Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (25.1981)

Wymiary: dł. 0,57 m; szer. 0,43 m; wys. 0,21 m (w tym grubość podstawy 0,03 m). Pomiesz-
czenie: dł. 0,345 m; szer. 0,12 m; wys. 0,12 m. Nadbudówka: szer. 0,09 m; wys. 0,06 m. Grubość
muru dziedzińca 0,03 m—0,05 m; wysokość muru 0,12 m. Wysokość słupów ok. 0,12 m.
Materiał: glina wypalona koloru czerwonego z domieszką, twarda, porowata; przełom
dwubarwny o brunatno-szarym rdzeniu. Powierzchnia wygładzona, ślady czerwonej powłoki
z roztworu ochry.

Opis.: Zabytek przedstawia model domu mieszkalnego z obszernym przednim dziedzińcem,
otoczonym wyniosłym murem, którego wysokość równa się wysokości ścian parterowej części
pomieszczenia (il. 19). Pomieszczenie to o kształcie wydłużonego prostokąta posiada z prawej
strony wejście z dziedzińca, w tylnej zaś ścianie kwadratowe okno, przebite z zewnątrz domu
(il. 24). W środku znajduje się schematycznie wymodelowane łoże z podgłówkiem (il. 23). Strop
parterowej części pomieszczenia podtrzymywany był szeregiem belek, przedstawionych w modelu
za pomocą patyczków, których ślady w postaci kilkunastu otworów w tylnej ścianie domu
oraz odpowiadających im odciśnięć na górnej powierzchni przedniej jego ściany są nadal widoczne
i ułatwiają rekonstrukcję zabytku (il. 23). Fragmenty owego stropu, stanowiącego zarazem
taras I piętra domu, przedstawiają zabytki nr kat. 12A, В, С (il. 25). Na ich spodniej powierzchni
widnieją odciśnięcia pozostałe po wspomnianych wyżej patyczkach, którym odpowiadają wy-
modelowane w fasadowej części obu fragmentów guzy, stanowiące dekoracyjne oznaczenia
zakończeń patyczków, czyli w rzeczywistości czół belek stropowych (por. opisy zabytków nr
kat. 12A, В, C). Z lewej strony tylnej ściany domu, powyżej poziomu tarasu I piętra widnieje
fragment znajdującej się tu niegdyś nadbudówki3 (il. 19, 24). Na górnej powierzchni jej tylnej
ściany widnieją analogiczne do opisanych wyżej odciśnięcia, pozostałe po patyczkach, pod-
pierających strop nadbudówki. Na prawo od nadbudówki, również powyżej poziomu tarasu
I piętra, nad wspomnianym wyżej oknem widnieją ślady innego otworu przebitego w ścianie,
o czym świadczy wygładzona w tym miejscu jej powierzchnia15 (il. 24). Dziedziniec znajdują-
cy się przed domem obejmuje dwukrotnie większą powierzchnię, niż ten ostatni. Z prawej strony
dziedzińca, przy ścianie, widnieją wąskie schody biegnące zapewne na taras I piętra, które za-
chowały się jednak tylko w swej dolnej partii (il. 21). W głębi dziedzińca, pod ścianą domu
znajduje się szeroka podstawa, na której stoją 4 dzbany na wodę, tzw. ziryc. Z prawej strony,
na ziemi leżą ofiary: dwie głowy wołu z szeroko rozłożonymi rogami oraz 4 płaskie, okrągłe
chleby (il. 21). W centralnej części dziedzińca znajdują się 4 nieregularnie rozmieszczone słupy,
których wysokość równa się w przybliżeniu wysokości muru ogradzającego dziedziniec0 (il. 21,20).
Szerokie wejście na dziedziniec znajduje się w przedniej części obiektu, na jego osi podłużnej.
Po obu stronach wejścia na murze ogrodzenia widnieją dekoracyjne płaszczyzny o motywach
geometrycznych wzorowanych zapewne na formie mat trzcinowych, wykonane za pomocą nacięć.
Podobna dekoracja widnieje na zewnętrznej powierzchni ściany otaczającej z lewej strony dzie-
dziniec (il. 22). Przed bramą wejściową znajduje się spływ utworzony przez 4 rowki, głęboko
żłobione w powierzchni podstawy. Część spływowa „domku duszy" została tu ograniczona

89