DOI Heft:
Muzealnictwo
DOI Artikel:Szcześniewska-Ochnio, Monika: Gmach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19629#0026
Ciekawostką jest już tylko projekt Muzeum Pszczelnictwa przechowywany obecnie w zbiorach
Muzeum Narodowego w Warszawie, przypisywany Konstantemu Wojciechowskiemu27 (il.
11, 12). Przedstawia on parterowy, drewniany budynek na planie pięcioboku, nakryty dwuspa-
dowym dachem i oświetlony prostokątnymi oknami. Drewniana konstrukcja i charakterystyczne
zdobnictwo wzorów wycinanych w desce, zbliżają ten projekt do typu drewnianego domku
podmiejskiego, jakich wiele powstawało pod Warszawą w ostatniej ćwierci XIX w. Napisy
umieszczone nad oknami: „Dzierżon", „Girdwoyn", „Lelewel" każą się w nim domyślać raczej
pawilonu wystawowego firmy handlującej miodem, niż muzeum, co głosi wprawdzie napis na
dachu.
W Warszawie dopiero gmach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych przy ul. Królewskiej
projektu Stefana Szyllera, zbudowany w latach 1898—190028, miał stać się pierwszym nowo-
cześnie pomyślanym budynkiem wystawienniczym. Posiadał on górne oświetlenie w salach ekspo-
zycyjnych oraz duże, centralnie umieszczone schody, łączące sale parteru i piętra. Z zewnątrz
zaś został opracowany z użyciem charakterystycznego dla eklektyzmu melanżu form : klasycznych
(wysunięty portyk z antami), renesansu (boniowanie I kondygnacji i zwieńczenie attyką) i baro-
kowych (rzeźby frontonu). Pomimo tego, że gmach muzealny wymaga uwzględnienia o wiele
szerszego zakresu funkcji niż gmach wystawienniczy29 (muzeum oprócz ekspozycji musi za-
pewnić pomieszczenie zbiorów, ich konserwację i ochronę, a ponadto jako instytucja wyma-
ga pomieszczeń biurowych i odpowiednich urządzeń technicznych), realizacja Zachęty, jak
przypuszczam, nie pozostała bez wpływu na rozwiązania muzeum w projektach konkursu
1919 r.
Prawie w tym samym czasie co warszawski (1899—1900), powstał krakowski Gmach Towa-
rzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych według projektu Franciszka Mączeńskiego30. Nowatorskie
zastosowanie w nim dekoracji o stylizowanych „drucianych formach wiedeńskiej secesji"31
nie wywarło jednak wpływu na powstające później projekty warszawskie. Nie można też zauważyć,
by któryś z projektów nawiązywał do znakomitego rozwiązania jakim było Muzeum Technicznc-
-Przemysłowe przy ul. Smoleńsk w Krakowie, zaprojektowane przez Tadeusza Stryjeńskiego
w 1908, ukończone w 1914 (fasada projektu Józefa Czajkowskiego i Wojciecha Jastrzębow-
27 Muzeum Pszczelarstwa, proj. Konstanty Wojciechowski. Obydwa rysunki w zbiorach Muzeum Narodowe-
go, niesygnowane. Rys Pol 15080/1 i Rys Pol 15080/2.
28 A. Miłobędzki, Zarys dziejów architektury w Polsce. Warszawa 1968, s. 294.
29 Teoretycznie sformułowano wymagania co do gmachu muzeum i jego strony funkcjonalnej na madryckiej
konferencji muzeologicznej dopiero w 1934. Sprawę tę omówię w rozdziale o porównaniu gmachu muzeum T. Toł-
wińskiego z innymi realizacjami współczesnymi.
30 L. Niemojewski, Architektura 1890—1910/14. [w:] Historia sztuki polskiej, t. III, Sztuka Nowo-
czesna. Kraków 1965, s. 294.
31 Miłobędzki, jw., s. 299.
22
Muzeum Narodowego w Warszawie, przypisywany Konstantemu Wojciechowskiemu27 (il.
11, 12). Przedstawia on parterowy, drewniany budynek na planie pięcioboku, nakryty dwuspa-
dowym dachem i oświetlony prostokątnymi oknami. Drewniana konstrukcja i charakterystyczne
zdobnictwo wzorów wycinanych w desce, zbliżają ten projekt do typu drewnianego domku
podmiejskiego, jakich wiele powstawało pod Warszawą w ostatniej ćwierci XIX w. Napisy
umieszczone nad oknami: „Dzierżon", „Girdwoyn", „Lelewel" każą się w nim domyślać raczej
pawilonu wystawowego firmy handlującej miodem, niż muzeum, co głosi wprawdzie napis na
dachu.
W Warszawie dopiero gmach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych przy ul. Królewskiej
projektu Stefana Szyllera, zbudowany w latach 1898—190028, miał stać się pierwszym nowo-
cześnie pomyślanym budynkiem wystawienniczym. Posiadał on górne oświetlenie w salach ekspo-
zycyjnych oraz duże, centralnie umieszczone schody, łączące sale parteru i piętra. Z zewnątrz
zaś został opracowany z użyciem charakterystycznego dla eklektyzmu melanżu form : klasycznych
(wysunięty portyk z antami), renesansu (boniowanie I kondygnacji i zwieńczenie attyką) i baro-
kowych (rzeźby frontonu). Pomimo tego, że gmach muzealny wymaga uwzględnienia o wiele
szerszego zakresu funkcji niż gmach wystawienniczy29 (muzeum oprócz ekspozycji musi za-
pewnić pomieszczenie zbiorów, ich konserwację i ochronę, a ponadto jako instytucja wyma-
ga pomieszczeń biurowych i odpowiednich urządzeń technicznych), realizacja Zachęty, jak
przypuszczam, nie pozostała bez wpływu na rozwiązania muzeum w projektach konkursu
1919 r.
Prawie w tym samym czasie co warszawski (1899—1900), powstał krakowski Gmach Towa-
rzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych według projektu Franciszka Mączeńskiego30. Nowatorskie
zastosowanie w nim dekoracji o stylizowanych „drucianych formach wiedeńskiej secesji"31
nie wywarło jednak wpływu na powstające później projekty warszawskie. Nie można też zauważyć,
by któryś z projektów nawiązywał do znakomitego rozwiązania jakim było Muzeum Technicznc-
-Przemysłowe przy ul. Smoleńsk w Krakowie, zaprojektowane przez Tadeusza Stryjeńskiego
w 1908, ukończone w 1914 (fasada projektu Józefa Czajkowskiego i Wojciecha Jastrzębow-
27 Muzeum Pszczelarstwa, proj. Konstanty Wojciechowski. Obydwa rysunki w zbiorach Muzeum Narodowe-
go, niesygnowane. Rys Pol 15080/1 i Rys Pol 15080/2.
28 A. Miłobędzki, Zarys dziejów architektury w Polsce. Warszawa 1968, s. 294.
29 Teoretycznie sformułowano wymagania co do gmachu muzeum i jego strony funkcjonalnej na madryckiej
konferencji muzeologicznej dopiero w 1934. Sprawę tę omówię w rozdziale o porównaniu gmachu muzeum T. Toł-
wińskiego z innymi realizacjami współczesnymi.
30 L. Niemojewski, Architektura 1890—1910/14. [w:] Historia sztuki polskiej, t. III, Sztuka Nowo-
czesna. Kraków 1965, s. 294.
31 Miłobędzki, jw., s. 299.
22