Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (24.1980)

34. Amulet chrześcijański, Egipt, V—VI w., awers: Św. Sisinnios, rewers: oculus invidiosus

wg Bar b, Antaura, jw., il. 5c

przedmioty i zwierzęta symbolizujące złe i dobre moce219. Wszystkie te elementy wymienionych
przedstawień, znanych z awersów i rewersów amuletów, zostały ukazane również na znalezio-
nym w Bawit (kaplica XVII) malowidle ściennym, na którym centralną postacią jest św. Sisinnios
na koniu zabijający Alabasdrię (kobieta-demon)220. Malowidło z Bawit, które uważa się za
najwcześniejsze przedstawienie świętego jeźdźca w malarstwie ściennym, nie pełniło oczywiście
funkcji amuletu, ale zawierało motywy wyraźnie apotropaiczne, co świadczy o tym, że jego
wzorców należy szukać w „sztuce amuletów”221.

Omawiane w tym opracowaniu przedstawienia z Faras powstały prawdopodobnie w wyniku
podobnego procesu kształtowania się formuły kompozycyjnej, jak w przypadku przedstawień
świętych jeźdźców. Malowidła z Faras, przedstawiające świętego depczącego i zabijającego
wroga, nawiązywały zarówno pod względem ogólnego schematu kompozycyjnego, jak i przez
zastosowanie w nim motywu deptania, do podobnych wyobrażeń świętych wojowników na
amuletach chrześcijańskich i innych przedmiotach i przedstawieniach o charakterze apotro-
paicznym z V—VII w. (il. 27—30). Wzorcem obrazowym dla amuletów z tego rodzaju przed- 219 220 221

219 Jw., tabl. XIV, 298, 299, tabl. XV, 300—303; na temat tzw. „złego oka” i o przypisywanej mu symbolice
pisze: J. Engemann, Zur Verbreitung magischer Ubelabwehr in der Nichtchristlichen und christlichen Spatan-
tike. Jahrbuch fur Antike und Christentum, XVIII, 1975, s. 22—48.

220 C 1 e d a t, jw., tabl. LVI.

221 B r e n k, jw., s. 180.

i 240