (Mirmeki i Kalos Limen), znajdujących się obecnie w Muzeum Narodo-
wym w Warszawie, zwraca uwagę interesujący zespół stempli z przedstawieniami figuralnymi.
Mimo obszernej literatury dotyczącej stemplowanych imadeł, powstałej na przestrzeni ostat-
nich kilkudziesięciu lat, zagadnienie przedstawień na stemplach nie znalazło dotychczas należ-
nego im w oczach badaczy uznania. Przyczyny tego faktu tkwią zarówno w ilości zabytków,
obliczanych na setki tysięcy egzemplarzy (sama np. kolekcja A.L. Benachi, uważana za najbo-
gatszą w tej dziedzinie, wg spisu przeprowadzonego w marcu 1955 r. wynosiła 57 262 sztuk),
jak i niedostatecznie dotychczas opracowanych podstawowych zagadnieniach. Wymienić tu
można chociażby chronologię stempli, proweniencję czy wreszcie rozwiązanie kwestii celu stem-
plowania amfor greckich.
Od wielu lat występujące masowo w materiale wykopaliskowym stemplowane imadła przez
długi okres były prawie wyłącznym przedmiotem badań epigrafików, wchodząc w skład publiko-
wanych przez nich inskrypcji1. W miarę narastania ilości tego typu zabytków w zbiorach mu-
zealnych, w końcu XIX i na początku XX w. pojawiają się pierwsze publikacje stempli, dając
początek nowej gałęzi nauki-epigrafice ceramicznej2. Uwagę badaczy przyciągają tereny Rosji,
gdzie ilość i różnorodność stemplowanych imadeł oraz aktywność uczonych rosyjskich tworzą
fundamenty pod powstanie pierwszej w obrębie tej specjalizacji szkoły. Dokonuje ona prób
ustalenia proweniencji i ujednolicenia periodyzacji stempli, wyłania szereg nowych ośrodków,
1 Por. np. C. Schuchhardt, Inschriften von Pergamon, Altert. v. Pergamon, VIII, 2, 1890—1895.
2 Podstawową pracą z tego zakresu jest praca A. Dumont, Inscriptions ceramiques de Grece, Paris 1871,
wydana w Archiv. des Missions Scient. seria II, t. VI. Autor nie uniknął jednak pewnych mylnych sformułowań
ogólnych, wynikających przede wszystkim z nieznajomości stemplowanych imadeł z innych terenów, głównie
Rosji. Sprostował sformułowania autora B.N. Graków, Drevnegreczeskije keramiczeskije klejma s imienami
asti nomov, Moskwa 1929, s. 14.
185