Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (24.1980)

a

b

19. 3 uncje. Kallatis lub Tomis. Muzeum Narodowe w Warszawie. Nr inw. 142852 MN;

a —- lico; b —■ odwrocie

do typowych, znanych z ciężarków Kallatis i Tomis i, jak się przyjmuje, stanowiła dowód kontroli
przeprowadzonej przez urzędników58.

W tym miejscu zauważmy, że Froehner, który jako pierwszy publikował interesujący nas
odważnik, popełnił błąd59. Nie jest tu istotna jego pomyłka w odczycie legendy Wagowej. Widział
ją jako OY KI Al TPI f podczas gdy w drugim wierszu wyraźne są jedynie litery KIA. Nie
odgrywa ona żadnej roli, ponieważ odczytanie wartości nie ulega zmianie. Poważniejsze
natomiast konsekwencje miała interpretacja przez tego badacza legendy występującej na od-
wrociu. Spostrzegł tu mianowicie napis AIK IAI i uznał, że IAI to określenie ośrodka — Ilium,
któremu przypisał zabytek. Przeciwko takiej interpretacji przemawia przede wszystkim usytuowa-
nie liter. Legendy wskazujące na poszczególne centra występują powszechnie na odważnikach
greckich z okresu klasycznego i hellenistycznego i z reguły są umieszczane na licu, obok legendy
wagowej. Zatem gdyby na rzymskim ciężarku znalazła się nazwa ośrodka, byłaby na górnej
jego powierzchni. Litery, połączone z napisem dowodzącym urzędowej kontroli, można by
raczej uznać za sygnaturę urzędnika. Nie ulega zresztą wątpliwości, iż Froehner uznał dolną
część kłosa za część napisu i stąd wynikło nieporozumienie.

Trzeba dodać, iż jedyny jak dotąd wzmiankowany przez Michona odważnik z Ilium Novum

58 Por. wyżej, przypis 8. Forma AIK występuje na odważniku dwuuncjowym z Tomis. Por. P e r n i c e,
jw., s. 183—184 nr 715.

59 Por. przypis 55.

138