DOI Heft:
Starożytność
DOI Artikel:Niwiński, Andrzej; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]: "Domki dusz" i tace ofiarne z Edfu w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19628#0100
Materiał: glina wypalona koloru czerwono-brunatnego, z domieszką, twarda, porowata;
przełom niejednolity, jedno- lub dwubarwny o szarym rdzeniu. Powierzchnia wygładzona, ślady
czerwonej ochry.
Opis: Fragment prostokątnej płyty, zwężającej się ku brzegowi, otoczonej wyniosłym obrze-
żeniem, które jest bardzo zniszczone w tylnej części zabytku, w przedniej natomiast obniża się
raptownie, niemal zlewając z brzegiem. Spływ, podobnie jak w większości tac podkowiastych
z Edfu, utworzony jest przez równoległe rowki (w liczbie siedmiu) o długości równej połowie
długości płyty. Rowki te są żłobione głęboko, tak że pomiędzy nimi powstały ścianki działowe
o wys. ok. 1 cm. W miejscu gdzie kończą się 3 środkowe rowki i gdzie—jak świadczy o tym
kształt brzegu tacy — krzyżowały się osie: poprzeczna i podłużna, znajduje się nalepiony na płycie
płaski krążek gliniany, którego brzegi zaokrąglone i wygładzone tworzą pierścień, wewnątrz
którego powierzchnia jest zniszczona3. W głębi tacy leżą wymodelowane ofiary, z których po-
zostały jedynie 3 podłużne, spłaszczone wałeczki obłego kształtu, przedstawiające prawdopo-
dobnie jarzyny bądź kawałki mięsab.
Komentarz:
a — Niewątpliwie w tym miejscu musiało znajdować się wypełnienie o regularnie kolistej pod-
stawie. Jest bardzo prawdopodobne, że była to kolumna, której bazę stanowił ów pierścień
i do której liczne analogie znajdują się wśród zespołu „domków dusz" z Rifa. W takim
wypadku nad tylną częścią tacy musiał się rozpościerać dach wsparty na przedzie o tę ko-
lumnę, a z boków i w tyle o obrzeżenie tacy. Za poparciem tej hipotezy przemawia kształt
obrzeżenia, którego zagięcie pod kątem prostym i niespotykaną nigdzie indziej wśród
zabytków z Edfu wysokość trudno wytłumaczyć inaczej, jak tylko względami konstruk-
cyjnymi (por. rekonstrukcja il. 28).
b — Zdjęcie zabytku w raporcie wykopaliskowym ukazuje ponadto trzy dalsze analogiczne ofiary
i okrągły chleb, które uległy zniszczeniu w czasie wojny.
Stan zachowania: bardzo fragmentaryczny. Zachowała się jedynie duża część płyty
z pozostałościami obrzeżenia z lewej strony tacy oraz tylnej ściany znajdującego się w głębi mo-
delu architektonicznego. Nie można ustalić z całą pewnością ani pierwotnej wysokości zabytku
ani jego szerokości.
14. FRAGMENT „DOMKU DUSZY" (il. 29). Nr inw. 139190 MN/910:38 UW
Literatura: Tell Edfou, t. II, tabl. XLII, 2 (brak numeru katalogu).
Miejsce znalezienia: nieustalone.
Wymiary: dł. 0,21 m; szer. 0,11 m; wys. 0,04 m.
Materiał: glina wypalona koloru czerwonego, z domieszką, średnio twarda, porowata;
przełom dwubarwny o szarym rdzeniu. Powierzchnia wygładzona, ślady czerwonej powłoki
z roztworu ochry.
Opis: Fragment części spływowej „domku duszy" z zachowanym lekko wyszczerbionym
96
przełom niejednolity, jedno- lub dwubarwny o szarym rdzeniu. Powierzchnia wygładzona, ślady
czerwonej ochry.
Opis: Fragment prostokątnej płyty, zwężającej się ku brzegowi, otoczonej wyniosłym obrze-
żeniem, które jest bardzo zniszczone w tylnej części zabytku, w przedniej natomiast obniża się
raptownie, niemal zlewając z brzegiem. Spływ, podobnie jak w większości tac podkowiastych
z Edfu, utworzony jest przez równoległe rowki (w liczbie siedmiu) o długości równej połowie
długości płyty. Rowki te są żłobione głęboko, tak że pomiędzy nimi powstały ścianki działowe
o wys. ok. 1 cm. W miejscu gdzie kończą się 3 środkowe rowki i gdzie—jak świadczy o tym
kształt brzegu tacy — krzyżowały się osie: poprzeczna i podłużna, znajduje się nalepiony na płycie
płaski krążek gliniany, którego brzegi zaokrąglone i wygładzone tworzą pierścień, wewnątrz
którego powierzchnia jest zniszczona3. W głębi tacy leżą wymodelowane ofiary, z których po-
zostały jedynie 3 podłużne, spłaszczone wałeczki obłego kształtu, przedstawiające prawdopo-
dobnie jarzyny bądź kawałki mięsab.
Komentarz:
a — Niewątpliwie w tym miejscu musiało znajdować się wypełnienie o regularnie kolistej pod-
stawie. Jest bardzo prawdopodobne, że była to kolumna, której bazę stanowił ów pierścień
i do której liczne analogie znajdują się wśród zespołu „domków dusz" z Rifa. W takim
wypadku nad tylną częścią tacy musiał się rozpościerać dach wsparty na przedzie o tę ko-
lumnę, a z boków i w tyle o obrzeżenie tacy. Za poparciem tej hipotezy przemawia kształt
obrzeżenia, którego zagięcie pod kątem prostym i niespotykaną nigdzie indziej wśród
zabytków z Edfu wysokość trudno wytłumaczyć inaczej, jak tylko względami konstruk-
cyjnymi (por. rekonstrukcja il. 28).
b — Zdjęcie zabytku w raporcie wykopaliskowym ukazuje ponadto trzy dalsze analogiczne ofiary
i okrągły chleb, które uległy zniszczeniu w czasie wojny.
Stan zachowania: bardzo fragmentaryczny. Zachowała się jedynie duża część płyty
z pozostałościami obrzeżenia z lewej strony tacy oraz tylnej ściany znajdującego się w głębi mo-
delu architektonicznego. Nie można ustalić z całą pewnością ani pierwotnej wysokości zabytku
ani jego szerokości.
14. FRAGMENT „DOMKU DUSZY" (il. 29). Nr inw. 139190 MN/910:38 UW
Literatura: Tell Edfou, t. II, tabl. XLII, 2 (brak numeru katalogu).
Miejsce znalezienia: nieustalone.
Wymiary: dł. 0,21 m; szer. 0,11 m; wys. 0,04 m.
Materiał: glina wypalona koloru czerwonego, z domieszką, średnio twarda, porowata;
przełom dwubarwny o szarym rdzeniu. Powierzchnia wygładzona, ślady czerwonej powłoki
z roztworu ochry.
Opis: Fragment części spływowej „domku duszy" z zachowanym lekko wyszczerbionym
96