DOI Heft:
Sesja Champollionowska w Muzeum Narodowym w Warszawie, 20 XII 1972
DOI Artikel:Majewska, Aleksandra: Życie i działalność naukowa Jeana Franc̨oisa Champolliona
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19580#0399
Aleksandra Majewska
ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA
JEANA FRANÇOISA CHAMPOLLIONA
o
bchodząc 150 rocznicę odczytania hieroglifów przez Champolliona uzmysławiamy
sobie fakt, że dzisiejsza egiptologia, dysponująca materiałem zdobytym przez pokolenia uczo-
nych, przekazuje nam już usystematyzowane wiadomości na temat starożytnego Egiptu. Powsze-
chnie znana jest, ujęta w ramy chronologiczne jego historia, sztuka, nauka, kultura materialna.
Wiemy jakie są stadia rozwoju, zasady gramatyczne pisma i języka.
Tymczasem dla Europy 2 poł. XVIII w. Egipt był ziemią nieznaną. Jedynie nieliczne przekazy
podróżników oraz dzieła literatury antycznej dostarczały o nim wiadomości. Dla ówczesnych
ludzi był to przede wszystkim kraj, w którym posługiwano się tajemniczym pismem, dostępnym
tylko grupie uczonych kapłanów, którzy posiadali czarnoksięsko mistyczną wiedzę, przekazy-
waną za pomocą hieroglifów, następnym pokoleniom wtajemniczonych. Ta opinia wypowie-
dziana przez starożytnych autorów, m.in. przez Horapollona, żyjącego w IV w.n.e w jego dziele
„Hieroglyphica", utrwaliła się poprzez wieki i respektowano ją nawet w epoce Oświecenia,
która była równocześnie okresem wzmożonego zainteresowania światem starożytnym, odnaj-
dywania w nim źródeł kultury europejskiej. I chociaż o Egipcie wiedziano wtedy tak niewiele,
to jednak stanowił on, jako jedno z państw7 starożytnych basenu Morza Śródziemnego, problem,
na którego poznanie oczekiwali ludzie ówczesnej nauki i sztuki.
Punktem zwrotnym w stanie wiedzy na temat Egiptu stała się wyprawa Napoleona, który
postanowił ten tajemniczy i fascynujący kraj nie tylko podbić, lecz również spenetrować naukowo.
W tym celu wyruszyła także do Egiptu duża grupa uczonych różnych dziedzin, architektów
i rysowników. Mimo klęski i odwrotu Napoleona, wyprawa pod względem naukowym odniosła
ogromny sukces. Dowodem tego była praca D. V. Denona ,,Voyage dans la Haute et la Basse
Egypte" (1802 r.) oraz 24-tomowe dzieło „Description de l'Egypte" (1809—1813), prezentujące
naukowe wyniki wyprawy. Wśród zabytków, na które natrafiono w Egipcie, bazaltowy kamień
pokryty inskrypcją, znaleziony podczas budowy fortyfikacji niedaleko miejscowości Rozetta
(w zach. części Delty), stał się kluczem do odczytania hieroglifów. Znaczenie odkrycia tego
doceniono od razu. Wychodzący w Kairze ,,Courier d'Égypte", nr 37, z sierpnia 1799 r. donosił
395
ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA
JEANA FRANÇOISA CHAMPOLLIONA
o
bchodząc 150 rocznicę odczytania hieroglifów przez Champolliona uzmysławiamy
sobie fakt, że dzisiejsza egiptologia, dysponująca materiałem zdobytym przez pokolenia uczo-
nych, przekazuje nam już usystematyzowane wiadomości na temat starożytnego Egiptu. Powsze-
chnie znana jest, ujęta w ramy chronologiczne jego historia, sztuka, nauka, kultura materialna.
Wiemy jakie są stadia rozwoju, zasady gramatyczne pisma i języka.
Tymczasem dla Europy 2 poł. XVIII w. Egipt był ziemią nieznaną. Jedynie nieliczne przekazy
podróżników oraz dzieła literatury antycznej dostarczały o nim wiadomości. Dla ówczesnych
ludzi był to przede wszystkim kraj, w którym posługiwano się tajemniczym pismem, dostępnym
tylko grupie uczonych kapłanów, którzy posiadali czarnoksięsko mistyczną wiedzę, przekazy-
waną za pomocą hieroglifów, następnym pokoleniom wtajemniczonych. Ta opinia wypowie-
dziana przez starożytnych autorów, m.in. przez Horapollona, żyjącego w IV w.n.e w jego dziele
„Hieroglyphica", utrwaliła się poprzez wieki i respektowano ją nawet w epoce Oświecenia,
która była równocześnie okresem wzmożonego zainteresowania światem starożytnym, odnaj-
dywania w nim źródeł kultury europejskiej. I chociaż o Egipcie wiedziano wtedy tak niewiele,
to jednak stanowił on, jako jedno z państw7 starożytnych basenu Morza Śródziemnego, problem,
na którego poznanie oczekiwali ludzie ówczesnej nauki i sztuki.
Punktem zwrotnym w stanie wiedzy na temat Egiptu stała się wyprawa Napoleona, który
postanowił ten tajemniczy i fascynujący kraj nie tylko podbić, lecz również spenetrować naukowo.
W tym celu wyruszyła także do Egiptu duża grupa uczonych różnych dziedzin, architektów
i rysowników. Mimo klęski i odwrotu Napoleona, wyprawa pod względem naukowym odniosła
ogromny sukces. Dowodem tego była praca D. V. Denona ,,Voyage dans la Haute et la Basse
Egypte" (1802 r.) oraz 24-tomowe dzieło „Description de l'Egypte" (1809—1813), prezentujące
naukowe wyniki wyprawy. Wśród zabytków, na które natrafiono w Egipcie, bazaltowy kamień
pokryty inskrypcją, znaleziony podczas budowy fortyfikacji niedaleko miejscowości Rozetta
(w zach. części Delty), stał się kluczem do odczytania hieroglifów. Znaczenie odkrycia tego
doceniono od razu. Wychodzący w Kairze ,,Courier d'Égypte", nr 37, z sierpnia 1799 r. donosił
395