DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Polaczek-Zdanowicz, Krystyna: Figurki orantek koptyjskich pochodzące z polsko-francuskich wykopalisk w Edfu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19580#0192
W tej właśnie warstwie zostały znalezione figurki orantek. Niestety nie można było ustalić
dokładnie miejsca znalezienia figurek, ale opierając się na analogiach, zawartych w raportach
wykopalisk francuskich w Edfu, najprawdopodobniej znajdowały się one w pomieszczeniach
mieszkalnych lub piwnicach domów4. Datowane są na podstawie warstwy przez inne przedmio-
ty, jak ostraka, papirusy i ceramika, na VI—VII w.n.e. Terminus ante quem non stanowi
początek ponownego zasiedlenia Edfu w okresie koptyjskim po długiej przerwie.
Kolekcja obejmuje 31 figurek orantek, w tym tylko jedną figurkę całą z niewielkim uszko-
dzeniem (il. 1), 13 torsów figurek zachowanych bez głów, 2 popiersia zachowane również bez
głów, 1 figurkę zachowaną do połowy, 12 głów i fragmentów głów oraz trzy fragmenty dolnej
części torsu.
Wszystkie figurki orantek przedstawiają postacie kobiet odzianych w długie tuniki z ręka-
wami. Na głowach mają charakterystyczny, trójkątny nimb. Ponadto noszą bogatą i różnorodną
biżuterię w postaci bransolet, naszyjników o różnym kształcie i charakterystycznych kolczyków.
Reprezentują cztery typy, któiych datowanie zgadza się z datowaniem warstwy z terenu Edfu,
w jakiej opracowywane tu figurki zostały znalezione, tzn. VI—-VII w.n.e. Czy pośród nich były
reprezentowane jeszcze inne typy, trudno stwierdzić z całą pewnością ze względu na nienaj-
lepszy stan zachowania kolekcji. Jak już wspomniano wyżej, w całości jest zachowana tylko
jedna figurka. Reszta to 13 torsów, które można przydzielić do poszczególnych typów bez więk-
szych trudności, oraz głowy i fragmenty głów czy torsów, których typologia nastręcza dużo
trudności lub jest całkowicie niemożliwa. Ogólnie stan zachowania istniejących figurek lub ich
fragmentów jest dość dobry, a uszkodzenia w postaci odprysków gliny na powierzchni są nie-
wielkie. Prawie na wszystkich figurkach, tylko z małymi wyjątkami, zachowane są wyraźne
ślady polichromii.
Jeśli chodzi o ogólny poziom wykonania, to nie jest on taki sam we wszystkich przypadkach.
Niektóre figurki, jak na ową kategorię zabytków, są opracowane dość dobrze. Jednak drobne
elementy dekoracyjne, jak na przykład ornamenty na nimbie, nie są zbyt staranne. Pozostałe
figurki są bardzo prymitywne w swoim zewnętrznym wyglądzie (il. 15).
Najbardziej schematycznie i swobodnie potraktowane są szczegóły ikonograficzne, zaznaczone
przy pomocy farby. Wszystkie figurki są wykonane zgodnie z wymogami stylu koptyjskiego,
szczególnie jeśli chodzi o rysy twarzy. Dzięki tym tendencjom figurki upodabniają się do idoli.
4 Podczas kampanii wykopaliskowych, prowadzonych w latach 1923, 1928 i 1932 identyczne figurki orantek
zostały znalezione w piwnicach domów. Pomieszczenia te datowane były na podstawie ostraków, papirusów
oraz ceramiki koptyjskiej na VI—VII w.n.e. M. H. Hennę, Rapport sur fouilles de Tell Edfou (1921—22,
1923—24). Cair 1924, s. 22—23, tabl. 77; M. O. G u é г a u d, Tell Edfou — 1928. Cair 1929, s. 16, tabl. 5, il.
2; M. M. A 11 i o t, Tell Edfou — 1932. Cair 1933, s. 21, tabl. 15.
188
dokładnie miejsca znalezienia figurek, ale opierając się na analogiach, zawartych w raportach
wykopalisk francuskich w Edfu, najprawdopodobniej znajdowały się one w pomieszczeniach
mieszkalnych lub piwnicach domów4. Datowane są na podstawie warstwy przez inne przedmio-
ty, jak ostraka, papirusy i ceramika, na VI—VII w.n.e. Terminus ante quem non stanowi
początek ponownego zasiedlenia Edfu w okresie koptyjskim po długiej przerwie.
Kolekcja obejmuje 31 figurek orantek, w tym tylko jedną figurkę całą z niewielkim uszko-
dzeniem (il. 1), 13 torsów figurek zachowanych bez głów, 2 popiersia zachowane również bez
głów, 1 figurkę zachowaną do połowy, 12 głów i fragmentów głów oraz trzy fragmenty dolnej
części torsu.
Wszystkie figurki orantek przedstawiają postacie kobiet odzianych w długie tuniki z ręka-
wami. Na głowach mają charakterystyczny, trójkątny nimb. Ponadto noszą bogatą i różnorodną
biżuterię w postaci bransolet, naszyjników o różnym kształcie i charakterystycznych kolczyków.
Reprezentują cztery typy, któiych datowanie zgadza się z datowaniem warstwy z terenu Edfu,
w jakiej opracowywane tu figurki zostały znalezione, tzn. VI—-VII w.n.e. Czy pośród nich były
reprezentowane jeszcze inne typy, trudno stwierdzić z całą pewnością ze względu na nienaj-
lepszy stan zachowania kolekcji. Jak już wspomniano wyżej, w całości jest zachowana tylko
jedna figurka. Reszta to 13 torsów, które można przydzielić do poszczególnych typów bez więk-
szych trudności, oraz głowy i fragmenty głów czy torsów, których typologia nastręcza dużo
trudności lub jest całkowicie niemożliwa. Ogólnie stan zachowania istniejących figurek lub ich
fragmentów jest dość dobry, a uszkodzenia w postaci odprysków gliny na powierzchni są nie-
wielkie. Prawie na wszystkich figurkach, tylko z małymi wyjątkami, zachowane są wyraźne
ślady polichromii.
Jeśli chodzi o ogólny poziom wykonania, to nie jest on taki sam we wszystkich przypadkach.
Niektóre figurki, jak na ową kategorię zabytków, są opracowane dość dobrze. Jednak drobne
elementy dekoracyjne, jak na przykład ornamenty na nimbie, nie są zbyt staranne. Pozostałe
figurki są bardzo prymitywne w swoim zewnętrznym wyglądzie (il. 15).
Najbardziej schematycznie i swobodnie potraktowane są szczegóły ikonograficzne, zaznaczone
przy pomocy farby. Wszystkie figurki są wykonane zgodnie z wymogami stylu koptyjskiego,
szczególnie jeśli chodzi o rysy twarzy. Dzięki tym tendencjom figurki upodabniają się do idoli.
4 Podczas kampanii wykopaliskowych, prowadzonych w latach 1923, 1928 i 1932 identyczne figurki orantek
zostały znalezione w piwnicach domów. Pomieszczenia te datowane były na podstawie ostraków, papirusów
oraz ceramiki koptyjskiej na VI—VII w.n.e. M. H. Hennę, Rapport sur fouilles de Tell Edfou (1921—22,
1923—24). Cair 1924, s. 22—23, tabl. 77; M. O. G u é г a u d, Tell Edfou — 1928. Cair 1929, s. 16, tabl. 5, il.
2; M. M. A 11 i o t, Tell Edfou — 1932. Cair 1933, s. 21, tabl. 15.
188