DOI Heft:
Wystawy
DOI Artikel:Zielińska, Janina; Gerson, Wojciech [Ill.]: Pokłosie wystawy monograficznej Wojciecha Gersona
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19628#0293
Ciekawe odkrycia wiążą się z jedną z najwcześniejszych prac Wojciecha Gersona, obrazem
Dziewczynka z książką4"0 (il. 6), który znalazł się na wystawie, wypożyczony przez Hannę Waści-
szewską z Warszawy. Otóż w trakcie wystawy przyniesiono do Muzeum do ekspertyzy jeszcze
dwa identyczne obrazy, przedstawiające tą samą dziewczynkę. Jeden (ol. pł., 45,5x41 cm),
stanowiący własność Zygmunta Milewskiego w Warszawie, mocno zniszczony, okazał się kopią,
aczkolwiek pochodzącą z XIX w. Drugi (ol. pł., 43 x 38 cm — il. 7), w posiadaniu Andrzeja
Gintera w Piasecznie, budził domniemania, iż jest repliką autorską. Mamy przekazy (m.in.
notatki Gersona w autorskim katalogu)41, że Gerson powtarzał niekiedy własne dzieła, a wspom-
niany wyżej obraz wyróżnia się dobrym poziomem wykonania. Jednakże porównując go z auten-
tyczną sygnowaną wersją Dziewczynki z książką (por. przypis 40) można dostrzec pewne niuanse.
Sygnowany obraz cechuje większa precyzja i wyrazistszy rysunek w oddaniu takich detali jak
pasma włosów (i refleksy na nich), oczy, rzęsy i usta dziewczynki. Właśnie te drobne różnice
skłaniają do uznania i tej (ze zbiorów Andrzeja Gintera) wersji — raczej za świetną dziewiętnasto-
wieczną kopię niż za replikę autorską.
Omówione obrazy nie zamykają listy odnalezionych „gersonianów". W ostatnim czasie
zasygnalizowano jeszcze jeden obraz, który być może jest dziełem Wojciecha Gersona — to
kompozycja Pożegnanie Sobieskiego z rodziną4"2, ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku.
Dotychczas uważana była za dzieło nie określonego malarza, względnie kopię. Obecnie po prze-
prowadzonej kilkumiesięcznej konserwacji (obraz był bardzo zniszczony) w Pracowniach Kon-
serwacji Zabytków w Warszawie sugeruje się, że może być autorską repliką.
Czy wystawa podobała się widzom, czy wzbudziła zainteresowanie w kręgu profesjonali-
stów— historyków i krytyków sztuki? Wydaje się, że tak. Świadczą o tym zarówno niemała
frekwencja (wystawę zwiedziło około 37 000 osób) jak i wypowiedzi zawarte w recenzjach;
niektóre z nich cytujemy poniżej:
„W salach Muzeum Narodowego na wystawie monograficznej Wojciecha Gersona tłumy
odwiedzających. Co je przyciągnęło? Czy tęsknota za sztuką «zrozumiałą», którą twórca reali-
zował, głosząc także publicznie prymat treści nad formą?" [...] (Lech Wieluński, „Gerson dzisiaj".
Perspektywy, nr 40, 6 X 1978).
„W salach Muzeum tłoczno, wystawa ma powodzenie. Bo te obrazy olśniewają. Jest to
sztuka potężna, trwała". (Bartłomiej Zborski, „Gerson w Muzeum Narodowym". Głos Pracy,
nr 241, 11 X 1978).
„Wystawa wzbudza ogromne zainteresowanie [...]. Zorganizowany przez Muzeum Narodowe
przegląd twórczości Gersona stanowi jak już podkreśliliśmy wydarzenie kulturalne o dużej
randze". (Wacław Orfin, „Odkrycie Gersona". Trybuna Robotnicza, nr 218, 24 IX 1978).
Ol. pł., 48 x 39, sygn.: W. Gerson [ok. 1850—51]
Zamieszczonym w: Vetulani i Ryszkiewicz, jw.
