DOI Heft:
Wystawy
DOI Artikel:Zielińska, Janina; Gerson, Wojciech [Ill.]: Pokłosie wystawy monograficznej Wojciecha Gersona
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19628#0290
Organizatorzy wystawy liczyli na to, że w związku z wystawą ujawnią się przynajmniej nie-
które z nieznanych i nieodnalezionych dotąd prac Gersona. W jakim stopniu te nadzieje się
spełniły? Otóż już w trakcie druku katalogu pojawił się w handlu antykwarycznym znany z licz-
nych wzmianek w czasopismach i katalogach obraz Dzieci góralskie36. Nieco później odnalazł się,
wymieniany w literaturze słynny obraz Turczynka37, występujący również pt. Dorna wschodnia
(dzisiaj w zbiorach Jerzego Śmiechowskiego w Warszawie), który ze względu na wybitne walory
malarskie wymaga choćby krótkiego omówienia. Obraz (il. 4) przedstawia młodą i piękną
kobietę o wschodnim typie urody — zapewne odaliskę, w stroju stylizowanym na ubiór turecki,
siedzącą we wnętrzu komnaty. Jakgdyby uzupełnieniem malarskiej kompozycji jest masywna,
stylowa rama (wedle tradycji zaprojektowana przez samego Gersona) ozdobiona roślinnym
ornamentem, przypominającym wschodnie motywy. Pod względem formalnym płótno wy-
różnia się piękną i śmiało rozwiązaną kolorystyką, opartą na kontrastowych zestawieniach
mocnych, nasyconych i jasnych, przejrzystych barw (intensywna zieleń sofy, lśniąca złotem
barwa tkaniny w tle i na poduszce a obok tego subtelna karnacja ciała, biel muślinu bluzki w po-
łączeniu z różowymi tonami szarawarów i złocisto-czerwonymi serdaczka) oraz wykorzystaniem
malarskich efektów chropawej faktury — często stosowanej przez artystę w późnym okresie
twórczości.
Jest rzeczą prawdopodobną, że Gerson malował tę pełną specyficznego, romantycznego
nastroju kompozycję pozostając pod urokiem francuskiego malarstwa, które tak chętnie oglądał
w zbiorach Luwru. Źródłem inspiracji artysty mógł być tutaj znany obraz Eugène Delacroix
Kobiety algierskie. Porównując obydwa obrazy można zauważyć pewne kompozycyjne analogie
między postacią polskiej Turсzynki'a jedną z kobiet algierskich (il. 5) na obrazie pędzla wielkiego
francuskiego romantyka.
Na marginesie warto przypomnieć, że i inne dzieła Gersona były niekiedy inspirowane
sztuką francuską — np. Odpoczynek3* nawiązujący wyraźnie do obrazu Alexandre Cabanela
Narodziny Wenus39, również ze zbiorów Luwru.
Poza omówionymi wyżej dziełami, w okresie trwania wystawy i po jej zakończeniu, zgłoszono
do Muzeum kilka przypisanych Gersonowi obrazów; w większości przypadków autorstwo to
okazało się wątpliwe.
36 Ol. pł., 136x 100, sygn.: W. Gerson. 1867 г., inny tytuł: Przysięga na szarotkę; obraz pojawił się w PP
„Desa" w Warszawie, przedstawiony do zakupu Muzeum Narodowemu w Szczecinie — por. Wojciech Gerson,
Katalog, jw., s. 76, nr 43, il. 42 (obrazy olejne zaginione).
37 Ol. pł., 130x 108, sygn. : Wojciech Gerson w Warszawie 1898 — jw., s. 99, nr 162 (obrazy olejne zaginione).
38 Ol. pł., 143x 195, sygn.: Wojciech Gerson w Warszawie 1895— jw., s. 66, nr 85, il. 31.
39 Reprodukowany w: A. Celebonovic, Peinture kitsch ou réalisme bourgeois. Paris 1974, il. przy
s. 11 (barwna).
286
które z nieznanych i nieodnalezionych dotąd prac Gersona. W jakim stopniu te nadzieje się
spełniły? Otóż już w trakcie druku katalogu pojawił się w handlu antykwarycznym znany z licz-
nych wzmianek w czasopismach i katalogach obraz Dzieci góralskie36. Nieco później odnalazł się,
wymieniany w literaturze słynny obraz Turczynka37, występujący również pt. Dorna wschodnia
(dzisiaj w zbiorach Jerzego Śmiechowskiego w Warszawie), który ze względu na wybitne walory
malarskie wymaga choćby krótkiego omówienia. Obraz (il. 4) przedstawia młodą i piękną
kobietę o wschodnim typie urody — zapewne odaliskę, w stroju stylizowanym na ubiór turecki,
siedzącą we wnętrzu komnaty. Jakgdyby uzupełnieniem malarskiej kompozycji jest masywna,
stylowa rama (wedle tradycji zaprojektowana przez samego Gersona) ozdobiona roślinnym
ornamentem, przypominającym wschodnie motywy. Pod względem formalnym płótno wy-
różnia się piękną i śmiało rozwiązaną kolorystyką, opartą na kontrastowych zestawieniach
mocnych, nasyconych i jasnych, przejrzystych barw (intensywna zieleń sofy, lśniąca złotem
barwa tkaniny w tle i na poduszce a obok tego subtelna karnacja ciała, biel muślinu bluzki w po-
łączeniu z różowymi tonami szarawarów i złocisto-czerwonymi serdaczka) oraz wykorzystaniem
malarskich efektów chropawej faktury — często stosowanej przez artystę w późnym okresie
twórczości.
Jest rzeczą prawdopodobną, że Gerson malował tę pełną specyficznego, romantycznego
nastroju kompozycję pozostając pod urokiem francuskiego malarstwa, które tak chętnie oglądał
w zbiorach Luwru. Źródłem inspiracji artysty mógł być tutaj znany obraz Eugène Delacroix
Kobiety algierskie. Porównując obydwa obrazy można zauważyć pewne kompozycyjne analogie
między postacią polskiej Turсzynki'a jedną z kobiet algierskich (il. 5) na obrazie pędzla wielkiego
francuskiego romantyka.
Na marginesie warto przypomnieć, że i inne dzieła Gersona były niekiedy inspirowane
sztuką francuską — np. Odpoczynek3* nawiązujący wyraźnie do obrazu Alexandre Cabanela
Narodziny Wenus39, również ze zbiorów Luwru.
Poza omówionymi wyżej dziełami, w okresie trwania wystawy i po jej zakończeniu, zgłoszono
do Muzeum kilka przypisanych Gersonowi obrazów; w większości przypadków autorstwo to
okazało się wątpliwe.
36 Ol. pł., 136x 100, sygn.: W. Gerson. 1867 г., inny tytuł: Przysięga na szarotkę; obraz pojawił się w PP
„Desa" w Warszawie, przedstawiony do zakupu Muzeum Narodowemu w Szczecinie — por. Wojciech Gerson,
Katalog, jw., s. 76, nr 43, il. 42 (obrazy olejne zaginione).
37 Ol. pł., 130x 108, sygn. : Wojciech Gerson w Warszawie 1898 — jw., s. 99, nr 162 (obrazy olejne zaginione).
38 Ol. pł., 143x 195, sygn.: Wojciech Gerson w Warszawie 1895— jw., s. 66, nr 85, il. 31.
39 Reprodukowany w: A. Celebonovic, Peinture kitsch ou réalisme bourgeois. Paris 1974, il. przy
s. 11 (barwna).
286