16. Hadrian, posąg marmurowy znaleziony na Krecie, ok. 135 (?),
obecnie Stambuł, Muzeum Archeologiczne
il. 16)167. Od Konstantyna Wielkiego obok aktu cal-
catio colli pojawia się w ceremonii triumfu nowy ele-
ment — dowódca pokonanych wojsk był doprowa-
dzany przed cesarza i kładł się przed nim na ziemi,
a władca lub chorąży cesarski opierał włócz-
167 W e s s e 1, Kaiserbild, jw., kol. 799; P. Bloch, Das Christusbild in der Kunst der karolingischer,
ottonischer und romanischer Epoche. Lexikon der christlichen Ikonographie. I, kol. 403; jednym z najwcześniej-
szych (z ok. 135 r.) przykładów przedstawienia calcatio colli jest znaleziony na Krecie posąg cesarza Hadriana jako
zwycięzcy: Th. Kraus, Das romische Weltreich. Propylaen Kunstgeschichte II, Berlin 1967, il. 308; por. rów-
nież wyobrażenia calcatio na monetach z poł. IV w. (B r u c k, jw., s. 78, tabl. XXVIII) i z końca IV — poł.
V w. (Bernhart, jw., tabl. XXIII, 1, 6, 10, 12, 16).
220
obecnie Stambuł, Muzeum Archeologiczne
il. 16)167. Od Konstantyna Wielkiego obok aktu cal-
catio colli pojawia się w ceremonii triumfu nowy ele-
ment — dowódca pokonanych wojsk był doprowa-
dzany przed cesarza i kładł się przed nim na ziemi,
a władca lub chorąży cesarski opierał włócz-
167 W e s s e 1, Kaiserbild, jw., kol. 799; P. Bloch, Das Christusbild in der Kunst der karolingischer,
ottonischer und romanischer Epoche. Lexikon der christlichen Ikonographie. I, kol. 403; jednym z najwcześniej-
szych (z ok. 135 r.) przykładów przedstawienia calcatio colli jest znaleziony na Krecie posąg cesarza Hadriana jako
zwycięzcy: Th. Kraus, Das romische Weltreich. Propylaen Kunstgeschichte II, Berlin 1967, il. 308; por. rów-
nież wyobrażenia calcatio na monetach z poł. IV w. (B r u c k, jw., s. 78, tabl. XXVIII) i z końca IV — poł.
V w. (Bernhart, jw., tabl. XXIII, 1, 6, 10, 12, 16).
220