Ol. pł., 169 x 201, nie sygnowany, nr inw. MMP/S/4631.
19 Rocznik Muz. Nar. t. XXV, 1981
289
Dziewczynka z książką4"0 (il. 6), który znalazł się na wystawie, wypożyczony przez Hannę Waści-
szewską z Warszawy. Otóż w trakcie wystawy przyniesiono do Muzeum do ekspertyzy jeszcze
dwa identyczne obrazy, przedstawiające tą samą dziewczynkę. Jeden (ol. pł., 45,5x41 cm),
stanowiący własność Zygmunta Milewskiego w Warszawie, mocno zniszczony, okazał się kopią,
aczkolwiek pochodzącą z XIX w. Drugi (ol. pł., 43 x 38 cm — il. 7), w posiadaniu Andrzeja
Gintera w Piasecznie, budził domniemania, iż jest repliką autorską. Mamy przekazy (m.in.
notatki Gersona w autorskim katalogu)41, że Gerson powtarzał niekiedy własne dzieła, a wspom-
niany wyżej obraz wyróżnia się dobrym poziomem wykonania. Jednakże porównując go z auten-
tyczną sygnowaną wersją Dziewczynki z książką (por. przypis 40) można dostrzec pewne niuanse.
Sygnowany obraz cechuje większa precyzja i wyrazistszy rysunek w oddaniu takich detali jak
pasma włosów (i refleksy na nich), oczy, rzęsy i usta dziewczynki. Właśnie te drobne różnice
skłaniają do uznania i tej (ze zbiorów Andrzeja Gintera) wersji — raczej za świetną dziewiętnasto-
wieczną kopię niż za replikę autorską.
Omówione obrazy nie zamykają listy odnalezionych „gersonianów". W ostatnim czasie
zasygnalizowano jeszcze jeden obraz, który być może jest dziełem Wojciecha Gersona — to
kompozycja Pożegnanie Sobieskiego z rodziną4"2, ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku.
Dotychczas uważana była za dzieło nie określonego malarza, względnie kopię. Obecnie po prze-
prowadzonej kilkumiesięcznej konserwacji (obraz był bardzo zniszczony) w Pracowniach Kon-
serwacji Zabytków w Warszawie sugeruje się, że może być autorską repliką.
Czy wystawa podobała się widzom, czy wzbudziła zainteresowanie w kręgu profesjonali-
stów— historyków i krytyków sztuki? Wydaje się, że tak. Świadczą o tym zarówno niemała
frekwencja (wystawę zwiedziło około 37 000 osób) jak i wypowiedzi zawarte w recenzjach;
niektóre z nich cytujemy poniżej:
„W salach Muzeum Narodowego na wystawie monograficznej Wojciecha Gersona tłumy
odwiedzających. Co je przyciągnęło? Czy tęsknota za sztuką «zrozumiałą», którą twórca reali-
zował, głosząc także publicznie prymat treści nad formą?" [...] (Lech Wieluński, „Gerson dzisiaj".
Perspektywy, nr 40, 6 X 1978).
„W salach Muzeum tłoczno, wystawa ma powodzenie. Bo te obrazy olśniewają. Jest to
sztuka potężna, trwała". (Bartłomiej Zborski, „Gerson w Muzeum Narodowym". Głos Pracy,
nr 241, 11 X 1978).
„Wystawa wzbudza ogromne zainteresowanie [...]. Zorganizowany przez Muzeum Narodowe
przegląd twórczości Gersona stanowi jak już podkreśliliśmy wydarzenie kulturalne o dużej
randze". (Wacław Orfin, „Odkrycie Gersona". Trybuna Robotnicza, nr 218, 24 IX 1978).
Ol. pł., 48 x 39, sygn.: W. Gerson [ok. 1850—51]
Zamieszczonym w: Vetulani i Ryszkiewicz, jw.
Ol. pł., 169 x 201, nie sygnowany, nr inw. MMP/S/4631.
19 Rocznik Muz. Nar. t. XXV, 1981
289