Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (25.1981)

с — Dzbany te, tzw. ziry, są często przedstawiane na tacach ofiarnych i dziedzińcach „domków
dusz"; por. np. „domek duszy" z Edfu, nr kat. 12 (poniżej), czy tacę z Kôm el-Ahmar
(il. 9).

Stan zachowania: Zabytek sklejony z sześciu fragmentów i wzmocniony na odwrocie
warstwą gipsu. Brak fragmentu brzeżnej części płyty. Obrzeżenie z prawej strony tacy jest w jed-
nym miejscu wyszczerbione. Ścianka dzieląca zagłębienia spływowe prawej pary jest ukruszona.

PŁYTKI OFIARNE

W raporcie wykopaliskowym obiekty te zostały potraktowane na równi z tacami ofiarnymi20,
jednak różnią się one od tych ostatnich zdecydowanie zarówno znacznie mniejszymi rozmiarami
jak i formą (brak obrzeżenia i spływu — integralnych elementów tacy ofiarnej). Znalezienie
jednej z tych płytek in situ w nieobrabowanym grobie łącznie z innymi obiektami wyposażenia
grobowego wskazuje również wyraźnie na odrębność funkcji tych zabytków. Obecność w tymże
grobie naczyń z alabastru, serpentynu, diorytu i granitu jak również przedmiotów miedzianych
i kościanych21 wskazywała na to, że pochowana w nim osoba należała do średniej klasy społecz-
nej Egiptu i w obrębie pochówków tej właśnie klasy należało się spodziewać analogii dla zabytków
tego rodzaju.

Wydaje się, że analogią taką są znalezione na nekropoli z XII Dynastii w Liszt fajansowe
modele ofiar złożonych na prostokątnych płytkach, również z fajansu, którym towarzyszyły
modele naczyń i małe fajansowe figurki ludzi i zwierząt22 (il. 16).

W przeciwieństwie do tac ofiarnych, gdzie ofiary były tylko jednym z równoważnych ele-
mentów i zajmowały równorzędną pozycję obok spływu czy obrzeżenia, w wypadku płytek
ofiary stanowią element zasadniczy; sama podstawka, na której leżą ofiary, jest tylko ich uzu-
pełnieniem i pełni rolę pomocniczą.

Płytki ofiarne w Muzeum Narodowym w Warszawie są reprezentowane przez 2 zabytki,
oba zachowane fragmentarycznie. Ofiary, jakie widnieją na tych płytkach, są trudne do inter-
pretacji. Tylko owalny obiekt o zwężonym zakończeniu, pokryty drobnymi nakłuciami (nr kat. 11)
można z dużym prawdopodobieństwem uznać na owoc winogrona. Podłużne, faliste przedmioty
przedstawione na płytce nr kat. 10 mogą być kawałkami mięsa lub jarzynami. Ofiary o kształcie
podwójnego garbu z płytki na kat. 11 mogą przedstawiać jeden z licznych w Egipcie gatunków
ciasta.

20 Tell Edfou, t. II, Katalog obiektów nry 603 i 604.

21 Tamże, s. 180; Katalog obiektów, passim.

22 W. H a y e s, The Scepter of Egypt. t. I, New York 1953, s. 337—338, il. 225.

84