DOI Heft:
Faras
DOI Artikel:Górecki, Tomasz: Z problematyki ikonografii świętych wojowników w malarstwie ściennym katedry w Faras
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19586#0214
a
b
14. Tarcza Świętego wojownika I
a — przerys z malowidła; b — amulet bizantyński z gorgoneionem, wg B a r b, Antaura, jw., il. 6a
oprócz znaków pełniących rolę ornamentacyjną, dekorowane jest w centrum i powyżej dwoma
znakami apotropaicznymi, będącymi stylizacją głowy Meduzy, otoczonej odchodzącymi od niej
ośmioma wężowymi splotami, zakończonymi głowami smoków (tzw. gorgoneion). Interpretację
taką potwierdza przedstawienie na amulecie bizantyńskim, na którym wyobrażono bardzo
podobny gorgoneion, otoczony inskrypcją, mającą charakter egzorcyzmu132 (por. il. 14).
Tradycja zdobienia tarcz znakami apotropaicznymi, wywodzącymi się z form późnorzymskich,
jest zaświadczona przez źródła ikonograficzne niemal do końca pierwszego tysiąclecia. Równo-
132 A. A. B a r b, Antaura. The Mermaid and the DeviPs Grandmother. Journal of the Warburg and Cour-
tauld Institutes, XXIX, 1966, s. 9 i il. 6e. Sposób przedstawienia gorgoneionu zarówno na amulecie jak i na tarczy
wskazuje na wpływy wschodnie. Stanowią o tym dwie cechy kompozycji: łby smoków wyobrażone po obu stronach
osi pionowej są w układzie heraldycznym, zaś smoki znajdujące się na osi poziomej — w układzie antytetycznym.
Jest to jeszcze jeden przykład świadczący o różnorodności uzbrojenia bizantyńskiego, w którym obok elementów
„klasycznych"’ (pancerz anatomiczny) pojawiają się nowe, o charakterze orientalnym.
210
b
14. Tarcza Świętego wojownika I
a — przerys z malowidła; b — amulet bizantyński z gorgoneionem, wg B a r b, Antaura, jw., il. 6a
oprócz znaków pełniących rolę ornamentacyjną, dekorowane jest w centrum i powyżej dwoma
znakami apotropaicznymi, będącymi stylizacją głowy Meduzy, otoczonej odchodzącymi od niej
ośmioma wężowymi splotami, zakończonymi głowami smoków (tzw. gorgoneion). Interpretację
taką potwierdza przedstawienie na amulecie bizantyńskim, na którym wyobrażono bardzo
podobny gorgoneion, otoczony inskrypcją, mającą charakter egzorcyzmu132 (por. il. 14).
Tradycja zdobienia tarcz znakami apotropaicznymi, wywodzącymi się z form późnorzymskich,
jest zaświadczona przez źródła ikonograficzne niemal do końca pierwszego tysiąclecia. Równo-
132 A. A. B a r b, Antaura. The Mermaid and the DeviPs Grandmother. Journal of the Warburg and Cour-
tauld Institutes, XXIX, 1966, s. 9 i il. 6e. Sposób przedstawienia gorgoneionu zarówno na amulecie jak i na tarczy
wskazuje na wpływy wschodnie. Stanowią o tym dwie cechy kompozycji: łby smoków wyobrażone po obu stronach
osi pionowej są w układzie heraldycznym, zaś smoki znajdujące się na osi poziomej — w układzie antytetycznym.
Jest to jeszcze jeden przykład świadczący o różnorodności uzbrojenia bizantyńskiego, w którym obok elementów
„klasycznych"’ (pancerz anatomiczny) pojawiają się nowe, o charakterze orientalnym.
210