DOI Artikel:
Kołodziejczyk, Kamila; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]: Plecionki staroegipskie w Muzeum Narodowym w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19395#0080
W sumie zbiór warszawski liczy 26 plecionek. Są one zróżnicowane, zarówno jeśli chodzi
0 rodzaj, jak i surowiec oraz techniki. Poza krótkimi wzmiankami w przewodnikach i sprawo-
zdaniach z wykopalisk zbiór ten ujęty jest jako całość po raz pierwszy3.
Należy również zaznaczyć, że spośród dostępnych prac żadna nie stanowi monografii ani
też opracowania kolekcji tego typu4. Zwykle zawierają one jedynie krótkie notatki o plecionkach
znajdowanych w czasie wykopalisk.
Pewne wnioski natury ogólnej dotyczące interesującego nas tematu dadzą się wyprowadzić
na podstawie przebadania szczegółowego konkretnych zabytków w oparciu o pracę A. Lucasa
1 zbiorowe wydawnictwo Ch. Singera, EJ. Holmyarda, A.R. Halla5.
TECHNIKI
Trudno ustalić, jaka grupa wyrobów plecionych była najwcześniejsza. W każdym razie jed-
nymi z pierwszych, które pojawiły się w okresie mezolitu, były kosze. Sporządzano je techniką
okrętkową, która polega na łączeniu równoległych prętów osnowy poprzecznymi wiciami okrę-
canymi w różny sposób. Natomiast okres neolitu, odpowiadający na terenie Egiptu okresowi
od protodynastycznego do początków Starego Państwa, przyniósł ze sobą nową technikę —
spiralną. Znalazła ona zastosowanie przy wyplataniu koszy i mat przez spiralnie skręcane i zszy-
wane taśmy6. Mieszkańcy Fajum używali jej również, wyrabiając z trzciny i słomy zbiorniki na
zboże7. Technikę żeberkową stosowano wtedy, kiedy osnowa była sztywna, mniej giętka od
wątku. Jeśli osnowa miała kształt taśm nie różniących się między sobą szerokością ani giętkością
od wątku, była to tzw. technika taśmowa (ii. 26). W technice krzyżowej wici przeplatano pod
kątem prostym. Jeśli pod krzyżującymi się taśmami przebiegają dodatkowe wzmocnienia, tech-
nikę taką nazywamy taśmową na osnowie żeberkowej (il. 10).
Ciekawym, bo jedynym przykładem techniki warkoczowej jest koszyczek (il. 7). Stosując tę
3 Fouilles Franco-Polonaises, jw., s. 138; K. Michałowski, Sztuka Starożytna, Muzeum Narodowe w
Warszawie, Warszawa 1955, s. 164.
4 Np. autor przewodnika po wystawie Deir El Medineh w Pradze ogranicza się tylko do opublikowania zdjęć
plecionek znajdujących się w tamtejszym muzeum, nie omawiając ich (Z. Żaba, Pruvodce Vystavou Deir E)
Medina, Narodni Museum w Praze, 1950—1951.
5 A. Lucas, Ancient egyptian materials and industries, London 1948, s. 154—165, 171—172; H. Sin-
ger, EJ. Holmyard and A.R. Hall, A history of technology: a) Grace M. Crowfoot, Textiles, basketry and
mats, s. 413—445: b) J. Grant, A note on the materials of ancient textiles and baskets, s. 447—451: c) K.R.
Gilbert, Rope-making, s. 451-^54, Vol. I, Oxford 1956.
6 Jak wykazały wykopaliska, na terenie Egiptu już w okresie predynastycznym do zszywania poszczegól-
nych wiązek służyło narzędzie będące odpowiednikiem współczesnego szydła, W.M.F. Petrie, Prehistorie
Egypt, London 1920, s. 26, tabl. XXIII 15a, c.
7 Singer, Holmyard and Hall, jw., s. 418.
76
0 rodzaj, jak i surowiec oraz techniki. Poza krótkimi wzmiankami w przewodnikach i sprawo-
zdaniach z wykopalisk zbiór ten ujęty jest jako całość po raz pierwszy3.
Należy również zaznaczyć, że spośród dostępnych prac żadna nie stanowi monografii ani
też opracowania kolekcji tego typu4. Zwykle zawierają one jedynie krótkie notatki o plecionkach
znajdowanych w czasie wykopalisk.
Pewne wnioski natury ogólnej dotyczące interesującego nas tematu dadzą się wyprowadzić
na podstawie przebadania szczegółowego konkretnych zabytków w oparciu o pracę A. Lucasa
1 zbiorowe wydawnictwo Ch. Singera, EJ. Holmyarda, A.R. Halla5.
TECHNIKI
Trudno ustalić, jaka grupa wyrobów plecionych była najwcześniejsza. W każdym razie jed-
nymi z pierwszych, które pojawiły się w okresie mezolitu, były kosze. Sporządzano je techniką
okrętkową, która polega na łączeniu równoległych prętów osnowy poprzecznymi wiciami okrę-
canymi w różny sposób. Natomiast okres neolitu, odpowiadający na terenie Egiptu okresowi
od protodynastycznego do początków Starego Państwa, przyniósł ze sobą nową technikę —
spiralną. Znalazła ona zastosowanie przy wyplataniu koszy i mat przez spiralnie skręcane i zszy-
wane taśmy6. Mieszkańcy Fajum używali jej również, wyrabiając z trzciny i słomy zbiorniki na
zboże7. Technikę żeberkową stosowano wtedy, kiedy osnowa była sztywna, mniej giętka od
wątku. Jeśli osnowa miała kształt taśm nie różniących się między sobą szerokością ani giętkością
od wątku, była to tzw. technika taśmowa (ii. 26). W technice krzyżowej wici przeplatano pod
kątem prostym. Jeśli pod krzyżującymi się taśmami przebiegają dodatkowe wzmocnienia, tech-
nikę taką nazywamy taśmową na osnowie żeberkowej (il. 10).
Ciekawym, bo jedynym przykładem techniki warkoczowej jest koszyczek (il. 7). Stosując tę
3 Fouilles Franco-Polonaises, jw., s. 138; K. Michałowski, Sztuka Starożytna, Muzeum Narodowe w
Warszawie, Warszawa 1955, s. 164.
4 Np. autor przewodnika po wystawie Deir El Medineh w Pradze ogranicza się tylko do opublikowania zdjęć
plecionek znajdujących się w tamtejszym muzeum, nie omawiając ich (Z. Żaba, Pruvodce Vystavou Deir E)
Medina, Narodni Museum w Praze, 1950—1951.
5 A. Lucas, Ancient egyptian materials and industries, London 1948, s. 154—165, 171—172; H. Sin-
ger, EJ. Holmyard and A.R. Hall, A history of technology: a) Grace M. Crowfoot, Textiles, basketry and
mats, s. 413—445: b) J. Grant, A note on the materials of ancient textiles and baskets, s. 447—451: c) K.R.
Gilbert, Rope-making, s. 451-^54, Vol. I, Oxford 1956.
6 Jak wykazały wykopaliska, na terenie Egiptu już w okresie predynastycznym do zszywania poszczegól-
nych wiązek służyło narzędzie będące odpowiednikiem współczesnego szydła, W.M.F. Petrie, Prehistorie
Egypt, London 1920, s. 26, tabl. XXIII 15a, c.
7 Singer, Holmyard and Hall, jw., s. 418.
76