DOI Artikel:
Waniewska, Janina; Tarlo, Jan: Portrety Jana Tarły
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19558#0300
Portret, który był punktem wyjścia dla niniejszej pracy, odznacza się największym podobień-
stwem z wizerunkiem w Opolu Lubelskim. Cechuje go ta sama interpretacja ogólna i podobne
precyzyjne opracowanie detali. Jakkolwiek portret opolski przewyższa go, zwłaszcza w rozbudo-
wanej i pełnej kompozycji, to poziom wykonania tych wizerunków jest prawie taki sam. Oba są
potraktowane z dużą swobodą. Artysta wprowadził tu specyficzny nastrój i odtworzył podobnie
wiele szczegółów. Portret z Małej Wsi może zatem uchodzić za dzieło tegoż malarza co wizeru-
nek w kościele w Opolu Lubelskim, a więc prawdopodobnie za dzieło Antoniego Dembickiego.
Omówione wyżej wizerunki Jana Tarły przekazują nam obraz człowieka żyjącego w trudnej
epoce, nabrzmiałej konfliktami i problemami politycznymi. Jego senatorska postawa wskazuje
na to, że mamy przed sobą czołowego przedstawiciela spraw narodowych w epoce saskiej. Wie-
my jednak jak kontrowersyjna jest ta postać z naszego punktu widzenia. Jak naiwny i niekonsek-
wentny okazał się Tarło jako dyplomata i dowódca, jaka chwiejność cechowała jego poczynania
w obronie spraw narodowych. Tych cech charakteru trudno jest dopatrzeć się w jego portretach,
bowiem przysłania je pompatyczność i duma magnacka, charakterystyczna dla ówczesnego mo-
żnowładztwa.
Bogaty i zróżnicowany obraz życia Jana Tarły nie mógł być tutaj przedstawiony w sposób
wyczerpujący. Nie wykorzystane pozostają dotąd źródła Archiwum Państwowego w Dreźnie
i w Wiedniu. Nie przebadano jeszcze całkowicie dotyczących Tarły dokumentów w Bibliotece
Jagiellońskiej w Krakowie. Do strat wojennych należy zaliczyć akta i korespondencję Tarły
znajdujące się pierwotnie w zbiorze Mieleszki-Maliszkiewicza w Łucku, przechowywane nas-
tępnie w Bibliotece Branickich w Suchej oraz cenne zbiory Potockich w Tulczynie. Wiele wiado-
mości zebranych o Tarle przez W. Broel-Platera przepadło w jego bibliotece w Dąbrowicy.
ПОРТРЕТЫ ЯНА ТАРЛО
РЕЗЮМЕ
Среди портретов, попавших в собрание Национального музея в Варшаве из усадьбы Малая Весь,
особое внимание обращал мужской портрет кисти неизвестного художника, выделяющийся своими жи-
вописными качествами. Попытка определить лицо, изображенное на этой картине, увенчалась успехом —
сравнивая ее с портретами из Ополе Люблинского, Люблина, Сандомира и Кракова, удалось установить,
что на портрете из Национального музея изображен сандомирский воевода Ян Тарло.
Ян Тарло герба „Топор" (1684—1750) родился по всей вероятности в Ополе Люблинском и там же
умер. Был сыном Станислава и Тересы Тарло, урожденной Дунин-Борковской. Обучался в Париже
в Рыцарской академии. Благодаря своим бракосочетаниям, а также замужествам сестер он был близко
связан со многими аристократическими родами — Цетнерами, Шембеками, Любомирскими, Мнишехами
и Браницкими.
Начиная с юношеских лет Тарло готовился к карьере важного государственного деятеля. Получив
296
stwem z wizerunkiem w Opolu Lubelskim. Cechuje go ta sama interpretacja ogólna i podobne
precyzyjne opracowanie detali. Jakkolwiek portret opolski przewyższa go, zwłaszcza w rozbudo-
wanej i pełnej kompozycji, to poziom wykonania tych wizerunków jest prawie taki sam. Oba są
potraktowane z dużą swobodą. Artysta wprowadził tu specyficzny nastrój i odtworzył podobnie
wiele szczegółów. Portret z Małej Wsi może zatem uchodzić za dzieło tegoż malarza co wizeru-
nek w kościele w Opolu Lubelskim, a więc prawdopodobnie za dzieło Antoniego Dembickiego.
Omówione wyżej wizerunki Jana Tarły przekazują nam obraz człowieka żyjącego w trudnej
epoce, nabrzmiałej konfliktami i problemami politycznymi. Jego senatorska postawa wskazuje
na to, że mamy przed sobą czołowego przedstawiciela spraw narodowych w epoce saskiej. Wie-
my jednak jak kontrowersyjna jest ta postać z naszego punktu widzenia. Jak naiwny i niekonsek-
wentny okazał się Tarło jako dyplomata i dowódca, jaka chwiejność cechowała jego poczynania
w obronie spraw narodowych. Tych cech charakteru trudno jest dopatrzeć się w jego portretach,
bowiem przysłania je pompatyczność i duma magnacka, charakterystyczna dla ówczesnego mo-
żnowładztwa.
Bogaty i zróżnicowany obraz życia Jana Tarły nie mógł być tutaj przedstawiony w sposób
wyczerpujący. Nie wykorzystane pozostają dotąd źródła Archiwum Państwowego w Dreźnie
i w Wiedniu. Nie przebadano jeszcze całkowicie dotyczących Tarły dokumentów w Bibliotece
Jagiellońskiej w Krakowie. Do strat wojennych należy zaliczyć akta i korespondencję Tarły
znajdujące się pierwotnie w zbiorze Mieleszki-Maliszkiewicza w Łucku, przechowywane nas-
tępnie w Bibliotece Branickich w Suchej oraz cenne zbiory Potockich w Tulczynie. Wiele wiado-
mości zebranych o Tarle przez W. Broel-Platera przepadło w jego bibliotece w Dąbrowicy.
ПОРТРЕТЫ ЯНА ТАРЛО
РЕЗЮМЕ
Среди портретов, попавших в собрание Национального музея в Варшаве из усадьбы Малая Весь,
особое внимание обращал мужской портрет кисти неизвестного художника, выделяющийся своими жи-
вописными качествами. Попытка определить лицо, изображенное на этой картине, увенчалась успехом —
сравнивая ее с портретами из Ополе Люблинского, Люблина, Сандомира и Кракова, удалось установить,
что на портрете из Национального музея изображен сандомирский воевода Ян Тарло.
Ян Тарло герба „Топор" (1684—1750) родился по всей вероятности в Ополе Люблинском и там же
умер. Был сыном Станислава и Тересы Тарло, урожденной Дунин-Борковской. Обучался в Париже
в Рыцарской академии. Благодаря своим бракосочетаниям, а также замужествам сестер он был близко
связан со многими аристократическими родами — Цетнерами, Шембеками, Любомирскими, Мнишехами
и Браницкими.
Начиная с юношеских лет Тарло готовился к карьере важного государственного деятеля. Получив
296