DOI Heft:
Starożytność
DOI Artikel:Szafrański, Zbigniew Eugeniusz: Problematyka stel z Drugiego Okresu Przejściowego pochodzących z Edfu w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19586#0011
Zbigniew Eugeniusz Szafrański
PROBLEMATYKA STEL Z DRUGIEGO OKRESU
PRZEJŚCIOWEGO POCHODZĄCYCH Z EDFU W ZBIORACH
MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE
O WSTĘP
kres dzielący Średnie i Nowe Państwo dopiero od niedawna rysuje się jako nowa,
odrębna epoka historyczna i kulturowa. Początkowo przy periodyzacji historii Egiptu czasy
między XII i XVIII dynastią były różnie określane. Czasem łączono je z okresem Średniego
Państwa lub Nowego Państwa, czasami były pomijane całkowicie lub tylko zasygnalizowane
i pozostawiane jako problem otwarty do badań w przyszłości. Nie ulega wątpliwości, że przejście
z okresu Średniego do Nowego Państwa wiąże się z bardzo wieloma nowymi zjawiskami. Nowe
Państwo zaskakuje mnogością nowych form religijnych, politycznych, gospodarczych i kultu-
ralnych, które swymi treściami w bardzo wielu aspektach są wyraźnie różne od tych z okresu
Średniego Państwa. Wszystkie te zmiany są w większości wynikiem procesów, które albo roz-
winęły się albo miały swą genezę w czasie między XII a XVIII dynastią. Ciągle jeszcze stosunkowo
niewielka ilość znanych materiałów archeologicznych i filologicznych sprawia, że jest to okres
dosyć mało zbadany i odtwarzając jego obraz skazani jesteśmy często tylko na hipotezy.
Czasy XIII—XVII dynastii jako nowy rozdział w historii dziejów Egiptu wyodrębnione
zostały przez W. C. Hayesa w „Cambridge Ancient History”1. Autor poddaje gruntownej rewizji
pogląd o tym, że okres który nastąpił po XII dyn. stał się erą politycznego chaosu i kulturalnego
upadku. Hayes charakteryzuje całą odrębność i specyfikę czasów XIII—XVII dyn., z której
to charakterystyki wynika, iż nie można mówić w tamtym okresie o upadku kultury czy chaosie
politycznym. Czasy te J. von Beckerath nazywa Drugim Okresem Przejściowym, ze względu
na ich odrębność i specyfikę oraz rolę, jaką odegrały w transformacji cywilizacji egipskiej. Praca
von Beckeratha: „Untersuchungen zur politischen Geschichte der Zweiten Zwischenzeit in
1 CAH II. 1, 3 1973, s. 42—76 (po raz pierwszy w Revised Edition of Volume II. Cambridge 1962). Wcześniej
M. Stock na marginesie rozważań nad skarabeuszami XIII—XVII dyn. przedstawi! swoje uwagi na temat chrono-
logii, historii oraz centrów politycznych i religijnych w Egipcie w tamtym okresie, por. Stock, 13. bis 17. Dyn.
(Wszystkie skróty w tym artykule są przytaczane za: Lexikon der Agyptologie. Wiesbaden 1972).
7
PROBLEMATYKA STEL Z DRUGIEGO OKRESU
PRZEJŚCIOWEGO POCHODZĄCYCH Z EDFU W ZBIORACH
MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE
O WSTĘP
kres dzielący Średnie i Nowe Państwo dopiero od niedawna rysuje się jako nowa,
odrębna epoka historyczna i kulturowa. Początkowo przy periodyzacji historii Egiptu czasy
między XII i XVIII dynastią były różnie określane. Czasem łączono je z okresem Średniego
Państwa lub Nowego Państwa, czasami były pomijane całkowicie lub tylko zasygnalizowane
i pozostawiane jako problem otwarty do badań w przyszłości. Nie ulega wątpliwości, że przejście
z okresu Średniego do Nowego Państwa wiąże się z bardzo wieloma nowymi zjawiskami. Nowe
Państwo zaskakuje mnogością nowych form religijnych, politycznych, gospodarczych i kultu-
ralnych, które swymi treściami w bardzo wielu aspektach są wyraźnie różne od tych z okresu
Średniego Państwa. Wszystkie te zmiany są w większości wynikiem procesów, które albo roz-
winęły się albo miały swą genezę w czasie między XII a XVIII dynastią. Ciągle jeszcze stosunkowo
niewielka ilość znanych materiałów archeologicznych i filologicznych sprawia, że jest to okres
dosyć mało zbadany i odtwarzając jego obraz skazani jesteśmy często tylko na hipotezy.
Czasy XIII—XVII dynastii jako nowy rozdział w historii dziejów Egiptu wyodrębnione
zostały przez W. C. Hayesa w „Cambridge Ancient History”1. Autor poddaje gruntownej rewizji
pogląd o tym, że okres który nastąpił po XII dyn. stał się erą politycznego chaosu i kulturalnego
upadku. Hayes charakteryzuje całą odrębność i specyfikę czasów XIII—XVII dyn., z której
to charakterystyki wynika, iż nie można mówić w tamtym okresie o upadku kultury czy chaosie
politycznym. Czasy te J. von Beckerath nazywa Drugim Okresem Przejściowym, ze względu
na ich odrębność i specyfikę oraz rolę, jaką odegrały w transformacji cywilizacji egipskiej. Praca
von Beckeratha: „Untersuchungen zur politischen Geschichte der Zweiten Zwischenzeit in
1 CAH II. 1, 3 1973, s. 42—76 (po raz pierwszy w Revised Edition of Volume II. Cambridge 1962). Wcześniej
M. Stock na marginesie rozważań nad skarabeuszami XIII—XVII dyn. przedstawi! swoje uwagi na temat chrono-
logii, historii oraz centrów politycznych i religijnych w Egipcie w tamtym okresie, por. Stock, 13. bis 17. Dyn.
(Wszystkie skróty w tym artykule są przytaczane za: Lexikon der Agyptologie. Wiesbaden 1972).
7